Jan III Sobieski wobec księstw rumuńskich i powstania węgierskiego
cytuj
pobierz pliki
RIS BIB ENDNOTEWybierz format
RIS BIB ENDNOTEJan III Sobieski wobec księstw rumuńskich i powstania węgierskiego
Data publikacji: 09.05.2019
Prace Historyczne, 2019, Numer 146 (2), s. 347 - 362
https://doi.org/10.4467/20844069PH.19.017.9913Autorzy
Jan III Sobieski wobec księstw rumuńskich i powstania węgierskiego
John III Sobieski towards the Romanian principalities and the Hungarian uprising
John III Sobieski had a significant part in the development of the Hungarian uprising which led to the Ottoman attack on Vienna, and which, in this way, posed a threat to Poland and Europe. The involvement in defending Vienna and establishing the “Holy League” forced a change of policy towards the Hungarians and directed expansion towards Moldova and Wallachia. The King of Poland, after taking over Podolia, which took place at the beginning of the war, and after failing to capture Kamianets-Podilskyi, could fight with the Turks only on the Moldovan (and possibly Wallachian) territory. Expansion in this direction, however, was not welcome by Emperor Leopold I, who considered these territories to be the rightful countries of the Hungarian domain. It was not possible to maintain the Moldovan throne under Stefan Petru, imposed in early 1684 by Poland. The next Moldovan rulers, Dumitru Cantacuzino and Constantin Cantemir, were strongly opposed to conducting anti-Turkish military activities in their country. The hopes of the Polish king for Constantin Cantemir’s cooperation, despite some agreements, were not based on real grounds, and the political intentions towards the Romanian principalities were a factor here. Sobieski falsely assessed the mood prevailing in Moldovan society; while expecting general support, he met with resistance. Throughout the war, however, Imré Thököly tried to maintain the best possible relations with the King of Poland, persistently and yet unsuccessfully trying to lead to a separatist peace between the Ottoman state and the Polish-Lithuanian Commonwealth.
Źródła rękopiśmienne
AGAD, Archiwum Publiczne Potockich 47, t. 1–2.
AGAD, Archiwum Zamoyskich 466, 2872.
Archiwum Historyczne w Wilnie, F. 1280, op. 1, 700/660.
Archiwum PAN Warszawa, sygn. III-198, nr 91, k. 95.
Biblioteka Kórnicka PAN, rkps 387.
Biblioteka Narodowa w Warszawie, Biblioteka Ordynacji Zamoyskich, rkps 1188.
Biblioteka XX. Czartoryskich w Krakowie, rkps 412, 1164.
Biblioteka ZN im. Ossolińskich we Wrocławiu, rkps 404.
Źródła drukowane
Archiwum Spraw Zagranicznych Francuskie do dziejów Jana Trzeciego, wyd. K. Waliszewski, t. 1, Kraków 1879, t. 2, Kraków 1881.
Cantemir D., Viaţa lui Constantin Cantemir, Bucureşti 1973.
Corfus I., Documente privitoare ka istoria românilor culese din arhivele polone. Secolul al XVII-lea, Bucureşti 1983.
Costin M., Latopis Ziemi Mołdawskiej i inne utwory historyczne, tłum. I. Czamańska, Poznań 1998.
Gróf Thököly Imré levelei, Budapest 1882.
Hurmuzaki E., Documente privitoare la istoria românilor, supl. 1, vol. 1, Bucuresci, supl. 2, vol. 3, Bucuresci 1900.
Monumenta Hungariae Historica, Erdélyi Országgyülési Emlékek, t. XVIII (og. zb. XXX), ed. S. Szilágyi, Budapest 1895.
Monumenta Hungariae Historica: Scriptores, t. 23, Budapest 1868.
Pisma do wieku i spraw Jana Sobieskiego, t. 1–2, wyd. F. Kluczycki, Kraków 1881.
Sarnecki K., Pamiętniki z czasów Jana III Sobieskiego. Diariusz i relacje z lat 1691–1696, oprac. J. Woliński, Wrocław 1958.
Szadeczky L., Thököly Erdélyi fejedelemsége, Budapest 1898. Volumina legum, t. V, Petersburg 1860.
Załuski A., Epistolarium historico-familiarium, t. 1, p. 2, Brunsbergae 1709.
Źródła do poselstwa Jana Gnińskiego wojewody chełmińskiego do Turcji w latach 1677–1678, wyd. F. Pułaski, Warszawa 1907.
Literatura
Ágoston G., Óborni T., A tizenhetedik század története, Pannonica Kiadó 2000.
Chowaniec C., Miron Costin en Pologne, Contributions a l’année 1684–1685, nadb. z Închinare lui Nicolae Iorga, Cluj 1931.
Chowaniec C., Wyprawa Sobieskiego do Mołdawii w 1686 r., Oświęcim 2015.
Chowaniec C., Z dziejów powiedeńskiej polityki Jana III. Do genezy sprawy wschodniej, „Przegląd Współczesny” 1929, R. 8, t. XXX, s. 321–341.
Cojocaru T., Metropolita suczawski Dosoftei (1624–1693) a Rzeczpospolita, „Balcanica Posnaniensia. Acta et Studia” 2003, t. XIII, s. 235–251.
Constantin Brâncoveanu, coord. P. Cernevodeanu, F. Constantiniu, Bucureşti 1989.
Czamańska I., Oswobodziciel czy najeźdźca? Polityka Jana III Sobieskiego wobec hospodarstw Mołdawii i Wołoszczyzny, „Roczniki Historyczne” 1989–1990, t. XV–XVI, s. 151–177.
Czamańska I., Rumuńska imigracja polityczna w Polsce XVII wieku, „Balcanica Posnaniensia. Acta et Studia” 1993, t. VI, s. 5–22.
Duznichevici Gh., Ceva nou asupra legăturilor lui Sobieski cu Moldova, AR MSI, ser. III, t. 19, mem. 21, Bucureşti 1937.
Giurescu G., Tractatul lui Cantemir cu Austrieci, „Convorbiri Literare” 1910, s. 277–280.
Michaud C., Le soleil, l’aigle et le croissant. L’ambassade de Guilleragues à la Porte Ottomane et le siège de Vienne de 1683, „Revue des Études Sud-Est Européennes” 1984, t. XXII, p. 2, s. 145–158.
Michaud C., Raison d’état et conscience chrétienne. L’ambassade du marqis de Nointel auprès de la Porte Ottomane, „Revue des Études Sud-Est Européennes” 1979, t. XVII, p. 2, s. 257–267.
Moga I., Rivalitatea polono-austriacă şi orientarea politică ţărilor române la sfârşitul secolului XVII, Cluj 1933.
Rezachevici C., Constantin Brâncoveanu. Zărneşti 1690, Bucureşti 1989.
Smolarek P., Kampania mołdawska Jana III roku 1691, Oświęcim 2015.
Sokołowski M., Spadek po metropolicie suczawskim Dositeuszu i jego losy, Sprawozdania Komisji AU do badania Historii Sztuki w Polsce, t. IV, Kraków 1891, s. 87–105.
Spieralski Z., Awantury mołdawskie, Warszawa 1967.
Vandal A., L’odyssée d’un ambassadeur. Les voyages du marqis de Nointel (1670–1680), Paris 1900.
Vlasova L.V., Moldavsko-pol'skie politicheskie sviazi v posledneĭ chetverti XVII–XVIII vv., Kishinev 1980.
Wasilewski W., Wyprawa bukowińska Stanisława Jabłonowskiego w 1685 roku, Warszawa 2002.
Wdowiszewski Z., Regesty przywilejów indygenatu w Polsce (1519–1793), Materiały do biografii, genealogii i heraldyki polskiej, t. 5, Buenos Aires‒Paryż 1971.
Woliński J., Z dziejów wojen polsko-tureckich, Warszawa 1983.
Wójcik Z., Jan Sobieski 1629–1696, Warszawa 1983.
Informacje: Prace Historyczne, 2019, Numer 146 (2), s. 347 - 362
Typ artykułu: Oryginalny artykuł naukowy
Tytuły:
Jan III Sobieski wobec księstw rumuńskich i powstania węgierskiego
John III Sobieski towards the Romanian principalities and the Hungarian uprising
Uniwersytet im. Adama Mickiewicza, Wieniawskiego 1, 61-712 Poznań, Poland
Publikacja: 09.05.2019
Status artykułu: Otwarte
Licencja: CC BY-NC-ND
Udział procentowy autorów:
Korekty artykułu:
-Języki publikacji:
PolskiLiczba wyświetleń: 2084
Liczba pobrań: 1096