FAQ
logo Uniwersytetu Jagiellońskiego

Zmienność inwersji temperatury powietrza nad Krakowem w świetle warunków cyrkulacyjnych

Data publikacji: 10.12.2014

Prace Geograficzne, 2014, Zeszyt 138, s. 29 - 43

https://doi.org/10.4467/20833113PG.14.016.2698

Autorzy

Angelika Palarz
Instytut Geografii i Gospodarki Przestrzennej, Uniwersytet Jagielloński, 30-387 Kraków, ul. Gronostajowa 7
Wszystkie publikacje autora →

Tytuły

Zmienność inwersji temperatury powietrza nad Krakowem w świetle warunków cyrkulacyjnych

Abstrakt

Variability of air temperature inversions over Cracow in relation to the atmospheric circulation

Temperature inversion is a phenomenon in which air temperature increases with altitude. The studies on air temperature inversions in Cracow were based on various data and methods e.g. data from standard and automatic meteorological stations, radiosonde observations, lidar and sodar measurements. They showed the annual and diurnal variability of temperature inversions, but most of them did not investigate the multi-annual trends in the occurrence of temperature inversions. Due to the relationship between meteorological conditions and air quality, it is important to study the multi-annual, annual and diurnal variability of air temperature inversions. The main aim of this article is to determine the multi-annual variability of air temperature inversions in Cracow and its relation to synoptic situation. Moreover, the annual and diurnal variability of temperature inversions is shown. The study is based on data derived from NCEP - NCAR reanalysis and the classification of synoptic situation types by T. Niedźwiedź. In this paper two parameters of inversions are presented – frequency and intensity. The study confirmed that the frequency and intensity of inversions have annual and diurnal variation. Multi-annual changes in the numbers of days with temperature inversion were also observed – a statistically significant increase in the 1000 – 925 hPa layer as well as in the intensity of temperature inversions – a statistically significant increase in the 1000 – 925 hPa, 1000 – 850 hPa and 925 – 850 hPa layers. It was proved that a very strong relationship exists between the days with temperature inversion and the anticyclonic situation, especially with the air-flow from south, south-west and south-east.

Bibliografia

Bielak A., Feleksy-Bielak M., Kaszowski W., Walczewski J., 2000,Częstość występowania różnych głębokości mieszania w Krakowie – niektóre dane z obserwacji lidarowych, Wiadomości I M G W, 23, 4, 29 – 36.

Bielak A., Feleksy-Bielak M., Śliwińska U., 1998, Próba oceny średniej głębokości mieszania w Krakowie – przebieg dobowy i roczny, Wiadomości I M G W, 21, 1, 35 – 48.

Bokwa A., 2011, Influence of air temperature inversions on the air pollution dispersion conditions in Krakow, Zeszyty Naukowe U J, Prace Geograficzne, 126, 41 – 51.

Chromow S.P., 1977, Meteorologia i klimatologia, Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Warszawa.

Boniecka-Żółcik H., 1963, Częstość inwersji temperatury powietrza w Krynicy-Zdroju w latach 1956 – 1960, Przegląd Geofizyczny, 8, 1 – 2, 37 – 44.

Geiger R., 1961, Das Klima der bodennahen Luftschicht : Ein Lehrbuch der Mikroklimatologie, Friedrich Vieweg & Sohn, Braunschweig.

Hudson S.R., Brandt R.E., 2005, A look at the surface-based temperature inversion on the Antarctic Plateau, Journal of Climate, 18, 1673 – 1696.

Jacobson M.Z., 2002, Atmospheric pollution : History, science and regulation, Cambridge University Press, New York.

Kalnay E., Kanamitsu M., Kistler R., Collins W., Deaven D., Gandin L., Iredell M., Saha S., White G., Woollen J., Zhu Y., Chelliah M., Ebisuzaki W., Higgins W., Janowiak J., Mo K.C, Ropelewski C., Wang J., Leetmaa A., Reynolds R., Jenne R., Joseph D., 1996, The N C E P / N C A R 40-Year Reanalysis Project, Bulletin of American Meteorological Society, 77, 437 – 471.

Kaszowski W., Bielak A., 1997,Pomiary głębokości warstwy mieszania z użyciem lidaru, sodaru oraz balonu na uwięzi, Wiadomości I M G W, 20, 1, 59 – 65.

Kaszowski W., Hajto M., 2006, Metody określania głębokości warstwy mieszania – pomiary teledetekcyjne a formuły parametryzacje, Wiadomości I M G W, 29, 3 – 4, 53 – 57.

Kistler R., Kalnay E., Collins W., Saha S., White G., Wollen J., Chelliah M., Ebisuzaki W., Kanamitsu M., Kousky V., van der Dool H., Jenne R., Florino M., 2001, The N C E P - N C A R 50-Year Reanalysis : Monthly and Means CD-ROM and Documentation, Bulletin of American Meteorological Society, 82, 247 – 267.

Kłysik K., 1971, Ze studiów nad stratyfikacją powietrza w Dolinie Wilkowskiej, Przegląd Geofizyczny, 26, 1 – 2, 101 – 110.

Knozová G., 2008, Inwersje temperatury powietrza na stacji aerologicznej Praga – Libuš ( 1975 – 2006 ), [ w : ] K. Kłysik, J. Wibig, K. Fortuniak ( red. ), Klimat i bioklimat miast, Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, Łódź, 65 – 79.

Koch H.G., 1961, Die warme Hangzone. Neue Anschauungen zur nächtlichen Kaltluftschichtung in Tälern und an Hängen, Zeitschrift für Meteorologie, 15, 1 – 6, 151 – 171.

Kożuchowski K., 1975, Profil temperatury w Tatrach a stratyfikacja termiczna atmosfery, Przegląd Geofizyczny, 20, 97 – 110.

Kumar V.S., Kumar Y.B., Raghunath K., Rao P.B., Krishnaiah M., Mizutani K., Aoki T., Yasui M., Itabe T., 2001, Lidar measurements of mesospheric temperature inversion at a low latitude, Annales Geophysicae, 19, 1039 – 1044.

Lewińska J., 1984, Struktura termiczna powietrza nad Krakowem, Biuletyn Instytutu Kształtowania Środowiska, 3 – 4, 46 – 52.

Lokoshchenko M.A., 2002, Long-term sodar observations in Moscow and a new approach to potential mixing determination by radiosonde data, Journal of Atmospheric and Oceanic Technology, 19, 1151 – 1162.

Michalczewski J., 1962, Długotrwałe zastoiska mrozowe Kotliny Podhalańskiej, Acta Geographica Lodziendzia, 13, 27 – 70.

Milata S., 1959, Częstotliwość inwersji względnych temperatury powietrza w Krakowie w latach 1954, 1955 i 1957, Przegląd Geofizyczny, 4, 1, 19 – 37.

Milionis A.E., Davies D.T., 2002, Associations between atmospheric temperature inversions and vertical wind profiles : a preliminary assessment, Meteorological Applications, 9, 223 – 228.

Niedźwiedź T., Olecki Z., 1994, Wpływ sytuacji synoptycznych na zanieczyszczenie powietrza w Krakowie, Zeszyty Naukowe UJ, Prace Geograficzne, 96, 55 – 66.

Niedźwiedź T., 2013, Kalendarz typów cyrkulacji atmosfery dla Polski Południowej – zbiór komputerowy, U Ś, Katedra Klimatologii, Sosnowiec, http ://klimat.wnoz.us.edu.pl/ ( 09. 2013 ).

N O A A Earth System Research Laboratory, http ://www.esrl.noaa.gov/ ( 07. 2013 ).

Orlicz M., Orliczowa J., 1955, Inwersje temperatury na północnym skłonie Tatr, Przegląd Meteorologiczny i Hydrologiczny, 8, 3 – 4, 235 – 255.

Serreze, M.C., Russell C.S., Jonathan D.K., 1992, Low-level temperature inversions of the Eurasian Arctic and comparisons with Soviet drifting station, Journal of Climate, 5, 615 – 629.

Słownik meteorologiczny, 2003, T. Niedźwiedź ( red. ), Polskie Towarzystwo Meteorologiczne, I M G W, Warszawa.

Tennekes, H., 1973, A model for the dynamics of the inversion above a convective boundary layer, Journal of Atmospheric Sciences, 30, 558 – 567.

Walczewski J., 2006, Liczba dni z całodziennymi inwersjami w Krakowie w latach 1994 – 2005, Wiadomości I M G W, 50, 3 – 4, 69 – 73.

Walczewski J., 2007a, Analiza częstości występowania w Krakowie całodziennych inwersji w zestawieniu z typami cyrkulacji w okresie lat 1994 – 2005, Wiadomości I M G W, 51, 1, 49 – 54.

Walczewski J., 2007b, Związki między występowaniem typów cyrkulacji J. Lityńskiego a pojawianiem się całodziennych warstw inwersyjnych w latach 1994 – 2005, Wiadomości I M G W, 51, 2 – 3, 65 – 74.

Walczewski J., 2009, Niektóre dane o występowaniu całodziennych warstw inwersyjnych w atmosferze Krakowa i uwarunkowania tego zjawiska, Przegląd Geofizyczny, 54, 3 – 4, 183 – 191.

Whiteman C. D., Xindi B., Shiyuan Z., 1999, Wintertime evolution of the temperature inversion in the Colorado Plateau Basin, Journal of Applied Meteorology and Climatology, 38, 1103 – 1117.

Zwoździak J., Zwoździak A., Szczurek A., 1998, Meteorologia w ochronie atmosfery, Oficyna Wydawnicza Politechniki Wrocławskiej, Wrocław.

Informacje

Informacje: Prace Geograficzne, 2014, Zeszyt 138, s. 29 - 43

Typ artykułu: Oryginalny artykuł naukowy

Tytuły:

Polski:

Zmienność inwersji temperatury powietrza nad Krakowem w świetle warunków cyrkulacyjnych

Angielski:

Zmienność inwersji temperatury powietrza nad Krakowem w świetle warunków cyrkulacyjnych

Autorzy

Instytut Geografii i Gospodarki Przestrzennej, Uniwersytet Jagielloński, 30-387 Kraków, ul. Gronostajowa 7

Publikacja: 10.12.2014

Status artykułu: Otwarte __T_UNLOCK

Licencja: Żadna

Udział procentowy autorów:

Angelika Palarz (Autor) - 100%

Korekty artykułu:

-

Języki publikacji:

Polski