FAQ
logo Uniwersytetu Jagiellońskiego

Transformacja układu korytowego dolnej Skawy

Data publikacji: 08.11.2017

Prace Geograficzne, 2017, Zeszyt 150, s. 41 - 59

https://doi.org/10.4467/20833113PG.17.016.7320

Autorzy

Karol Witkowski
Uniwersytet Komisji Edukacji Narodowej w Krakowie
ul. Podchorążych 2, 30-084 Kraków, Polska
Wszystkie publikacje autora →

Tytuły

Transformacja układu korytowego dolnej Skawy

Abstrakt

Transformation of the lower Skawa river channel pattern

The present-day channel patterns of Carpathian rivers are a result of intensified human activity, which mainly involved narrowing of channels and setting regulatory routes. The processes of erosion and redeposition, that intensify with high water levels, often lead to the creation of certain sections in the river channel, which divert from the single channel pattern arrangement stabilized by man. The aim of this work is to establish the scale, source and direction of transformations of the lower Skawa river channel in the period between
the 19th and the 21st century. With the establishment of the factors involved in the transformation of a braided channel existing in the 19th century into a single channel in the 20th century, we are able to identify the determinants in the segmental renaturalisation of the currently existing river channel. Our analysis was based on cartographic materials, which allowed for the comparison of the river channel in the 19th and the 20th century. The basic source with regard
to the former period was the second military mapping survey of Austria-Hungary created
in the years 1806–1896. As a representation of the current channel state we used a Google Satellite photo from 2012. The results of measurements preformed on the cartographic materials were used as input data in the process of classification of the channel pattern and mid-channel formations. The Skawa river channel was classified using the method developed by Brice (1975). The analysis led to a conclusion that the change of the Skawa river channel pattern was a result of its adjustment. The present-day river channel develops braided channel segments in places where the regulatory route has been damaged.

Bibliografia

Affek A., 2013, Georeferencing of historical maps using GIS, as exemplified by the Austrian Military Surveys of Galicia, Geographia Polonica, 86 (4), 375–390.
 
Bober L., Nowicka D., Wójcik A., 1980, Utwory czwartorzędowe w dolinie Skawy między Wadowicami a Zatorem, Rocznik Polskiego Towarzystwa Geologicznego, 50 (1), 119–137.
 
Brice J.C., 1975, Air photo interpretation in the form and behavior of alluvial river, Final Report for US Army Research Office.
 
Brice J.C., Blodgett J.C., 1978, Counter Measures for Hydraulic Problems at Bridges. 1. Analysis and Assessment, Report No. FHWA-RD-78-162. Fed. Highway Admin., Washington.
 
Chlebowski B., 1889, Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich, T. X, XII. Warszawa.
 
Gorczyca E., 2016, Rozwój górskich żwirodennych koryt rzecznych w warunkach antropopresji, Wydawnictwo IGiGP UJ, Kraków.
 
Grzybowski K., 1999, Wpływ litologii i tektoniki serii fliszowych oraz młodoczwartorzędowych ruchów tektonicznych na ukształtowanie doliny Skawy (zachodnie Karpaty zewnętrzne), Przegląd Geologiczny, 47 (9), 846–850.
 
Gurnell A., Surian N., Zanoni L., 2009, Multi-thread river channels: A perspective on changing European alpine river systems, Aquatic Sciences, 71 (3), 253–265.
 
Ingarden R., 1910, Rozwój budownictwa wodnego w Galicyi w ostatniem dziesięcioleciu, Czasopismo Techniczne, 22, 23, 24.
 
Ingarden R., 1922, Rzeki i kanały żeglowne w trzech zaborach i znaczenie ich gospodarcze dla Polski, Kraków.
 
Jakubska O., 1987, Związek między elementami strukturalnymi płaszczowiny magurskiej a morfologią górnej części dorzecza Skawy, Czasopismo Geograficzne, 58 (1), 19–44.
 
Jaroszewski W., Marks L., Radomski A., 1985, Słownik geologii dynamicznej, Wydawnictwo Geologiczne, Warszawa.
 
Klimaszewski M., 1948, Polskie Karpaty Zachodnie w okresie dyluwialnym, Prace Wrocławskiego Towarzystwa Naukowego, Seria B, 7.
 
Klimek K., 1987, Man’s Impact on Fluvial Processes in the Polish Western Carpathians, Geografiska Annaler. Series A, Physical Geography, 69 (1), 221–226.
 
Knighton A.D., Nanson G.C., 1993, Anastomosis and the continuum of channel pattern, Earth Surface Processes and Landforms, 18 (7), 613–625.
 
Kozak J., Estreguil C., Troll M., 2007, Forest cover changes in the northern Carpathians in the 20th century: a slow transition, Journal of Land Use Science, 2, 127–146.
 
Książkiewicz M., 1951, Ogólna Mapa Geologiczna Polski w skali 1:50 000, Arkusz Wadowice, Państwowy Instytut Geologiczny, Warszawa.
 
Lach J., Wyżga B., 2002, Channel Incision and Flow Increase of the Upper Wisłoka River, Southern Poland, Subsequent to the Reforestation of its Catchment, Earth Surface Processes and Landforms 27 (4), 445–462.
 
Lehotský M., Novotný J., Szmańda J.B., Grešková A., 2010, A suburban inter-dike river reach of a large river: Modern morphological and sedimentary changes (the Bratislava reach of the Danube River, Slovakia), Geomorphology, 117 (3–4), 298–308.
 
Mądry J., 1970, Próba odtworzenia genezy przełomów Skawy przez Beskid Mały, Prace Geograficzne, 5 (40), 35–41.
 
Petts G.E., Moller H., Roux A.L., (red.), 1989, Historical change of large alluvial rivers: Western Europe, Wiley, Chichester.
 
Smith D.G., Smith N.D., 1980, Sedimentation in anastomosed river system: example from alluvial valley Near Banff, Alberta, Journal of Sedimentary Research, 50 (1), 157–164.
 
Szmańda J.B., Luc M., 2010, Układ wielokorytowy Dunaju pomiędzy Ćunovem a Gabćíkovem – analiza przestrzenna na podstawie klasyfikacji rzek według Brice’a, Landform Analysis, 13, 129–133.
 
Szumański A., 1986, Postglacjalna ewolucja i mechanizm transformacji dna doliny dolnego Sanu, Geologia, 12, 5–92.
 
Teisseyre A.K., 1991, Klasyfikacja rzek w świetle analizy systemu fluwialnego i geometrii hydraulicznej, Prace Geologiczno-Mineralogiczne, 22, Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego, Wrocław.
 
Teisseyre A.K., 1992, Rzeki anastomozujące – procesy i model sedymentacji, Przegląd Geologiczny, 4, 241–248.
 
Vichrova M., 2012, Digital terrain model of the Second Military Survey. Two model territories: the surroundings of the town Rokycany and part of the military training area Brdy, E-Perimetron, 7 (3), 124–135.
 
Witkowski K., 2015a, Ewolucja koryta dolnej Skawy w świetle zabudowy hydrotechnicznej, Acta Scientiarum Polonorum Formatio Circumiectus, 14 (1), 213–221.
 
Witkowski K., 2015b, Funkcjonowanie zabezpieczonego koryta Skawy w Wadowicach, Gospodarka Wodna, 8, 230–233.
 
Woskowicz-Ślęzak B., Ślęzak A., 2012, Zapis antropopresji w rzeźbie przedgórskiej odcinka dna doliny Soły, [w:] A. Łajczak, I. Malik (red.), Antropopresja w wybranych strefach morfoklimatycznych – zapis zmian w rzeźbie i osadach, Prace Wydziału Nauk o Ziemi Uniwersytetu Śląskiego 77, 441–452.
 
Wyżga B., 1993, Funkcjonowanie systemu rzecznego środkowej i dolnej Raby w ostatnich 200 latach, Dokumentacja Geograficzna, 6, 1–92.
 
Wyżga B., Zawiejska J., Hajdukiewicz H., 2013, Uwarunkowania występowania i przyczyny zaniku wielonurtowej morfologii rzek polskich Karpat, [w:] B. Wyżga (red.), Stan środowiska rzek południowej Polski – znaczenie środowiskowe, degradacja i możliwości rewitalizacji rzek wielonurtowych, Instytut Ochrony Przyrody PAN, Kraków, 7–32.
 
Wyżga B., Zawiejska J., Radecki-Pawlik A., 2016, Impact of channel incision on the hydraulics of flood flows: Examples from Polish Carpathian rivers, Geomorphology, 272, 10–20.
 
Zawiejska J., Wyżga B., 2010, Twentieth-century Channel Change on the Dunajec River, Southern Poland: Patterns, Causes and Controls, Geomorphology, 117 (3), 234–246.
 
Zwoliński Z., 1992, Sedimentology and geomorphology of overbank flows on meandering river floodplains, Geomorphology, 4, 367–379.
 
Strony internetowe
 
Geoportal Infrastruktury Informacji Przestrzennej, http://geoportal.gov.pl (2.09.2016).
 
Charakterystyka obszaru działania, http://oki.krakow.rzgw.gov.pl (12.08.2016).

Informacje

Informacje: Prace Geograficzne, 2017, Zeszyt 150, s. 41 - 59

Typ artykułu: Oryginalny artykuł naukowy

Tytuły:

Polski:

Transformacja układu korytowego dolnej Skawy

Angielski:

Transformation of the lower Skawa river channel pattern

Autorzy

Uniwersytet Komisji Edukacji Narodowej w Krakowie
ul. Podchorążych 2, 30-084 Kraków, Polska

Publikacja: 08.11.2017

Status artykułu: Otwarte __T_UNLOCK

Licencja: CC BY-NC-ND  ikona licencji

Udział procentowy autorów:

Karol Witkowski (Autor) - 100%

Korekty artykułu:

-

Języki publikacji:

Polski

Liczba wyświetleń: 1822

Liczba pobrań: 1510

<p> Transformacja układu korytowego dolnej Skawy</p>