Transformacja energetyczna w polskiej gminie. Skutki polityki lokalnej opartej o odnawialne źródła energii na przykładzie Kisielic

Jan Frankowski

Transformacja energetyczna w polskiej gminie. Skutki polityki lokalnej opartej o odnawialne źródła energii na przykładzie Kisielic

Data publikacji: 22.08.2017

Prace Geograficzne, 2017, Zeszyt 149, s. 15-32

https://doi.org/10.4467/20833113PG.17.008.6924

Autorzy

Pobierz pełny tekst

PDF

Tytuły

Transformacja energetyczna w polskiej gminie. Skutki polityki lokalnej opartej o odnawialne źródła energii na przykładzie Kisielic

Abstrakt

Wzrastająca rola odnawialnych źródeł energii implikuje istotne zmiany społeczno-gospodarcze na poziomie lokalnym. W Polsce główne znaczenie w tej kwestii mają elektrownie wiatrowe oraz oparte na biogazie lub biomasie elektrociepłownie, których lokalizacja często powoduje konflikty społeczne. Celem niniejszego artykułu jest ocena skutków lokalnej polityki energetycznej gminy Kisielice, która od 1998 do 2015 r. konsekwentnie uznawała odnawialne źródła energii jako swój priorytet rozwojowy. Osadzając zagadnienie w koncepcji sprawiedliwości energetycznej oraz przepisach tzw. ustawy odległościowej, przeprowadzono studium przypadku, na które złożyły się (1) przegląd literatury oraz materiałów prasowych, w tym dziewięciu wywiadów z władzami gminy; (2) analizy danych statystycznych i przestrzennych; (3) badania terenowe w pięciu miejscowościach położonych w bezpośredniej bliskości elektrowni wiatrowych. Wyniki wskazują, że długoletnia polityka energetyczna gminy Kisielice prowadzona w skali niemieckiej transformacji energetycznej spełniła większość warunków społecznej akceptacji. Poparcie dla odnawialnych źródeł energii w miejscowościach najbardziej narażonych na antropopresję elektroenergetyczną kształtuje się na poziomie ogólnopolskim, niemniej mieszkańcy odczuwają niesprawiedliwość wynikającą z wąskiej grupy bezpośrednich beneficjentów elektrowni wiatrowych. Zdaniem autora kluczem do kompromisu pomiędzy restrykcyjnymi zapisami tzw. ustawy odległościowej a zyskami budżetowymi samorządów z energetyki odnawialnej jest wykreowanie atmosfery zaufania i partnerstwa, a także wdrożenie bezpośrednich rekompensat za potencjalną uciążliwość lokalizacji dla wszystkich mieszkańców.

The increasing role of renewable energy sources implies significant socio-economic changes at the local level. In Poland, a great importance in that area is attached to wind turbines and biofuel-based combined heat and power stations. Localization of these investments often leads to social conflicts. The aim of this study is to assess the consequences of local policy in Kisielice, which in the years 1998 to 2015 gave priority to RES development. Considering this problem from the perspective of the energy justice framework and the law on wind energy investments, a case study has been investigated. The case study consists of: (1) literature review, including nine interviews with the local authorities (2) statistical and spatial analysis (3) fieldwork in five villages located in the direct neighbourhood of wind energy turbines. The results show that long-term local energy policy in Kisielice, implemented with an intensity comparable to the German Energiewende, has met the most of social acceptance conditions. Support for RES in the villages susceptible to anthropogenic influence displays similar patterns to trends at the national level. However, the inhabitants have a sense of injustice resulting from the fact that only a small group obtains benefits from the use of wind turbines. According to the author’s opinion, a compromise between restrictive provisions of the law on wind energy investments and local community’s interests can only be based on creating the atmosphere of trust and partnership, as well as implementing mechanisms of direct compensations for negative external effects created by renewable installations.

Słowa kluczowe

odnawialne źródła energii, sprawiedliwość energetyczna, Kisielice, rozwój lokalny, ustawa odległościowa

renewable energy sources, energy justice, Kisielice, local development, wind energy

Bibliografia

Pobierz bibliografię

Alanne K., Saari A., 2006, Distributed energy generation and sustainable development, Renewable and Sustainable Energy Reviews, 10 (6), 539–558.

Bednarek-Szczepańska M., 2016, Energetyka wiatrowa jako przedmiot konfliktów lokalizacyjnych w Polsce, Polityka Energetyczna – Energy Policy Journal, 19 (1), 53–72.

Calvert K., 2016, From “energy geography” to “energy geographies”, Progress in Human Geography, 40 (1), 105–125.

Gadomska W., Antolak M., 2014, Landscape-related aspects of the siting of wind farms in Poland: A case study of the Great Masurian Lake District, European Spatial Research and Policy, 2 (21), 171–192.

Kłosowski W., Warda J., 2001, Wyspy Szans. Jak budować strategie rozwoju lokalnego?, Biblioteka Rozwoju Regionalnego, Warda & Kłosowski Consulting, Bielsko-Biała.

Kohoroda I., 2014, Kisielice – dobry przykład dla polskich gmin, Globenergia, 6, 52–53.

Komornicki T., 2016, Geografia społeczno-ekonomiczna a terytorializacja polityki rozwoju, [w:] A. Suliborski (red.), Stan, perspektywy i strategia rozwoju geografii społeczno-ekonomicznej w najbliższych latach (do 2030 r.). Dyskusja międzypokoleniowa, Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, Łódź, 87–103.

Krzemiński J., 2014, Przykłady dobrych praktyk w zakresie budowy i wykorzystania biogazu. Warmińsko-Mazurskie: gmina Kisielice, http://www.gmina.bio-gazownie.edu.pl/warminsko-mazurskie-gmina-kisielice (27.12.2016).

Lorenc H., 1996, Struktura i zasoby energetyczne wiatru w Polsce, IMGW, Warszawa.

Łucki Z., Misiak W., 2010, Energetyka a społeczeństwo. Aspekty socjologiczne, PWN, Warszawa.

Manwell J., McGowan J., Rogers A., 2009, Wind energy explained: Theory, design and application, Wiley, New York.

Marcinkiewicz J., Poskrobko T., 2015, Wpływ elektrowni wiatrowych na percepcję krajobrazu w świetle badań empirycznych, Ekonomia i Środowisko, 53 (2), 76–91.

McCunney R., Mundt K., Colby D., Dobie R., Kaliski K., Blais M., 2014, Wind Turbines and Health: A Critical Review of the Scientific Literature, Journal of Occupational & Environmental Medicine, 56 (11), 108–130.

Miller C., Iles A., Jones C., 2013, Social dimensions of energy transitions, Energy Research & Social Science, 22 (2), 135–148.

Mroczek B., Banaś J., Machowska-Szewczyk M., Kurpas D., 2015, Evaluation of quality of life of those living near a wind farm, International Journal of Environmental Research and Public Health, 12 (6), 6066–6083.

Mroczek B., Kurpas D., 2014, Social attitudes towards wind farms and other renewable energy sources in Poland, Medycyna Środowiskowa – Environmental Medicine, 17 (4), 19–28.

NIK, 2014, Lokalizacja i budowa lądowych farm wiatrowych, NIK, Warszawa.

Niecikowski K., Kistowski M., 2008, Uwarunkowania i perspektywy rozwoju energetyki wiatrowej na przykładzie strefy pobrzeży i wód przybrzeżnych województwa pomorskiego, Uniwersytet Gdański, Gdańsk.

Pasławski R., 2013, Kulisy konsultacji społecznych – biogazownie rolnicze, Czysta Energia, 10, 24–26.

Pasqualetti M., 2011, Geography of energy and the wealth of the world, Annals of the Association of American Geographers, 101 (4), 971–980.

Pawlas K., Pawlas N., Boroń M., 2012, Życie w pobliżu turbin wiatrowych i ich wpływ na zdrowie – przegląd piśmiennictwa, Medycyna Środowiskowa – Environmental Medicine, 15 (4), 150–158.

Plan Gospodarki Niskoemisyjnej Gminy Kisielice do roku 2020, 2015, Powiślańska Regionalna Agencja Zarządzania Energią, Kwidzyn.

Popkiewicz M., 2016, Rewolucja energetyczna. Ale po co?, Sonia Draga, Warszawa.

Regulski A., Czauderna K., Frankowski J., Kalinowski H., 2016, Wpływ funduszy europejskich perspektywy finansowej 2007–2013 na rozwój społeczno-gospodarczy Polski Wschodniej, Ministerstwo Rozwoju, Warszawa.

Ruijven B. van, Urban F., Benders R., Moll H., Sluijs J. van der, Vries B. de, Vuuren D. van, 2008, Modeling energy and development: An evaluation of models and concepts, World Development, 36 (12), 2801–2821.

Simcock N., Mullen C., 2016, Energy demand for everyday mobility and domestic life: Exploring the justice implications, Energy Research & Social Science, 18, 1–6.

Smil V., 2010, Energy transitions. History, requirements, prospects, Praeger, Westport.

Solomon B., Pasqualetti M., Luchsinger D., 2004, Energy Geography, [w:] G. Gaile, C. Willmott (red.), Geography in America at the Dawn of the 21st Century, Oxford University Press, Oxford, 302–313.

Sovacool B., Dworkin M., 2015, Energy justice: Conceptual insights and practical applications, Applied Energy, 142, 435–444.

Strategia na rzecz Odpowiedzialnego Rozwoju – projekt z dnia 27.09.2016 r., 2016, Ministerstwo Rozwoju, Warszawa.

Strategia Zrównoważonego Rozwoju Miasta i Gminy Kisielice na lata 2007–2020, 2007, Urząd Miasta i Gminy Kisielice, Kisielice.

TNS Polska, 2013, Energetyka wiatrowa, Raport TNS Polska dla Polskiego Stowarzyszenia Energetyki Wiatrowej, Warszawa.

Ustawa z dnia 20 maja 2016 r. o inwestycjach w zakresie elektrowni wiatrowych (Dz.U. 2016 poz. 961).

Wiklent G., Kistowski M., 2013, Wpływ przedsięwzięć elektroenergetycznych na wybrane elementy środowiska przyrodniczego i krajobraz gminy Pelplin, Problemy Ekologii Krajobrazu, 35, 19–44.

Wiśniewski G., Michałowska-Knap K., Arcipowska A., Dziarski P., 2012, Energetyka odnawialna jako dźwignia społeczno-gospodarczego rozwoju województw do 2020 roku. Dlaczego warto i jak powinno się planować rozwój energetyki wiatrowej w regionach, Instytut Energii Odnawialnej, Warszawa.

Wiśniewski G., Michałowska-Knap K., Koć S., 2012, Energetyka wiatrowa – stan aktualny i perspektywy rozwoju w Polsce, Instytut Energii Odnawialnej, Warszawa.

WHO, 2006, Fuel for life. Household energy and health, WHO, Genewa. Założenia do planu zaopatrzenia w ciepło, energię elektryczną i paliwa gazowe dla obszaru Gminy Kisielice na lata 2011–2026, 2012, Urząd Miasta i Gminy Kisielice, Kisielice.

Wywiady wykorzystane w pracy

Koprowiak T., W1, 2011, Konsekwentny plan Kisielic, http://www.chronmyklimat.pl/ (27.12.2016).

Koprowiak T., W2, 2013, Nowe wiatraki staną pod Jędrychowem i Truplem, http://kurier-ilawski.pl/ (27.12.2016).

Koprowiak T., W3, 2014a, Gmina samowystarczalna energetycznie, http://modanazdrowie.pl (27.12.2016).

Koprowiak T., W4, 2014b, To się opłaca. Wywiad z burmistrzem Kisielic, gdzie powstała biogazownia, http://samorzad.pap.pl (27.12.2016).

Ryszczuk R., W5, 2015, Burmistrz Kisielic Rafał Ryszczuk: „To OZE postawiło na pana Koprowiaka”, http://infoilawa.pl (27.12.2016).

Koprowiak T., W6, 2015, Najbardziej zielona gmina w Polsce, http://zielonewiadomosci.pl (27.12.2016).

Ryszczuk R., Koprowiak T., W7, 2015, Kisielice pokazują, jak energia odnawialna może pomóc w rozwoju, http://funduszeue.wp.pl (27.12.2016).

Ryszczuk R., W8, 2016, Kisielice już nie cieszą się z OZE, http://rynekinfrastruktury.pl (27.12.2016).

Koprowiak T., W9, 2016, Kisielice nie zapomniały o swoim dawnym burmistrzu Tomaszu Koprowiaku, http://kisielice.wm.pl (27.12.2016).

Informacje

Informacje: Prace Geograficzne, 2017, Zeszyt 149, s. 15-32

DOI: https://doi.org/10.4467/20833113PG.17.008.6924

Typ artykułu: Oryginalny artykuł naukowy

Tytuły:

Polski:

Transformacja energetyczna w polskiej gminie. Skutki polityki lokalnej opartej o odnawialne źródła energii na przykładzie Kisielic

Angielski:

Energiewende in a Polish commune. Consequences of local policy based on renewable energy sources, on the example of Kisielice

Autorzy

Jan Frankowski

Uniwersytet Gdański, Instytut Geografii, ul. Bażyńskiego 4, 80-309 Gdańsk

Publikacja: 22.08.2017

Status artykułu: Otwarte

Licencja: CC BY-NC-ND

Udział procentowy autorów:

Jan Frankowski (Autor) - 100%

Korekty artykułu:

Języki publikacji:

Polski

Liczba wyświetleń: 2192

Liczba pobrań: 2003

<p> Transformacja energetyczna w polskiej gminie. Skutki polityki lokalnej opartej o odnawialne źródła energii na przykładzie Kisielic</p>

Pobierz xml