Sposoby budowania odporności miejskiej oraz wizerunku małych miast przy pomocy rozwiązań opartych o naturę
cytuj
pobierz pliki
RIS BIB ENDNOTEWybierz format
RIS BIB ENDNOTEData publikacji: 02.2025
Prace Geograficzne, First View (2024), Zeszyt 176, s. 115-137
https://doi.org/10.4467/20833113PG.24.017.21100Autorzy
Sposoby budowania odporności miejskiej oraz wizerunku małych miast przy pomocy rozwiązań opartych o naturę
Ilość podejmowanych inicjatyw, mających na celu budowanie miejskiej odporności wobec skutków katastrofy klimatycznej, co roku ulega zwiększeniu. Obserwujemy to również w Polsce, gdzie dla największych miast (tych zamieszkałych powyżej 100 000 mieszkańców), wykonano dokumenty strategiczne określające kierunki ich adaptacji do nowych uwarunkowań klimatycznych. Trwa także debata na temat konieczności wypracowania podobnych rozwiązań dla miast średnich oraz małych (mających nie więcej niż 20 tys. mieszkańców), na jej tle autor niniejszego artykułu stawia tezę, iż dla miast średnich i małych, powinno wypracowywać się rozwiązania o charakterze budowania odporności miejskiej do obecnych oraz przyszłych skutków zmian klimatycznych. Działania w tym zakresie, prócz charakteru ochronnego, przyczynią się również do szeregu innych korzystnych przemian mających na celu budowanie i wzmacnianie tzw. systemów społeczno- ekologicznych. Będzie to możliwe to poprzez wdrażanie w struktury miast nowych form zieleni miejskich – narzędzi nazywanych rozwiązaniami opartymi o naturę (NBS, nature based solution). Stosowanie takich rozwiązań w miastach małych, będzie uzasadnione ekonomicznie ze względu na mniejsze koszty ich budowy oraz użytkowania – względem tzw. szarej infrastruktury adaptacyjnej. Narzędzia z zakresu zielonej infrastruktury oferują również dodatkowe korzyści w postaci usług ekosystemowych. Ich wdrażanie może się przyczynić do odnowy krajobrazów małych miast, a także ich przemian w kierunku CittaSlow oraz tzw. miast zielonych. Rozwiązania tego typu stosowane są już w miastach dużych, obecnie obserwuje się zmianę formy roślinnej owych narzędzi – z formalnych do bardziej nieformalnych – w kierunku nasadzeń naturalistycznych. W artykule przytaczany jest przykład Paryża, gdzie obecnie wdrażany jest program budowy odporności miejskiej poprzez implementację zielonej infrastruktury – nowe nasadzenia akcentowane są w przestrzeni miejskiej poprzez ograniczenie ich drewnianymi płotkami. Narzędzia te mogą być inspiracją dla planistów miejskich w Polsce i uzupełnić katalog rozwiązań NBS, jakie powinno się wdrażać w miastach o różnych skalach, w tym miastach małych. Badania dofinansowano z funduszy EOG na lata 2014–2021 przez Narodowe Centrum Badań i Rozwoju.
Bernat S., Flaga M., 2020, Krajobraz małych miast w województwie lubelskim. Część 1: Problemy kształtowania krajobrazu, Prace Komisji Krajobrazu Kulturowego, 43(1), 31–50. DOI:10.30450/202002.
Birchall J., Bonnett N., 2021, Climate change adaptation policy and practice: The role of agents, institutions and systems, Cities, 108, 103001. DOI:10.1016/j.cities.2020.103001.cerema.fr, 2022, https://www.cerema.fr/fr/actualites/nature-ville-developper-solutions-fondees-nature-milieu.
Christoff P., 2016, The promissory note: COP 21 and the Paris Climate Agreement, Environmental Politics, 25(5), 765–787. DOI:10.1080/09644016.2016.1191818.
Di Marino M., Tabrizi H.A., Chavoshi S.H., Sinitsyna A., 2023, Hybrid cities and new working spaces: The case of Oslo, Progress in Planning, 170, 100712.
Dudzińska-Jarmolińska A., Ćwiklińska K., 2021, Revitalisation and adaptation of cities in Poland: Inconsistent processes, [w:] M. Czerny, C. Serna Mendoza (red.), Sustainable development: Crossing borders, breaking stereotypes, 146–162. DOI:10.31338/uw.9788323548867.
Dumieński G., Lisowska A., Tiukało A., 2019, Zagrożenia klimatyczne 44 miast w Polsce na podstawie miejskich planów adaptacji do zmian klimatu, [w:] L. Chojnacka-Ożga, H. Lorenc (red.), Współczesne problemy klimatu Polski, Instytut Meteorologii i Gospodarki Wodnej, Państwowy Instytut Badawczy, Warszawa, 189–201.
Dymek D., Jóźwik J. (2021), Kształtowanie placów miejskich na przykładzie miast województwa lubelskiego, Annales Universitatis Mariae Curie-Sklodowska, sectio B – Geographia, Geologia, Mineralogia et Petrographia, 76, 1–28.
Gargała-Polar M., Gajdek A., Kaspruk I., 2022, „Zielona” rewitalizacja starówki w Gorlicach, Polish Journal for Sustainable Development, 26(1), 7–14.
Geneletti D., Zardo L., 2016, Ecosystem-based adaptation in cities: An analysis of European urban climate adaptation plans, Land Use Policy, 50, 38–47. DOI:10.1016/j.landusepol.2015.09.003.
Grabowski Z.J., Wijsman K., Tomateo C., McPhearson T., 2022, How deep does justice go? Addressing ecological, indigenous, and infrastructural justice through nature-based solutions in New York City, Environmental Science & Policy, 138, 171–181. DOI:10.1016/j.envsci.2022.09.022.
Grześków I., 2017, Rola zieleni w procesie kształtowania struktury przestrzennej małego miasta, na przykładzie rynku w Więcborku, [w:] J. Flizikowski, G. Rzepecki, K. Pawłowski (red.), Integracja sztuki i techniki w architekturze i sztuce, t. V/I, Wydawnictwo Uczelniane Uniwersytetu Technologiczno-Przyrodniczego, http://dlibra.pbs.edu.pl/Content/1206/PDF/Grzeskow_Iga_Rola_zieleni_2017.pdf.
Herodowicz T., Kaczmarek P., Morawska J. (2023), Identyfikacja relacji budujących lokalny kapitał terytorialny w kontekście adaptacji do zmian klimatu w Metropolii Poznań–doświadczenia projektu TeRRIFICA, Rozwój Regionalny i Polityka Regionalna, 65, 131–150.
Karaczun Z., Bojanowski J., Zawieska J., Swoczyna B., 2022, Adaptacja do zmiany klimatu w programach ochrony środowiska małych i średnich polskich miast, Studia Bas, 3(71), 59–80, DOI: 10.31268/StudiaBAS.2022.21.
Kwiatek-Sołtys A., Bajgier-Kowalska M., 2020, Zasoby dziedzictwa kulturowego małych miast w Polsce i ich znaczenie w krajoznawstwie, [w:] J. Wojciechowska, M. Makowska-Iskierka (red.), Krajoznawstwo a turystyka, seria Warsztaty z Geografii Turyzmu, 10, Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, Łódź, 93–107.
Lafortezza R., Chen J., Van Den Bosch C.K., Randrup T.B. (2018), Nature-based solutions for resilient landscapes and cities, Environmental Research, 165, 431–441.
Legutko-Kobus P., 2017, Adaptacja do zmian klimatu jako wyzwanie polityki rozwoju miast jako wyzwanie polityki rozwoju miast w kontekście krajowym i europejskim, Komitet Przestrzennego Zagospodarowania Kraju PAN, Warszawa, 268, 83–97.
Matthews T., Lo A., Byrne J., 2015, Reconceptualizing green infrastructure for climate change adaptation: Barriers to adoption and drivers for uptake by spatial planners, Landscape and Urban Planning, 138, 155–163. DOI:10.1016/j.landurbplan.2015.02.010.
Mazur-Belzyt K., 2012, Problemy rewitalizacji przestrzeni publicznych małych miast, Czasopismo Techniczne. Architektura, 109(3-A), 219-223.
Michalak W., 2020, Wpływ zmiany klimatu na zdrowie ludzi. Zmiana klimatu – skutki dla polskiego społeczeństwa i gospodarki, Komitet Prognoz „Polska 2000 Plus” przy Prezydium PAN, Warszawa, 139–158.
Olbińska K., 2020, Planowanie procesów rewitalizacji miast. Teoria a praktyka, Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, Łódź.
Paszkowski Z.W., 2015, Małe miasta w Polsce i ich szanse rozwoju wobec wdrażania polityki spójności i rewitalizacji zintegrowanej, Przestrzeń i Forma, 23(1), 31–52.
Perricone V., Mutalipassi M., Mele A., Buono M., Vicinanza D., Contestabile P. (2023), Nature-based and bioinspired solutions for coastal protection: an overview among key ecosystems and a promising pathway for new functional and sustainable designs, ICES Journal of Marine Science, 80(5), 1218–1239, DOI:10.1093/icesjms/fsad080.
Pettorelli N., Graham N.A.J., Seddon N., da Cunha Bustamante M.M., Lowton M.L., Sutherland W.J., Koldewey H.J., Prentice H.C., Barlow J., 2021, Time to integrate global climate change and biodiversity science-policy agendas, Journal of Applied Ecology, 58(11), 2384–2393. DOI:10.1111/1365-2664.13985.
Popławska J.Z., 2019, Procesy i problemy rewitalizacji miast w Polsce po 1989 r., [w:] B. Cieślińska (red.), Oblicza dużego miasta. Instytucje, organizacje, procesy, Wydawnictwo Uniwersytetu w Białymstoku, Białystok, 125–142.
Przesmycka E., 2021, Miasteczko polskie w XXI wieku. Wybrane problemy, [w:] A. Zachariasz, M. Zieliński (red.), Architektura – Miasto – Piękno, 1, 299–316. DOI:10.48269/66007-63-5-T1-24.
Ramyar R., Ackerman A., Johnston D.M., 2021, Adapting cities for climate change through urban green infrastructure planning, Cities, 117, 103316. DOI:10.1016/j.cities.2021.103316.
Rémy E., Canavese M., Berthier N., Petit-Berghem Y., 2018, Le parc des Docks aSaint-Ouen (Seine-Saint-Denis). Entre passe industriel et ecologisation du site: Quel heritage humainet pedologique? In Situ, 37. DOI:10.4000/insitu.19018.
Rudolph N., 2020, The innovative state: EcoQuartiers as French laboratories of ‘green culture’, French Cultural Studies, 31(2), 159–170. DOI:10.1177/0957155820910866.
Seddon N., 2022, Harnessing the potential of nature-based solutions for mitigating and adapting to climate change, Science, 376, 6600, 1410–1416. DOI:10.1126/science.abn9668.
Sinnett D., 2015, Green infrastructure and biodiversity in the city: Principles and design, [in:] Handbook on green infrastructure, 87–102, Edward Elgar Publishing.
Sobczyńska K.U., 2021, Cechy i elementy przestrzeni małych miast wpływające na poczucie tożsamości i integrację lokalnych społeczności, Studia Miejskie, 42, 45–59.
Sobierajska I., Sikorska M.E., 2019, Przekształcenia centrów małych i średnich miast–dawne a nowe znaczenie historycznych przestrzeni miejskich w wybranych ośrodkach Mazowsza, Mazowsze Studia Regionalne, 28, 23–48.
Soini K., Anderson C.C., Polderman A., Teresa C., Sisay D., Kumar P., Tuomenvirta H., 2023, Context matters: Co-creating nature-based solutions in rural living labs, Land Use Policy, 133, 106839. DOI:10.1016/j.landusepol.2023.106839.
Twardzik M., 2017, Wyzwania rozwojowe dla małych miast w Polsce – przegląd wybranych koncepcji, Studia Ekonomiczne, 327, 65–77.
Tyler S., Moench M., 2012, A framework for urban climate resilience, Climate and Development, 4(4), 311–326.
Wieteska-Rosiak B., 2018, Hybrydyzacja przestrzeni publicznej miasta w kontekście adaptacji miast do zmian klimatu, Studia Ekonomiczne. Zeszyty Naukowe, 365, 30–44.
Woodruff S.C., Meerow S., Stults M., Wilkins C., 2022, Adaptation to Resilience Planning: Alternative Pathways to Prepare for Climate Change, Journal of Planning Education and Research, 42(1), 64–75. DOI:10.1177/0739456X18801057.
Zaniewska H., 2014, Rozmieszczenie przestrzenne i cechy nowych małych miast z przełomu XX i XXI w., Problemy Rozwoju Miast, 3, 75–83.
Informacje: Prace Geograficzne, First View (2024), Zeszyt 176, s. 115-137
Typ artykułu: Oryginalny artykuł naukowy
Tytuły:
Wydział Geografii i Studiów Regionalnych, Uniwersytet Warszawski
Publikacja: 02.2025
Status artykułu: Otwarte
Licencja: CC BY
Udział procentowy autorów:
Korekty artykułu:
-Języki publikacji:
PolskiLiczba wyświetleń: 32
Liczba pobrań: 23