Roczna i dobowa zmienność temperatury gruntu na polanie śródleśnej w Wielkopolskim Parku Narodowym
cytuj
pobierz pliki
RIS BIB ENDNOTE
Roczna i dobowa zmienność temperatury gruntu na polanie śródleśnej w Wielkopolskim Parku Narodowym
Wybierz format
RIS BIB ENDNOTERoczna i dobowa zmienność temperatury gruntu na polanie śródleśnej w Wielkopolskim Parku Narodowym
Data publikacji: 18.02.2019
Prace Geograficzne, 2018, Zeszyt 155, s. 69-83
https://doi.org/10.4467/20833113PG.18.015.9538Autorzy
Roczna i dobowa zmienność temperatury gruntu na polanie śródleśnej w Wielkopolskim Parku Narodowym
Celem niniejszego opracowania jest określenie rozkładu temperatury gruntu na polanie śródleśnej w Wielkopolskim Parku Narodowym. Analizie poddano wyniki pomiarów temperatury przy powierzchni gruntu (0 cm) oraz temperatury gruntu na głębokościach 5, 10, 20, 50 i 100 cm w Stacji Ekologicznej UAM w Jeziorach. Scharakteryzowano przebieg roczny i dobowy oraz stratyfikację termiczną gruntu w latach 2002–2015. Zbadano zmienność gradientów temperatury gruntu pomiędzy poziomami na poszczególnych głębokościach. W okresie od kwietnia do sierpnia następuje spadek, a w okresie od października do lutego wzrost temperatury wraz z głębokością. W marcu i we wrześniu zachodzi odwrócenie profilu termicznego w gruncie. Największa różnica temperatury między powierzchnią a głębokością 100 cm występuje w grudniu i wynosi 5,2°C. Dużą różnicą charakteryzuje się również czerwiec, tj. 4,8°C. Gradienty temperatury maleją wraz z głębokością. W warstwie gruntu 0–5 cm następują większe zmiany temperatury (średni gradient 0,04°C/cm), a wraz z głębokością tempo zmian jest mniejsze (średnio 0,0001°C/cm w warstwie 50–100 cm). W warstwie gleby do 20 cm zachodzą największe zmiany temperatury. Najwięcej ciepła magazynują warstwy najgłębsze. Warstwa 20–50 cm charakteryzuje się natomiast dużą akumulacją ciepła w ciepłej połowie roku – występują wtedy największe różnice między tymi poziomami. Średnia dobowa temperatura gruntu w Jeziorach w latach 2002–2015 wynosiła 9,8°C. Amplituda dobowa temperatury malała wraz z głębokością. Największa amplituda temperatury charakteryzowała najpłytsze warstwy gruntu i wynosiła w ciągu doby średnio w analizowanych latach 8,4°C. Im głębiej tym wartości amplitudy malały do 0,0°C na głębokości 100 cm. Wyraźnie widoczne jest przesunięcie terminu najwyższej temperatury gruntu wraz z głębokością. Największe zmiany dobowe termiki gruntu w ciepłej połowie roku zachodzą w warstwie do 50 cm, a w chłodnej połowie roku do głębokości 20 cm. Uzyskane wyniki pozwalają na stwierdzenie, że warunki termiczne gruntu na polanie śródleśnej różnią się od tych charakteryzujących grunt na obszarach otwartych.
Alexandersson H., A homogenity test applied to precipitation data, Journal of Climatology, 6, 661–675.
Bednorz E., Kolendowicz L., Szyga-Pluta K., 2003, Topoclimatic and bioclimatic research in the Wielkopolski National Park [w:] A.T. Miler (red.), Kształtowanie i ochrona środowiska leśnego, Wyd. Akademii Rolniczej im. Augusta Cieszkowskiego w Poznaniu, 273–280.
Bednorz E., Kolendowicz L., Szyga-Pluta K., 2004, Badania topoklimatyczne i bioklimatyczne w Wielkopolskim Parku Narodowym, Morena, Prace Wielkopolskiego Parku Narodowego, 11, 15–20.
Bryś K., 2004, Wieloletnia zmienność termiki gleby we Wrocławiu-Swojcu i jej radiacyjne i cyrkulacyjne uwarunkowania, Acta Agrophysica, 3(2), 209–219.
Bryś K., 2008, Wieloletni wpływ pokrywy roślinnej na termikę gleby, Acta Agropysica, 12(1), 39–53.
Ciaranek D., 2013, Wpływ warunków pogodowych na przebieg temperatury gleby w Ogrodzie Botanicznym Uniwersytetu Jagiellońskiego w Krakowie, Prace Geograficzne, IGiGP UJ, 133, 77 – 99.
Jakusik E., Owczarek M., 2008, Zmienność temperatury gruntu na polskim wybrzeżu, Acta Agrophysica, 12(2), 367–380.
Kaczmarek L., Tamulewicz J., 2004, Z badań nad pionowym rozkładem temperatury powietrza w rejonie Jeziora Góreckiego (Wielkopolski Park Narodowy) [w:] A. Kostrzewski, L. Kaczmarek, B. Walna (red.), Stan i przemiany środowiska przyrodniczego Wielkopolskiego Parku Narodowego, Poznań–Jeziory, 51–53.
Konopko S., Kasperska W., 2002, Korelacja temperatury gleby z temperaturą powietrza w środowisku suchym (Bydgoszcz) i wilgotnym (Frydrychowo) w półroczu ciepłym (IV–IX) w okresie 1975–1985 [w:] G. Wójcik, K. Marciniak (red.), Działalność profesora Władysława Gorczyńskiego i jej kontynuacja, Wyd. Uniwersytetu Mikołaja Kopernika, Toruń, 397–407.
Kossowski J., 2005, Związek amplitud dobowych temperatury gleby w warstwie przypowierzchniowej z amplitudami temperatury powietrza i innymi elementami meteorologicznymi, Acta Agrophysica, 5(3), 657–667.
Kossowski J., 2007, O relacji między strumieniem ciepła w glebie a promieniowaniem słonecznym, Acta Agrophysica, 10(1), 121–135.
Kożuchowski K.M., 2014, Meteorologia i klimatologia dla studentów leśnictwa, Wyd. Uniwersytetu Łódzkiego, Łódź.
Koźmiński Cz., Michalska B., 2000, Klimatyczna charakterystyka rejonu stacji agrometeorologicznej w Lipkach k. Stargardu Szczecińskiego, Wyd. Akademii Rolniczej w Szczecinie.
Michalska B., Nidzgorska-Lencewicz J., 2005, Elementy meteorologiczne kształtujące temperaturę gleby nieporośniętej i pod żytem na stacji agrometeorologicznej w Lipkach, Acta Agrophysica, 6(2), 425–441.
Michalska B., Nidzgorska-Lencewicz J., 2010, Dobowa zmienność temperatury w profilu gleby porośniętej w stacji meteorologicznej w Ostoi, Folia Pomeranae Universitatis Technologiae Stetinensis, 279 (15), 63–72.
Miętus M., Filipiak J., 2001, Temperatura gruntu w rejonie stacji polarnej w Hornsundzie, Problemy Klimatologii Polarnej, 11, 67–80.
Molga M., 1986, Meteorologia rolnicza, Państwowe Wydawnictwo Rolnicze i Leśne, Warszawa.
Nieróbca A., 2005, Porównanie temperatury gleby na ugorze i pod murawą, Acta Agrophysica, 6(2), 443–453.
Olecki Z., 1969, Wpływ zachmurzenia na przebieg dobowy temperatury gleby w okresie letnim w piętrze pogórskim Karpat, Zeszyty Naukowe UJ, Prace Geograficzne, 25, 99–116.
Usowicz B., Marczewski W, 2005, Rozkład właściwości cieplnych w gruncie na czarnym ugorze i pod murawą, Acta Agrophysica, 5(3), 745–757.
Wojkowski J., Skowera B., 2017, Związek temperatury gleby z temperaturą powietrza w warunkach jurajskiej doliny rzecznej, Inżynieria Ekologiczna 18, 1, 18–26.
Informacje: Prace Geograficzne, 2018, Zeszyt 155, s. 69-83
Typ artykułu: Oryginalny artykuł naukowy
Tytuły:
Roczna i dobowa zmienność temperatury gruntu na polanie śródleśnej w Wielkopolskim Parku Narodowym
Annual and diurnal variability of soil temperature in a forest clearing in the Wielkopolska National Park
Instytut Geografii Fizycznej i Kształtowania Środowiska Przyrodniczego, Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu, ul. B. Krygowskiego 10, 61-680 Poznań
Publikacja: 18.02.2019
Status artykułu: Otwarte
Licencja: CC BY-NC-ND
Udział procentowy autorów:
Korekty artykułu:
-Języki publikacji:
PolskiLiczba wyświetleń: 2042
Liczba pobrań: 7378