FAQ
logo Uniwersytetu Jagiellońskiego

Roczna i dobowa zmienność temperatury gruntu na polanie śródleśnej w Wielkopolskim Parku Narodowym

Data publikacji: 18.02.2019

Prace Geograficzne, 2018, Zeszyt 155, s. 69-83

https://doi.org/10.4467/20833113PG.18.015.9538

Autorzy

Katarzyna Szyga-Pluta
Instytut Geografii Fizycznej i Kształtowania Środowiska Przyrodniczego, Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu, ul. B. Krygowskiego 10, 61-680 Poznań
Wszystkie publikacje autora →

Pobierz pełny tekst

Tytuły

Roczna i dobowa zmienność temperatury gruntu na polanie śródleśnej w Wielkopolskim Parku Narodowym

Abstrakt

Celem niniejszego opracowania jest określenie rozkładu temperatury gruntu na polanie śródleśnej w Wielkopolskim Parku Narodowym. Analizie poddano wyniki pomiarów temperatury przy powierzchni gruntu (0 cm) oraz temperatury gruntu na głębokościach 5, 10, 20, 50 i 100 cm w Stacji Ekologicznej UAM w Jeziorach.  Scharakteryzowano przebieg roczny i dobowy oraz stratyfikację termiczną gruntu w latach 2002–2015. Zbadano zmienność gradientów temperatury gruntu pomiędzy poziomami na poszczególnych głębokościach. W okresie od kwietnia do sierpnia następuje spadek, a w okresie od października do lutego wzrost temperatury wraz z głębokością. W marcu i we wrześniu zachodzi odwrócenie profilu termicznego w gruncie. Największa różnica temperatury między powierzchnią a głębokością 100 cm występuje w grudniu i wynosi 5,2°C. Dużą różnicą charakteryzuje się również czerwiec, tj. 4,8°C. Gradienty temperatury maleją wraz z głębokością. W warstwie gruntu 0–5 cm następują większe zmiany temperatury (średni gradient 0,04°C/cm), a wraz z głębokością tempo zmian jest mniejsze (średnio 0,0001°C/cm w warstwie 50–100 cm). W warstwie gleby do 20 cm zachodzą największe zmiany temperatury. Najwięcej ciepła magazynują warstwy najgłębsze. Warstwa 20–50 cm charakteryzuje się natomiast dużą akumulacją ciepła w ciepłej połowie roku – występują wtedy największe różnice między tymi poziomami. Średnia dobowa temperatura gruntu w Jeziorach w latach 2002–2015 wynosiła 9,8°C. Amplituda dobowa temperatury malała wraz z głębokością. Największa amplituda temperatury charakteryzowała najpłytsze warstwy gruntu i wynosiła w ciągu doby średnio w analizowanych latach 8,4°C. Im głębiej tym wartości amplitudy malały do 0,0°C na głębokości 100 cm. Wyraźnie widoczne jest przesunięcie terminu najwyższej temperatury gruntu wraz z głębokością. Największe zmiany dobowe termiki gruntu w ciepłej połowie roku zachodzą w warstwie do 50 cm, a w chłodnej połowie roku do głębokości 20 cm. Uzyskane wyniki pozwalają na stwierdzenie, że warunki termiczne gruntu na polanie śródleśnej różnią się od tych charakteryzujących grunt na obszarach otwartych.

Bibliografia

Pobierz bibliografię

Alexandersson H., A homogenity test applied to precipitation data, Journal of Climatology, 6, 661–675.

Bednorz E., Kolendowicz L., Szyga-Pluta K., 2003, Topoclimatic and bioclimatic research in the Wielkopolski National Park [w:] A.T. Miler (red.), Kształtowanie i ochrona środowiska leśnego, Wyd. Akademii Rolniczej im. Augusta Cieszkowskiego w Poznaniu, 273–280.

Bednorz E., Kolendowicz L., Szyga-Pluta K., 2004, Badania topoklimatyczne i bioklimatyczne w Wielkopolskim Parku Narodowym, Morena, Prace Wielkopolskiego Parku Narodowego, 11, 15–20.

Bryś K., 2004, Wieloletnia zmienność termiki gleby we Wrocławiu-Swojcu i jej radiacyjne i cyrkulacyjne uwarunkowania, Acta Agrophysica, 3(2), 209–219.

Bryś K., 2008, Wieloletni wpływ pokrywy roślinnej na termikę gleby, Acta Agropysica, 12(1), 39–53.

Ciaranek D., 2013, Wpływ warunków pogodowych na przebieg temperatury gleby w Ogrodzie Botanicznym Uniwersytetu Jagiellońskiego w Krakowie, Prace Geograficzne, IGiGP UJ, 133, 77 – 99.

Jakusik E., Owczarek M., 2008, Zmienność temperatury gruntu na polskim wybrzeżu, Acta Agrophysica, 12(2), 367–380.

Kaczmarek L., Tamulewicz J., 2004, Z badań nad pionowym rozkładem temperatury powietrza w rejonie Jeziora Góreckiego (Wielkopolski Park Narodowy) [w:] A. Kostrzewski, L. Kaczmarek, B. Walna (red.), Stan i przemiany środowiska przyrodniczego Wielkopolskiego Parku Narodowego, Poznań–Jeziory, 51–53.

Konopko S., Kasperska W., 2002, Korelacja temperatury gleby z temperaturą powietrza w środowisku suchym (Bydgoszcz) i wilgotnym (Frydrychowo) w półroczu ciepłym (IV–IX) w okresie 1975–1985 [w:] G. Wójcik, K. Marciniak (red.), Działalność profesora Władysława Gorczyńskiego i jej kontynuacja, Wyd. Uniwersytetu Mikołaja Kopernika, Toruń, 397–407.

Kossowski J., 2005, Związek amplitud dobowych temperatury gleby w warstwie przypowierzchniowej z amplitudami temperatury powietrza i innymi elementami meteorologicznymi, Acta Agrophysica, 5(3), 657–667.

Kossowski J., 2007, O relacji między strumieniem ciepła w glebie a promieniowaniem słonecznym, Acta Agrophysica, 10(1), 121–135.

Kożuchowski K.M., 2014, Meteorologia i klimatologia dla studentów leśnictwa, Wyd. Uniwersytetu Łódzkiego, Łódź.

Koźmiński Cz., Michalska B., 2000, Klimatyczna charakterystyka rejonu stacji agrometeorologicznej w Lipkach k. Stargardu Szczecińskiego, Wyd. Akademii Rolniczej w Szczecinie.

Michalska B., Nidzgorska-Lencewicz J., 2005, Elementy meteorologiczne kształtujące temperaturę gleby nieporośniętej i pod żytem na stacji agrometeorologicznej w Lipkach, Acta Agrophysica, 6(2), 425–441.

Michalska B., Nidzgorska-Lencewicz J., 2010, Dobowa zmienność temperatury w profilu gleby porośniętej w stacji meteorologicznej w Ostoi, Folia Pomeranae Universitatis Technologiae Stetinensis, 279 (15), 63–72.

Miętus M., Filipiak J., 2001, Temperatura gruntu w rejonie stacji polarnej w Hornsundzie, Problemy Klimatologii Polarnej, 11, 67–80.

Molga M., 1986, Meteorologia rolnicza, Państwowe Wydawnictwo Rolnicze i Leśne, Warszawa.

Nieróbca A., 2005, Porównanie temperatury gleby na ugorze i pod murawą, Acta Agrophysica, 6(2), 443–453.

Olecki Z., 1969, Wpływ zachmurzenia na przebieg dobowy temperatury gleby w okresie letnim w piętrze pogórskim Karpat, Zeszyty Naukowe UJ, Prace Geograficzne, 25, 99–116.

Usowicz B., Marczewski W, 2005, Rozkład właściwości cieplnych w gruncie na czarnym ugorze i pod murawą, Acta Agrophysica, 5(3), 745–757.

Wojkowski J., Skowera B., 2017, Związek temperatury gleby z temperaturą powietrza w warunkach jurajskiej doliny rzecznej, Inżynieria Ekologiczna 18, 1, 18–26.

Informacje

Informacje: Prace Geograficzne, 2018, Zeszyt 155, s. 69-83

Typ artykułu: Oryginalny artykuł naukowy

Tytuły:

Polski:

Roczna i dobowa zmienność temperatury gruntu na polanie śródleśnej w Wielkopolskim Parku Narodowym

Angielski:

Annual and diurnal variability of soil temperature in a forest clearing in the Wielkopolska National Park

Autorzy

Instytut Geografii Fizycznej i Kształtowania Środowiska Przyrodniczego, Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu, ul. B. Krygowskiego 10, 61-680 Poznań

Publikacja: 18.02.2019

Status artykułu: Otwarte __T_UNLOCK

Licencja: CC BY-NC-ND  ikona licencji

Udział procentowy autorów:

Katarzyna Szyga-Pluta (Autor) - 100%

Korekty artykułu:

-

Języki publikacji:

Polski