Postawy społeczności lokalnych wobec parku narodowego i rozwoju turystyki na  przykładzie miejscowości w otoczeniu Babiej Góry

Bernadetta Zawilińska

Postawy społeczności lokalnych wobec parku narodowego i rozwoju turystyki na przykładzie miejscowości w otoczeniu Babiej Góry

Data publikacji: 17.10.2016

Prace Geograficzne, 2016, Zeszyt 145, s. 7-30

https://doi.org/10.4467/20833113PG.16.009.5398

Autorzy

Pobierz pełny tekst

PDF

Tytuły

Postawy społeczności lokalnych wobec parku narodowego i rozwoju turystyki na przykładzie miejscowości w otoczeniu Babiej Góry

Abstrakt

W artykule przedstawiono postawy mieszkańców wobec funkcjonowania Babiogórskiego Parku Narodowego (BgPN), ich opinie dotyczące wpływu parku na rozwój lokalny oraz poglądy odnoszące się do rozwoju turystyki w otoczeniu Babiej Góry. Wyniki badań ankietowych przeprowadzonych wśród mieszkańców miejscowości otaczających BgPN (n=397) ukazują na ogół pozytywny obraz parku w oczach lokalnych społeczności. Mieszkańcy prezentują raczej aprobujące postawy wobec funkcjonowania parku narodowego i zazwyczaj dobrze oceniają relacje z jego dyrekcją. Dostrzegają korzystny wpływ BgPN na stan środowiska przyrodniczego i świadomość ekologiczną miejscowych społeczności, ale również na ład przestrzenny i jakość życia w miejscowościach. Wpływ na rozwój ekonomiczny oceniany jest najczęściej neutralnie. Spośród różnych aspektów życia gospodarczego oddziaływanie parku najkorzystniej jest postrzegane w zakresie rozwoju turystyki. Przy czym korzyści te odczuwane są najsilniej w Zawoi – miejscowości, w której koncentruje się większość ruchu turystycznego związanego z przyjazdami na Babią Górę. Neutralne postawy znacznej części mieszkańców wobec BgPN i brak wykształconych opinii na temat wielu kwestii związanych z jego funkcjonowaniem wskazują na niezbyt silnie rozwinięte kontakty z parkiem. Sytuacja ta w głównej mierze wynika z niewielkich rozmiarów BgPN i niskiego odsetka prywatnej własności w jego granicach, co sprawia, że sieć bezpośrednich powiązań gospodarczych miejscowych społeczności z parkiem narodowym jest nieduża. Dążąc do wzrostu poparcia mieszkańców należy kłaść większy nacisk na ukazywanie pośrednich korzyści ekonomicznych związanych z funkcjonowaniem parku oraz korzyści niematerialnych. Trzeba również poszukiwać zbieżnych interesów i form aktywności społecznej i gospodarczej, które mogą sprzyjać współpracy mieszkańców z dyrekcją parku.

The paper presents the local residents’ attitudes towards the Babia Góra National Park (BGNP), their views on the Park’s impact on the local development and their opinions on the development of tourism in the Babia Góra area. The results of a survey conducted among the residents of areas surrounding the BGNP (n=397) show a relatively positive image of the Park in the local community. The residents are mostly approving of the National Park’s operation and usually declare having positive relations with the BGNP management. They perceive a positive impact of the BGNP on the natural environment and on the local communities’ environmental awareness but also on the spatial order and the quality of life in the villages. The impact on economic development is usually assessed as neutral. The economic aspect in which the BGNP’s influence is perceived as the most beneficial is tourism development. Those benefits are most evident in Zawoja, the village concentrating the majority of incoming traffic of Babia Góra visitors. The neutral attitudes of many residents towards the BGNP and a lack of clear views on many aspects of the Park’s functioning show that the residents’ interactions with the Park are not close or frequent. This is mostly because the BGNP is relatively small and the percentage of private land within its boundaries is low. Consequently, there are few direct economic links between the local communities and the Park. In order to win more support from the local residents, there should be more focus on presenting indirect economic benefits and intangible advantages from the Park’s operation. Coinciding interests should also be sought, as should be patterns of social and economic activity which could foster the residents’ cooperation with the Park management.

Słowa kluczowe

park narodowy, Babia Góra, rozwój lokalny, turystyka

national park, Babia Góra, local development, tourism

Bibliografia

Pobierz bibliografię

Bołtromiuk A., 2011, Gospodarcze i społeczne aspekty funkcjonowania sieci Natura 2000 w parkach narodowych. Zrównoważony rozwój obszarów przyrodniczo cennych, t. 2, Wyższa Szkoła Ekonomiczna w Białymstoku, Białystok.

Borrini-Feyerabend G., Dudley N., Jaeger T., Lassen B., Pathak Broome N., Phillips A., Sandwith T., 2013, Governance of protected areas: From understanding to action, Best Practice Protected Area Guidelines Series, 20, Gland.

Borrini-Feyerabend G., Kothari A., Oviedo G., 2004, Indigenous and local communities and protected areas: Towards equity and enhanced conservation. Guidance on policy and practice for co-managed protected areas and community conserved areas, Best Practice Protected Area Guidelines Series, 11, IUCN, Gland and Cambridge.

Burger T., 2002, Wirtualna i prawdziwa wojna o Tatry i Zakopane, Studio Poligraficzne s.c., Kraków–Zakopane.

Domański B., Partyka J., 1992, Ojcowski Park Narodowy w świadomości mieszkańców. Analiza konfliktu, [w:] B. Jałowiecki, H. Libura (red.), Percepcja i waloryzacja środowiska naturalnego i antropogenicznego, Studia z Gospodarki Przestrzennej, Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego, Warszawa.

Dudley N. (red.), 2013, Guidelines for applying protected area management categories, Best Practice Protected Area Guidelines Series, 21, IUCN, Gland.

Eagles P.F., McCool S.F., Haynes C.D., 2002, Sustainable tourism in protected areas: Guidelines for planning and management, Best Practice Protected Area Guidelines Series, 8, IUCN, Gland and Cambridge.

Getzner M., 2003, The economic impact of national parks: The Perception of key actors in austrian national parks, International Journal of Sustainable Development, 6 (2), 183–202.

Getzner M., Jungmeier M., Lange S., 2010, People, parks and money. Stakeholder involvement and regional development: A manual for protected areas, Proceedings in the Management of Protected Areas, 2, Verlag Johannes Heyn, Klagenfurt.

Ginalski A., 2008, Aktualne problemy zarządzania polskimi parkami narodowymi, Dokumentacja Geograficzna, 37, 172–178.

Gliński P., 2001, Konflikt o puszczę. Raport z badań nad konfliktem społecznym o poszerzenie Białowieskiego Parku Narodowego, Pogranicze. Studia Społeczne, X, 47–113.

Gorner T., Najmanova K., Cihar M., 2012, Changes in local people’s perceptions of the Sumava National Park in the Czech Republic over a ten year period (1998–2008), Sustainability, 4, 1354–1370.

Górecki A., Drożdż M., Najder R., 1997, Magurski Park Narodowy a mieszkańcy jego otuliny, Roczniki Bieszczadzkie, 6, 233–252.

Górecki A., Dróżdż M., Najder R., 1998, Gorczański Park Narodowy a mieszkańcy jego otuliny, Parki Narodowe i Rezerwaty Przyrody, 17 (1), 73–92.

Górecki A., Dróżdż M., Najder R., Szczęsna A., 1995, Bieszczadzki Park Narodowy a kształtowanie się postaw i świadomości ekologicznej jego mieszkańców, Roczniki Bieszczadzkie, 4, 185–206.

Grabowski T., Marmuszewski S., 1985, Świadomość ekologiczna górali i ich postawy wobec Tatrzańskiego Parku Narodowego, Studia Socjologiczne, 1 (96), 241–258.

Hibszer A., 2008, Od konfliktów do współpracy – wybrane aspekty przezwyciężania konfliktów społecznych w polskich parkach narodowych, Dokumentacja Geograficzna, 37, 179–186.

Hibszer A., 2013, Parki narodowe w świadomości i działaniach społeczności lokalnych, Uniwersytet Śląski, Katowice.

Jabłońska I., Jędrej M., 2007, Mieszkańcy otuliny Babiogórskiego Parku Narodowego – świadomość ekologiczna, Rocznik Babiogórski, 9, 18–185.

Komorowska K. A, 2000, Świadomość ekologiczna górali podhalańskich a ich postawy wobec Tatrzańskiego Parku Narodowego, Studia Regionalne i Lokalne, 4 (4), 133–151.

Królikowska K., 2007, Konflikty społeczne w polskich parkach narodowych, Oficyna Wydawnicza „Impuls”, Kraków.

Matczak P., 2005, Cooperation and development in an environmentally protected area: Drawieński National Park case study, Integrated development of agriculture and rural institutions in central and eastern European countries, Poznań.

McNeely J. (red.), 1992, Parks for life, Report of the 4th World Congress on National Parks and Protected Areas, IUCN, Gland.

Mika M., Petko J., 2015, Drugie domy w otoczeniu Babiogórskiego Parku Narodowego. Wybrane problemy rozwoju, [w:] M. Durydiwka, K. Duda-Gromada (red.), Przestrzeń w turystyce. Znaczenie i wykorzystanie, Uniwersytet Warszawski, Wydział Geografii i Studiów Regionalnych, Warszawa.

Mose I, Weixlbaumer N., 2007, A new paradigm for protected areas in Europe?, [w:] I. Mose (red.), Protected areas and regional development in Europe: Towards a new model for the 21st Century, Ashgate Studies in Environmental Policy and Practice, Ashgate, Aldershot.

Osiniak T., Poskrobko B., Sadowski A., 1993, Wigierski Park Narodowy a jego mieszkańcy, Ekonomia i Środowisko, Białystok–Kraków.

Pawlusiński R., Mika M., Faracik R., 2008, Plan rozwoju i zarządzania turystyką w regionie Babiej Góry, Kraków.

Phillips A., 2003, Turning ideas on their heads: A new paradigm for protected areas, George Wright Forum, 20, 8–32.

Plummer R., Fennell D.A., 2009, Managing protected areas form sustainable tourism: Prospects for adaptive co-management, Journal of Sustainable Tourism, 17 (2), 149–168.

Poskrobko B. (red.), 1996, Rejon Puszczy Białowieskiej. Mieszkańcy – Środowisko – Gospodarka, Studia i Materiały nr 1, Politechnika Białostocka, Katedra Ekonomiki i Zarządzania Ochroną Środowiska, Białystok.

Sadowski A., 2001, Społeczno-kulturowe następstwa poszerzenia Białowieskiego Parku Narodowego, Pogranicze. Studia Społeczne, X, 7–46.

Snyman S., 2014, Assessment of the main factors impacting community members’ attitudes towards tourism and protected areas in six southern African countries, Koedoe, 56 (2), www.koedoe.co.za/index.php/koedoe/article/view/1139/1638 (26.08.2015).

Švajda J., Sabo P., 2013, Manažment chránených území, Univerzita Mateja Bela v Banskej Bystrici, Banská Bystrica.

Śliwa-Martinez K., 2015, Partnerstwo w rozwoju turystyki na obszarach objętych ochroną przyrody w Karpatach, praca doktorska, Instytut Geografii i Gospodarki Przestrzennej Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków.

Terlecka K., Górecki A., 1998, Ojcowski Park Narodowy a kształtowanie się postaw i świadomości ekologicznej jego mieszkańców (Ojców National Park – forming the attitudes and ecological awarness of its inhabitants), Prądnik. Prace i Materiały Muzeum im. prof. W. Szafera, 11–12, 369–396.

Törn, A., Siikamäki P., Tolvanen A., Kauppila P., Rämet J., 2007, Local people, nature conservation and tourism in northe-astern Finland, Ecology and Society, 13 (1), 8, http://www.ecologyandsociety.org/vol13/iss1/art8 (26.08.2015).

Ustawa z dnia 16 kwietnia 2004 r. o ochronie przyrody, Dz.U. 2004 nr 92 poz. 880.

Walpole M.J., Goodwin H.J., 2001, Local attitudes towards conservation and tourism around Komodo National Park, Indonesia, Environmental Conservation, 28 (2), 160–166.

Wells M., Brandon K., Hannah L., 1992, People and parks: Linking protected area management with local communities, World Bank, Washington.

Zawilińska B., Hołuj A., 2014, Impact of protected areas on the development of suburban areas: The case of Kraków Metropolitan Area, European Spatial Research and Policy, 21 (1/2014), 137–155.

Zawilińska B., Mika M., 2013, National parks and local development in Poland: A municipal perspective, Human Geographies – Journal of Studies and Research in Human Geography, 7 (1), 43–52.

Informacje

Informacje: Prace Geograficzne, 2016, Zeszyt 145, s. 7-30

DOI: https://doi.org/10.4467/20833113PG.16.009.5398

Typ artykułu: Oryginalny artykuł naukowy

Tytuły:

Polski:

Postawy społeczności lokalnych wobec parku narodowego i rozwoju turystyki na przykładzie miejscowości w otoczeniu Babiej Góry

Angielski:

Attitudes of local communities towards a national park and tourism development: The example of localities surrounding the Babia Góra massif

Autorzy

Bernadetta Zawilińska

Uniwersytet Ekonomiczny w Krakowie, Katedra Gospodarki Regionalnej, ul. Rakowicka 27, 31-510 Kraków

Publikacja: 17.10.2016

Status artykułu: Otwarte

Licencja: Żadna

Udział procentowy autorów:

Bernadetta Zawilińska (Autor) - 100%

Korekty artykułu:

Języki publikacji:

Polski

Liczba wyświetleń: 2538

Liczba pobrań: 2180

<p> Postawy społeczności lokalnych wobec parku narodowego i rozwoju turystyki na przykładzie miejscowości w otoczeniu Babiej Góry</p>

Pobierz xml