Odpływ podziemny w małych zlewniach górskich Sudetów
cytuj
pobierz pliki
RIS BIB ENDNOTE
Odpływ podziemny w małych zlewniach górskich Sudetów
Wybierz format
RIS BIB ENDNOTEOdpływ podziemny w małych zlewniach górskich Sudetów
Data publikacji: 08.02.2018
Prace Geograficzne, 2017, Zeszyt 151, s. 7-26
https://doi.org/10.4467/20833113PG.17.020.8032Autorzy
Odpływ podziemny w małych zlewniach górskich Sudetów
Celem artykułu było rozpoznanie odpływu podziemnego w małych zlewniach górskich drenujących skały krystaliczne i zwięzłe skały osadowe. Na podstawie terenowych pomiarów hydrologicznych i krenologicznych przeprowadzonych w roku hydrologicznym 2013 w czterech zlewniach (Machowski Potok, Dopływ spod góry Grodziec, Podgórna oraz Mostowy Potok) o powierzchniach do 4,5 km2 policzono odpływ całkowity, podziemny i źródlany. Oszacowano również stosunek udziału odpływu źródłami w odpływie podziemnym oraz współczynnik zasilania podziemnego i współczynnik zasilania źródłami. Wyniki wskazują, że skały krystaliczne mają mniejszą pojemność, ale wyższą przewodność niż zwięzłe skały osadowe. Współczynnik odpływu podziemnego wyniósł od 11 do 20% wysokości opadów a 57% odpływu podziemnego ma formę dopływu dokorytowego i zachodzi wzdłuż doliny rzecznej. Jednocześnie małe zlewnie górskie stanowią strefę zasilania, a ok. 20% infiltrującej wody bierze udział w procesie dalekiego krążenia i zasila koryta niżej położonych systemów rzecznych. Otrzymane wyniki przełożyły się na zasoby dynamiczne w wysokości 5 974 m3·d–1 dla łącznej powierzchni 14,9 km2.
Balco M., 1975, Závislost` minimálnych prietokov od nadmorskej výšky Územia Slovenska, Vodohospodársky Časopis, 23 (3), 227–244.
Balco M., 1976, Väzba plochy povodia a jeho vodnosti s minimálnymi prietokami, Vodohospodársky Časopis, 24 (3), 248–257.
Bartnik A., 2005, Odpływ niski w Polsce, Acta Geographica Lodziensia, 91, 1–95.
Bocheńska T., Marszałek H., Staśko S., 1997, Hard rocks of the Sudety Mts as a groundwater collector and its vulnerability, Acta Universitatis Wratislaviensis, 2052; Hydrogeology. The Second Workshop on Hardrock Hydrogeology of the Bohemian Massif. September 18–20, 1996, Borowice, Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego, Wrocław, 11–19.
Buczyński S., 2005, Przejawy występowanie wód podziemnych w obszarze źródłowym Nysy Kłodzkiej, Acta Universitatis Wratislaviensis, 2811, Prace Geologiczno-Mineralogiczne, LXXV, 7–18.
Buczyński S., (w druku), Temporal variability of springs in catchment areas located in the Sudeten Mountains, Hydrology Research (doi: 10.2166/nh.2017.229.).
Buczyński S., Modelska M., Olichwer T., Tarka R., Staśko S., 2011, Charakterystyka krenologiczna masywów górskich Ziemi Kłodzkiej na podstawie bazy danych „Źródło”, Biuletyn Państwowego Instytutu Geologicznego, 445, 17–26.
Burns D.A., Murdoch P.S., Lawrence G.B., Michel R.L., 1998, The effect of groundwater springs on NO3 – concentrations during summer in Catskill Mountain streams, Water Resources Research, 34, 1987–1996.
Ciężkowski W., Kozłowski J., Liber-Madziarz E., Przylibski T.A., Żak S., 1999, Zróżnicowanie modułu odpływu podziemnego w zlewni Kryniczanki w okresie niżówkowym, Przegląd Geologiczny, 47 (6), 564–566.
Cymerman Z., 1989, Szczegółowa mapa geologiczna Sudetów w skali 1: 25 000, Arkusz 900D – Duszniki Zdrój, Wydawnictwa Geologiczne, Warszawa.
Cymerman Z., 1991, Szczegółowa mapa geologiczna Sudetów w skali 1: 25 000, Arkusz 900C – Lewin Kłodzki, Wydawnictwa Geologiczne, Warszawa.
Dynowska I., 1976, Poglądy na wpływ warunków środowiska geograficznego na podziemne zasilanie rzek w Polsce, Folia Geographica. Series: Geographica Physica, 10, 43–52.
Freeze R.A., Cherry J.A., 1979, Groundwater, Englewood Cliffs, Prentice Hall.
Gierwielaniec J., Radwański S., 1955, Szczegółowa mapa geologiczna Sudetów w skali 1: 25 000, Arkusz 900A – Jeleniów, Wydawnictwa Geologiczne, Warszawa.
Grocholski A., 1956, Szczegółowa mapa geologiczna Sudetów w skali 1: 25 000, Arkusz 932B – Mostowice, Wydawnictwa Geologiczne, Warszawa.
Jokiel P., 1994, Zasoby, odnawialność i odpływ wód podziemnych strefy aktywnej wymiany w Polsce, Acta Geographica Lodziensia, 66–67.
Kaczorowska Z., 1962, Opady w Polsce w przekroju wieloletnim, Prace Geograficzne Instytutu Geografii Polskiej Akademii Nauk, 33, Wydawnictwa Geologiczne, Warszawa.
Kiciński T., 1970, Odpływ wód gruntowych ze zlewni Wisły po Zawichost, Prace Studialne Komisji Gospodarki Wodnej i Surowców, 10, 151–219.
Kowalczyk A., 2016, Niżówka hydrogeologiczna – przyczyny i skutki, XXI Konferencja naukowo-techniczna „Aktualne rozwiązania ujmowania i eksploatacji wód podziemnych”, Częstochowa, Technologia Wody, 5, 4–10.
Kryza J., 1988, Zasoby wód podziemnych Sudetów na tle odpływu podziemnego, Acta Universitatis Wratislaviensis, 964, Prace Geologiczno-Mineralogiczne, 11 (2), 25–37.
Kryza H., Kryza J., Limisiewicz P., 1989, Zmienność odpływów niskich obszaru sudeckiego i jej przyczyny, Prace Naukowe Instytutu Geotechniki Politechniki Wrocławskiej, 58, 69–74.
Kurek S., Pawlik-Dobrowolski J., 1984, Przestrzenne zróżnicowanie zasilania podziemnego w małych zlewniach karpackich, Ogólnopolskie Sympozjum Naukowe „Problematyka hydrologiczna i meteorologiczna małych zlewni rzecznych”, Wrocław.
Lim K.J., Park Y.S., Kim J., Shin Y., Kim N., Kim S., Jeon J., Engel B.A., 2010, Development of Genetic Algorithm – based Optimization Module in WHAT System for Hydrograph Analysis and Model Application, Computers & Geosciences 36 (7), 936–944.
Łabędzki L., 2006, Susze rolnicze. Zarys problematyki oraz metody monitorowania i klasyfikacji, Water – Environment – Rural Areas, 17.
Maksymiuk Z., 1980, Formy alimentacji rzek i ich rola w bilansie wodnym na przykładzie dorzecza Widawki, Acta Geographica Lodziensia, 42, 1–119.
Malinowski J., 1993, Zasoby i ochrona wód podziemnych, Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego, Wrocław.
McKee T.B., Doesken N.J., Kleist J., 1995, Drought monitoring with multiple time scales, Preprints of 9th Conf. of Applied Climatology, 15−20 January, Dallas, Texas, 233–236.
Moniewski P., 2015, Seasonal variability of discharge from selected springs in Central Europe, Episodes 38 (3), 189–196.
Olichwer T., 2001, Możliwości ujęcia wód powierzchniowych w Górach Bystrzyckich, Współczesne Problemy Hydrogeologii, 10 (1), 219–225, Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego, Wrocław.
Olichwer T., 2007, Zasoby wód podziemnych Ziemi Kłodzkiej, Acta Universitatis Wratislaviensis, 3022, Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego, Wrocław.
Orsztynowicz J., 1988, Studium naukowo-badawcze do Atlasu hydrologicznego Polski, Średnie roczne i wieloletnie odpływy podziemne na obszarze Polski w okresie 1980–1951, IMGW, Zakład Dynamiki Wód Podziemnych, Warszawa.
Pawlak W. (red.), 1997, Atlas Śląska Dolnego i Opolskiego, Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego, Wrocław.
Pleczyński J., 1981, Odnawialność zasobów wód podziemnych, Wydawnictwa Geologiczne, Warszawa.
Plenzler J., Bajorek J., Jaśkowiec B., Kołodziej A., Rzonca B., Siwek J., Wójcik S., 2010, Podziemny odpływ jednostkowy w Bieszczadach Wysokich, Przegląd Geologiczny, 58 (12), 1147–1151.
Rzonca B., Siwek J., Zawiło M., Bryndza M., Dojtrowska I., Lasota J., Piech K., Sajdak M., 2016, Niżówka w Bieszczadach w 2015 roku, Roczniki Bieszczadzkie, 24, 263–279.
Staśko S., 2002, Zawodnienie szczelinowych skał krystalicznych w Sudetach, Biuletyn Państwowego Instytutu Geologicznego, 404, 249–262.
Staśko S., 2010, O wodach podziemnych w utworach krystalicznych Sudetów i ich przedpola, Biuletyn Państwowego Instytutu Geologicznego, 440, 135–144.
Staśko S., Tarka R., 2001, Dynamika zasilania wód podziemnych w obszarach górskich na przykładzie badań w Masywie Śnieżnika, Współczesne Problemy Hydrogeologii, X (1), 271–278.
Tarka R., 2006, Hydrogeologiczna charakterystyka utworów kredy w polskiej części Sudetów, Acta Universitatis Wratislaviensis, 2884, Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego, Wrocław.
Tomaszewski E., 2001, Sezonowe zmiany odpływu podziemnego w Polsce w latach 1971–1990, Acta Geographica Lodziensisia, 79.
Wcisło M., 2005, Zasoby wód podziemnych lokalnych stref krążenia na obszarach górskich w oparciu o charakterystykę krenologiczną Masywu Ślęży, Acta Universitatis Wratislaviensis, 2811, Prace Geologiczno-Mineralogiczne, LXXV, 51–56, Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego, Wrocław.
Wiszniewski W., 1953, Atlas opadów atmosferycznych w Polsce 1891–1930, Wydawnictwo Komunikacyjne, Warszawa.
Witkowski A., 1974, Budowa geologiczna rejonu Żarnowca, Kwartalnik Geologiczny 18 (3), 564–584.
Wolock D.M., Fan J., Lawrence G.B., 1997, Effects of basin size on low-flow stream chemistry and subsurface contact time in the Neversink River watershed, New York, Hydrological Processes, 11, 1273–1286.
Zieliński W., 2002, Dokumentacja hydrogeologiczna z rozpoznania możliwości ujęcia wód podziemnych z utworów górnokredowych i starszego paleozoiku dla gminy uzdrowiskowej w Dusznikach Zdroju, Arcadis Ekokonrem Sp. z o.o., Wrocław.
Informacje: Prace Geograficzne, 2017, Zeszyt 151, s. 7-26
Typ artykułu: Oryginalny artykuł naukowy
Tytuły:
Odpływ podziemny w małych zlewniach górskich Sudetów
Groundwater runoff in small catchments of the Sudety Mountains
Uniwersytet Wrocławski, Instytut Nauk Geologicznych, Pl. M. Borna 9, 50-205 Wrocław
Publikacja: 08.02.2018
Status artykułu: Otwarte
Licencja: CC BY-NC-ND
Udział procentowy autorów:
Korekty artykułu:
-Języki publikacji:
PolskiLiczba wyświetleń: 1823
Liczba pobrań: 1539