FAQ
logo Uniwersytetu Jagiellońskiego

Legacy of religious identities in the urban space of Bielsko-Biała

Data publikacji: 23.07.2014

Prace Geograficzne, 2014, Zeszyt 137, s. 137 - 158

https://doi.org/10.4467/20833113PG.14.013.2158

Autorzy

Emilia Moddelmog-Anweiler
Instytut Europeistyki Uniwersytet Jagielloński w Krakowie, ul. Jodłowa 13, 30-252 Kraków
Wszystkie publikacje autora →

Tytuły

Legacy of religious identities in the urban space of Bielsko-Biała

Abstrakt

Religious heritage is an important cultural resource for a city. First, cities are at the crossroads of conflicting trends in globalisation. Urban communities are looking for that which makes them universal and unique at the same time. Second, reflection on identity in relation to the heritage and history of a city reveals the multicultural past of Central and Eastern Europe, and shows an image of social change and transformation. Religious heritage plays, therefore, various roles. Places connected with religious identities have symbolic, sacred and artistic meanings. They construct a local universe of meaning; they are an important factor of the local narrative and customs, and they place it in the context of national, regional and ethnic traditions. Churches, temples, and cemeteries are also a sign of memory, this shows not only history but also the contemporary processes of remembering and forgetting. The city of Bielsko-Biała was a cultural and religious mosaic until 1945. Jewish, German and Polish cultures were meeting here everyday with diverse religious belonging and boundaries. Today, the heritage of its religious identity is recognized mainly via monuments, tourist attractions, and cultural events. Only occasionally is the religious heritage of the city analysed in the context of collective identities. Urban space still reflects the complexity of the relationships between religious, national, and regional identities. The purpose of the paper is to describe the variety of functions of religious heritage in a contemporary city on the example of Bielsko-Biała in Poland. The analysis will be based on demographic data from the national census of population, religious community documents, available sociological research outcomes, and historical and contemporary images of the city such as maps and plans, postcards and tourist brochures.

Bibliografia

Babiński G., 1994, Religia a konflikty etniczne. Kategorie pojęciowe. Analizy wzajemnych relacji, “Nomos”, Kraków.

Bauman Z., 2007, Tożsamość. Rozmowy z Benedetto Vecchim, Wydawnictwo GWP, Gdańsk.

Below J., Legendź M. (eds.), 2009, Leśne Kościoły. Miejsca tajnych nabożeństw ewangelickich w Beskidzie Śląskim, Augustana, Bielsko-Biała.

Berger P.L., 2001, Reflections on sociology of religion today, Sociology of Religion62(4), 443–454.

Bielsko-Biała: Ekumeniczny maraton biblijnypo raz szósty, 2014, http://ekai.pl/diecezje/bielsko-zywiecka/x74579/bielsko-biala-ekumeniczny-maraton-biblijny-po-raz-szosty/ (20.04.2014).

Borowik I., 2009, The religious landscape of central and eastern Europe after communism, [in:] J.A. Beckford, J. Demerath (eds.), The Sage handbook of the sociology of religion, Sage, New York, 654–670.

Brace C., Bailey A.R., Harvey D.C., 2006, Religion, place and space: A framework for investigating historical geographies of religious identities and communities, Progress in Human Geography 30(1), 28–43.

Casanova J., 2004, Religie publiczne w nowoczesnym świecie, Zakład Wydawniczy „Nomos”, Kraków.

Chojecka E., 1994, Miasto jako dzieło sztuki. Architektura i urbanistyka Bielska-Białej do 1939 r., Urząd Miasta Bielska-Biała, Bielsko-Biała.

Chojecka E., 2009, Interview in the film document on the history of Bielsko-Biała, http://www.cyganskilas.org/varia/opowiesci/niemiecka-wyspa-jezykowa-opowiada-prof-ewa-chojecka (27.04.2009).

Chorąży B., Chorąży B., Aleksandrowicz M., Dudek-Bujarek T., Filip E.T., Kenig P., (eds.), 2002, Informator o zbiorach Muzeum w Bielsku-Białej i jego oddziałów: Muzeum Juliana Fałata, Muzeum Dom Tkacza, Muzeum Techniki i Włókiennictwa, Muzeum w Bielsku-Białej, Bielsko-Biała.

Dąbrowska E., 2012, Życie religijne cechu sukienników w Bielsku-Białej, Annals of Church History (Roczniki Historii Kościoła) 59, 23–49, www.ceeol.com.(03.09.2013).

Demerath III N.J., 2000, The rise of “cultural religion” in European Christianity: Learning from Poland, Northern Ireland and Sweden, Social Compass 47(1), 127–139.

Dominicantes 1992–2010 wykresy, Instytut Statystyki Kościoła Katolickiego, http://www.iskk.pl/kosciolnaswiecie/75-dominicantes.html (15.10.2013).

Drugi powszechny spis ludności z dn. 9. XII 1931 r., Mieszkania i gospodarstwa domowe, ludność, stosunki zawodowe. Województwo krakowskie i Śląsk Cieszyński, 1938, GUS, Warszawa, Statystyka Polski, ser. C, z. 83.

Dziennik 2009, Żaba to symbol nietolerancji religijnej, http://wiadomosci.dziennik.pl/wydarzenia/artykuly/152908,zaba-to-symbol-nietolerancji-religijnej.html (22.10.2013).

Film o Luteranach w Polsce, 2013, http://luteranie.pl/#!prettyPhoto[mixed]/0/ (20.10.2013).

Góral A., 2012, Zarządzanie miejscami kultu religijnego w kontekście rozwoju turystyki kulturowej, Turystyka Kulturowa 1, 19–34, www.turystykakulturowa.org (05.09.2013).

Huntington S., 1993, The clash of civilizations?Foreign Affairs 72(3), 22–49, http://www2.kenyon.edu/Depts/Religion/Fac/Adler/Politics/Huntington-Clash.htm (03.09.2013).

Information on ecumenical competition for children, 2014, http://www.katecheza.kuria.bielsko.pl/konkursy/ekumeniczny-konkurs-jonasz (22.04.2014).

Information on the  Festival “Sacrum in Musica”, 2014, http://www.sacruminmusica.pl/index.php (22.04.2014).

Inglehart R., Norris P., 2006, Sacrum i profanum. Religia i polityka na świecie, Zakład Wydawniczy „Nomos”, Kraków.

Janoszek E., Kominiak W., 2008, Bielsko-Biała i okolice na dawnej pocztówce. W czasach II Rzeczypospolitej, Bielsko-Biała.

Kenig P., 2010, Życie gospodarcze Bielska i Białej w latach 1848–1914, [in:] I. Panic (ed.), Bielsko-Biała. Monografia miasta,vol. 3,Bielsko od wojen śląskich do zakończenia I wojny światowej (1740–1918), Urząd Miasta Bielsko-Biała, 158–227.

Kieres K., 2003, Lokalna przestrzeń kulturowa a tożsamość. Krajobrazy Dziedzictwa Narodowego, 2003, nr 3, 25–27. http://biblioteka.teatrnn.pl/dlibra/Content/20352/Krystyna+Kiereta,+Lokalna+przestrze%C5%84+kulturowa+a+to%C5%BCsamo%C5%9B%C4%87.pdf (12.10.2013).

Kocurek D., 2010, Życie kulturalno-oświatowe w latach 1848–1918, [in:] I. Panic (ed.), Bielsko-Biała. Monografia miasta,vol. 3,Bielsko od wojen śląskich do zakończenia I wojny światowej (1740–1918), Urząd Miasta Bielsko-Biała, 280–303.

Kong L., 2010, Global shift, theoretical shift: Changing geographies of religion, Progressin Human Geography34(6), 755–776.

Luckmann T., 1996, Niewidzialna religia. Problem religii we współczesnym społeczeństwie, Zakład Wydawniczy „Nomos”, Kraków.

Ludność. Stan i struktura demograficzno-społeczna. Narodowy Spis Powszechny Ludności i Mieszkań 2011, 2013, GUS, Warszawa. http://www.stat.gov.pl/cps/rde/xbcr/gus/LUD_ludnosc_stan_str_dem_spo_NSP2011.pdf (05.09.2013).

Mach Z., 1997, The Roman Catholic Church and the transformation of social identity in Eastern and Central Europe,[in:] I. Borowik, G. Babiński (eds.), New religious phenomena in Central and Eastern Europe, Wydawnictwo “Nomos”, Kraków, 63–79.

Mach Z., 2008, Przedmowa, [in:] T. Paleczny (ed.), Socjologia tożsamości, Krakowska Szkoła Wyższa im. Andrzeja Frycza Modrzewskiego, Kraków, 7–17.

Mamzer H., 2001, Wielokulturowość – czy wyzwolenie z więzów etnocentryzmu? Przegląd Bydgoski 12, 3–43, http://www.hfhr.org.pl/wielokulturowosc/documents/doc_68.pdf (30.10.2013).

MCIT, 2013a, Foldery promocyjne, Bielsko-Biała – na starówce, Przewodnik po Bielsku-Białej, Bielsko-Biała. Przeżyjesz dwa razy więcej, http://www.it.bielsko.pl/index.php?page=ak&id_ak=16&title=Foldery+promocyjne (20.04.2014).

MCIT, 2013b, Co warto zobaczyć? Zabytki sakralne, Bielski Syjon, Żydowskie ślady. Materiały promocyjne, http://www.it.bielsko.pl/index.php?page=ar&id_ar=46&title=Zabytki+Sakralne (05.09.2013).

Mead G.H., 1975, Umysł, osobowość i społeczeństwo, PWN, Warszawa.

Melucci A., 1995, The process of collective identity, Temple University Press, Philadelphia.

Nowicka E., Majewska M., 1993, Obcy u siebie. Luteranie warszawscy, Oficyna Naukowa, Warszawa.

Paleczny T., 2008, Socjologia tożsamości, Krakowska Szkoła Wyższa im. Andrzeja Frycza Modrzewskiego, Kraków.

Parafia NMP w Hałcnowie, Historia Kościołahttp://www.parafiahalcnow.pl/a/parafia/historia-kosciola/69/ (22.04.2014).

Plan miasta Bielsko-Biała. Materiały promocyjne: Bielsko-Biała, zobaczysz dwa razy więcej, 2013, http://www.it.bielsko.pl/upload/planbb.pdf (05.10.2013).

Polak J. (ed.), 2012, Bielsko-Biała w zwierciadle czasu. Wspomnienia mieszkańców z lat 1900–1945, Urząd Miejski w Bielsku-Białej, Bielsko-Biała.

Polak J., 2007, Z badań nad dziejami Bielska-Białej od XIII do XX wieku, Muzeum w Bielsku-Białej.

Polak J., 2010, Biała w epoce nacjonalizmów, [in:] I. Panic (ed.), Bielsko-Biała. Monografia miasta, vol. 2, Biała od zarania do zakończenia I wojny światowej (1918), Urząd Miasta Bielsko-Biała, 417–506.

Polak J., Tomiczek M., 1991, Bielsko-Biała w starej fotografii, Muzeum w Bielsku-Białej.

Pollack D., 2008, Religious change in Europe: Theoretical considerations and empirical findings, Social Compass 55(2), 168–186.

Proszyk J., 2012, Życie według wartości. Żydowscy liberałowie, ortodoksi i syjoniści w Bielsku i Białej, Wydawnictwo „Haskala”, Jaworze.

Purchla J., 2005, Miasto jako dzieło sztuki,Międzynarodowe Centrum Kultury, Kraków styczeń–grudzień 2005, nr 14, Kraków, 35–38.

Purzycka I. (ed.), 2010, Oblicza Bielska-Białej. Twórcy ikonografii miasta, Muzeum w Bielsku-Białej, Bielsko-Biała.

Rewers E., 1998, Zdarzenie w przestrzeni miejskiej, [in:] J. Wojciechowski, A. Zeidler-Janiszewska (eds.), Formy estetyzacji przestrzeni publicznej, Wydawnictwo Instytutu Kultury, Warszawa, 79–95.

Sanktuarium w Hałcnowie, 2014, https://pl-pl.facebook.com/pages/Sanktuarium-w-Ha%C5%82cnowie/583552708324609 (22.04.2014).

Skorowidz miejscowości Rzeczypospolitej Polskiej opracowany na podstawie wyników pierwszego powszechnego spisu ludności z dn. 30. września 1921 r. i innych źródeł urzędowych. Województwo krakowskie i Śląsk Cieszyński, 1925, vol. 12, GUS, Warszawa.

Spyra J., 1996, Powstanie i rozwój żydowskiej gminy wyznaniowej w Bielsku w XIX wieku, [in:] J. Polak, J. Spyra (eds.), Żydzi w Bielsku, Białej i okolicy. Muzeum Okręgowe w Bielsku-Białej, 23–38.

Spyra J., Kenig P., 2010, Sytuacja wyznaniowa Bielska w drugiej połowie XIX i na początku XX wieku, [in:] I. Panic (ed.), Bielsko-Biała. Monografia miasta, t. 3, Bielsko od wojen śląskich do zakończenia I wojny światowej (1740–1918),Urząd Miasta Bielsko-Biała, 259–280.

Statystyka Kościoła Ewangelicko-Augsburskiego w Polsce, 2013, http://luteranie.pl/o_naszym_kosciele/informacje_o_kosciele/statystyka_luteranie_w_polsce.html (20.10.2013).

Szczepański M., 2013, Tożsamość regionalna – w kręgu pojęć podstawowych i metodologii badań. Między tożsamością indywidualna a społeczną – preliminaria, http://www.socjologiarozwoju.us.edu.pl/documents/25.html (26.10.2013).

Szlak Architektury Drewnianej, Mapa i przewodnik internetowy, Pętla Beskidzka, 2014, http://www.slaskie.pl/sad/ (22.04.2014).

UNESCO, 1972, Konwencja o ochronie światowego dziedzictwa kulturalnego i naturalnegoz dnia 16.11.1972, UNESCO, Dz.U. 76.32.190 z dnia 30 września 1976 http://www.unesco.pl/fileadmin/user_upload/pdf/Konwencja_o_ochronie_swiatowego_dziedzictwa.pdf (10.10.2013).

UNESCO, 2003, Convention for the safeguarding of intangible cultural heritage, Paris 17 October 2003, http://unesdoc.unesco.org/images/0013/001325/132540e.pdf (10.10.2013).

Wiewióra D., 2013, Kilka uwag o losach społeczności żydowskiej w Bielsku-Białej po 1945 r., http://www.olszowka.most.org.pl/zydzi05.htm (27.10.2013).

Wykaz parafii w Polsce 2006, Instytut Statystyki Kościoła Katolickiego, ISKK SAC, Warszawa.

Wyznania religijne, Stowarzyszenia narodowościowe i etniczne w Polsce 2009–2011, 2013, GUS, Warszawa, http://www.stat.gov.pl/cps/rde/xbcr/gus/oz_wyznania_religijne_stow_nar_i_etn_w_pol_2009-2011.pdf (10.10.2013).

Zachara J. (ed.), 2008, Bielsko-Biała. Dziedzictwo Kulturowe. Przewodnik, Stowarzyszenie Olszówka, Bielsko-Biała.

Zeidler-Janiszewska A. (ed.), 1997,Pisanie miasta–czytanie miasta, Wydawnictwo Fundacji Humaniora, Poznań.

Znaniecki F., 1931, Studja nad antagonizmem do obcych, Przegląd Socjologiczny 2–4, 1–54.

Informacje

Informacje: Prace Geograficzne, 2014, Zeszyt 137, s. 137 - 158

Typ artykułu: Oryginalny artykuł naukowy

Tytuły:

Polski:

Legacy of religious identities in the urban space of Bielsko-Biała

Angielski:

Legacy of religious identities in the urban space of Bielsko-Biała

Autorzy

Instytut Europeistyki Uniwersytet Jagielloński w Krakowie, ul. Jodłowa 13, 30-252 Kraków

Publikacja: 23.07.2014

Status artykułu: Otwarte __T_UNLOCK

Licencja: Żadna

Udział procentowy autorów:

Emilia Moddelmog-Anweiler (Autor) - 100%

Korekty artykułu:

-

Języki publikacji:

Angielski