Bliskość dużych miast wywiera wieloaspektową presję na obszary bezpośrednio z nimi sąsiadujące, co przejawia się m.in. intensywnym użytkowaniem ziemi. Opracowanie przedstawia wyniki badań nad intensywnością użytkowania ziemi w gminach aglomeracji częstochowskiej, obejmujących obszar o powierzchni 1509 km2. Badanie przeprowadzono za pomocą zmodyfikowanej metody bonitacji punktowej. Analizie poddano wybrane zmienne diagnostyczne, które znacząco wpływają na zmiany w zagospodarowaniu przestrzeni. Zebranym danym przyporządkowano odpowiednie wartości punktowe, a ich synteza dała podłoże do opracowania skali zróżnicowania intensywności użytkowania przestrzeni na analizowanym obszarze. Dane dotyczące gęstości zabudowy, pokrycia terenu i gęstości zaludnienia opracowano na podstawie informacji zawartych w bazach Corine Land Cover 2018, BDOT10k oraz w zasobach Głównego Urzędu Statystycznego. Wyniki wskazują na dysproporcje rozmieszczenia analizowanych czynników i w konsekwencji niejednorodność analizowanego obszaru. Przeprowadzone badanie ujawniło podział badanego zespołu osadniczego na część wschodnią o niższym stopniu badanego zjawiska oraz część zachodnią o wysokim stopniu intensywności użytkowania terenu. Najwyższe wartości odnotowano dla Częstochowy. Na przykładzie aglomeracji częstochowskiej opracowanie dowodzi zróżnicowanej intensywności użytkowania przestrzeni w zależności od położenia w względem dużego ośrodka miejskiego, co związane jest z astrefowym rozmieszczeniem komponentów środowiska geograficznego – zarówno przyrodniczych, jak i antropogenicznych.

The proximity of large cities exerts multifaceted pressure on the areas directly adjacent to them, manifesting itself, among other things, in intensive land use. This study presents the results of research on land use intensity in the municipalities of the Częstochowa agglomeration, covering an area of 1,509 km2. The research was conducted using a modified point evaluation method. Selected diagnostic variables, that significantly influence spatial development changes were analyzed. The collected data were assigned appropriate point values, and their synthesis provided the basis for developing a scale of varying land use intensity in the analyzed area.. Selected data on building density, land cover and population density were developed using the information contained in the Corine Land Cover 2018 database, BDOT10k and resources from the Central Statistical Office. The results indicate disparities in the distribution of the analyzed factors and, consequently, the heterogeneity of the studied area. The study revealed a division of the studied settlement system into an eastern part with a lower degree of the studied phenomenon and a western part with a high degree of land use intensity. The highest values were observed for Częstochowa. Using the example of the Częstochowa agglomeration, the study demonstrates the differentiated intensity of space utilization depending on the location relative to the large urban center, which is associated with the zonal distribution of geographical environment components–both natural and anthropogenic.