Instytucja parków gminnych jako prawnych środków kształtowania zielonej infrastruktury
cytuj
pobierz pliki
RIS BIB ENDNOTEWybierz format
RIS BIB ENDNOTEData publikacji: 02.2025
Prace Geograficzne, First View (2024), Zeszyt 176, s. 45-59
https://doi.org/10.4467/20833113PG.24.019.21102Autorzy
Instytucja parków gminnych jako prawnych środków kształtowania zielonej infrastruktury
Ustawa z dnia 31 stycznia 1980 r. o ochronie i kształtowaniu środowiska, jako jedno z narzędzi ochrony zieleni, wprowadziła instytucję parków wiejskich. Tą formą ochrony mogły być objęte tereny o charakterze parkowym, niewpisane do rejestru zabytków, stanowiące własność jednostek uspołecznionych. Nowelizacja ustawy z 1997 r. rozszerzyła możliwość obejmowania taką formą ochrony również tereny położone w granicach miast, wprowadzając pojęcie parku gminnego. Parkami tymi, podobnie jak w poprzednim okresie, mogły być tereny pokryte drzewostanem o charakterze parkowym, niestanowiące zabytków oraz będące własnością publiczną. W 2001 r., w wyniku transferu przepisów dotyczących terenów zieleni do ustawy o ochronie przyrody, parki gminne stały się jedną z kategorii ochrony przyrody. Ustawa o ochronie przyrody z 2004 r. utrzymała instytucję parków gminnych, ograniczyła jednak możliwość ich ustanawiania do terenów położonych poza granicami miast i wsi o zwartej zabudowie (art. 81). Pomimo tego, że możliwość tworzenia parków gminnych została zawężona jedynie do obszarów niezurbanizowanych, wiele miast tworzy parki gminne, powołując się na art. 81 jako podstawę do ich tworzenia. Przeprowadzone badania dotyczące ustanawiania parków gminnych wykazały, że w ciągu analizowanych dziesięciu lat (2013–2022) 79% parków gminnych (38 z 48) zostało utworzonych w granicach miast. Tą formą ochrony objęto łącznie 218,4 ha (średnia powierzchnia nowo utworzonego parku gminnego w miastach wynosiła ok. 5,7 ha). W miastach 58% parków gminnych zostało powołanych do życia na terenie miast dużych. Najwięcej utworzono ich w Łodzi (11) i Sosnowcu (6). Zainteresowanie miast tworzeniem takiej formy ochrony świadczyć może o potrzebie stosowania jej jako skutecznego środka zachowania terenów pokrytych drzewostanem. Obecnie parki gminne, jako forma ochrony przyrody, są ustanawiane w miastach bez właściwej podstawy prawnej. Zasadne jest więc przywrócenie możliwości ich tworzenia na obszarach silnie zurbanizowanych, w których kształtowanie zielonej infrastruktury wydaje się najbardziej pożądane.
Giedych R., 2018, Ochrona przyrody w polityce przestrzennej miast, Studia KPZK PAN, CXC.
Goździewicz-Biechońska J., 2014, Z prawnej problematyki ochrony krajobrazu na obszarach wiejskich, Przegląd Prawa Rolnego, 1(14), 73–91.
Gruszecki K., 2021, Zadania administracji publicznej w zakresie ochrony zieleni oraz formy ich realizacji – uwagi wybrane, Radca Prawny, Zeszyty Naukowe 2(27), 115–136.
John H., Marrs C., Neubert M. (red.), 2019, Podręcznik zielonej infrastruktury. Tło koncepcyjne i teoretyczne, terminy i definicje, wersja skrócona w języku polskim, Projekt Interreg Central Europe MaGICLandscapes. Produkt O.T1.1, Drezno, https://www.interreg-entral.eu/Content.Node/MaGICLandscapes.html#Outputs (10.03.2023).
Kaźmierska-Patrzyczna A., 2012, Instrumenty prawne ochrony drzew i krzewów, Acta Universitatis Lodzensis. Folia Iuridica, 71, 21–33.
Kaźmierska-Patrzyczna A., Król M.A., 2015, Prawne instrumenty ochrony krajobrazu wiejskiego w ramach systemu wsparcia bezpośredniego do gruntów rolnych oraz rozwoju obszarów wiejskich na lata 2014–2020, Acta Universitatis Carolinae – Iuridica, 2, 189–208.
Mikowski Ł., 2015, Szczególny reżim prawny obszarów specjalnych w ochronie środowiska, Zeszyty naukowe DWSPiT. Studia z Nauk Społecznych, 8, 177–188.
Morawska I., Zalasińska M., 2020, Zielona infrastruktura jako element skutecznego planowania przestrzennego, Urban Development Issues, 67, 107–118.
Oględzka E., 2010, Prawne aspekty planowania terenów zieleni w miastach, Studia Miejskie, 2, 267–283.
Radecki W., 2009, Ochrona prawna walorów turystycznych. Cz. VIII: Walory turystyczne poza obszarami specjalnymi, Problemy Ekologii, 13(2), 56–58.
Roliński M., 2016, Instrumenty prawne ochrony przyrody w świetle ustawy z dnia 16 kwietnia 2004 r. o ochronie przyrody, [w:] B. Jeżyńska, E. Kruk (red.), Prawne instrumenty ochrony środowiska, Wydawnictwo UMCS, Lublin, 115–124.
Rotko J., 2006, Instrumenty prawne ochrony przyrody, Acta Facultatis Iuridicae Universitatis Comenianae, XXIV, 170–177.
Rozporządzanie Ministra Administracji, Gospodarki Terenowej i Ochrony Środowiska z dnia 5 września 1980 r. w sprawie zasad uznawania terenów zadrzewionych za parki wiejskie, ochrony tych parków i zarządzania nimi, Dz.U. 1980 nr 17, poz. 62.
Skóra A., 2017, Prawo administracyjne materialne. Podstawowe problemy. Elbląg: Wydawnictwo PWSZ.
Strategia UE na rzecz zielonej infrastruktury, 2013, Komunikat Komisji do Parlamentu Europejskiego, Rady, Europejskiego Komitetu Ekonomiczno-Społecznego i Komitetu Regionów: Zielona infrastruktura – zwiększanie kapitału naturalnego Europy (COM(2013) 249 final).
Szulczewska B., Giedych R., Legutko-Kobus P., Nowak M.J., 2022, Zarządzanie zieloną infrastrukturą w mieście w kontekście dostępnych narzędzi prawnych i zarządzania rozwojem, Samorząd Terytorialny, 1–2, 26–43.
Uchwała nr LXXII/1373/09 z dnia 30 grudnia 2009 r. Rady Miejskiej w Łodzi w sprawie uznania za park gminny terenu położonego w rejonie ulic: Al. Politechniki, Pięknej, Rejtana i Felsztyńskiego i nadania mu nazwy.
Ustawa z dnia 31 stycznia 1980 r. o ochronie i kształtowaniu środowiska, Dz.U. 1980 nr 3 poz. 6 ze zm.
Ustawa z dnia 16 kwietnia 2004 r. o ochronie przyrody, Dz.U. 2004 Nr 92 poz.880 ze zm.
Witkowski J., 2010, Niektóre aspekty działalności organizatorskiej wybranych samorządów gminnych województwa lubelskiego w ochronie przyrody, Chrońmy Przyrodę Ojczystą, 66(2), 83-88.
Wycichowska B., 2012, Park im. T. Rejtana. Łódzki park nie-pamięci, Czasopismo Techniczne. Architektura, 2-A, 7, 145–154.
Informacje: Prace Geograficzne, First View (2024), Zeszyt 176, s. 45-59
Typ artykułu: Oryginalny artykuł naukowy
Tytuły:
Szkoła Główna Gospodarstwa Wiejskiego w Warszawie
Nowoursynowska 166, 02-787 Warszawa, Polska
Szkoła Główna Gospodarstwa Wiejskiego w Warszawie
Nowoursynowska 166, 02-787 Warszawa, Polska
Publikacja: 02.2025
Status artykułu: Otwarte
Licencja: CC BY
Udział procentowy autorów:
Korekty artykułu:
-Języki publikacji:
PolskiLiczba wyświetleń: 38
Liczba pobrań: 25