Ekstrema termiczne w Górach Świętokrzyskich na przełomie XX i XXI wieku
cytuj
pobierz pliki
RIS BIB ENDNOTEWybierz format
RIS BIB ENDNOTEEkstrema termiczne w Górach Świętokrzyskich na przełomie XX i XXI wieku
Data publikacji: 17.01.2017
Prace Geograficzne, 2016, Zeszyt 147, s. 99-118
https://doi.org/10.4467/20833113PG.16.024.6086Autorzy
Ekstrema termiczne w Górach Świętokrzyskich na przełomie XX i XXI wieku
Celem pracy było określenie liczby dni gorących i upalnych, dni bardzo mroźnych oraz fal upałów i fal mrozów, które występowały w Górach Świętokrzyskich w okresie 1981 – 2013.Wykorzystano wartości temperatury maksymalnej i minimalnej z trzech stacji meteorologicznych IMGW-PIB : Kielce-Suków, Bodzentyn i Święty Krzyż. W ostatnim 35-leciu w obszarze badań wystąpiło 17 fal upałów i 12 fal mrozów. Liczba dni upalnych i fal upałów na wierzchowinach Gór Świętokrzyskich ( stacja meteorologiczna Święty Krzyż ) była 2 – 5 razy mniejsza niż w dolinach. Wyraźny jest też wzrost częstości ich występowania w dziesięcioleciu 2001 – 2010 w porównaniu z końcem poprzedniego stulecia. Nie stwierdzono tendencji zmian liczby dni bardzo mroźnych i fal mrozów w badanym wieloleciu. W pracy zaproponowano wskaźniki : WSNC i WSNZ jako narzędzia oceny intensywności fal upałów i fal mrozów.
Batko A., Twardosz R., 2013, Fale upałów w Europie Środkowej na przełomie XX i XXI wieku, Acta Balneologica, LV, 4, 304–311.
Bielec-Bąkowska Z., 2014, Silna wyże nad Europą (1951–2010), Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego, Katowice.
Black E., Blackburn M., Harrison G., Hoskins B., Methven J., 2004, Factors contributing to the summer 2003 European heatwave, Weather, 59, 8, 217–223.
Buczkowska H., Bednarek H., 2005, Ocena plonowania dwóch odmian papryki słodkiej w polu w odniesieniu do warunków termicznych, Acta Agrophysica, 4, 3, 567–575.
DobrovolnýP, Moberg A., Brázdil P., Pfister Ch., Glaser R., Wilson R., Van Engelen A., Limanówka D., Kiss A., HalíčkováM., MackováJ., Riemann D., Luterbacher J., Böhm R., 2011, Monthly, seasonal and annual temperature reconstructions for Central Europe derived from documentary evidence and instrumental records since AD 1500, Climate Change, 101, 1–2, 69–107.
Glossary of Meteorology, 2015, Cold wave, American Meteorological Society, http://glossary.ametsoc.org/wiki/”cold wave”(10.10.2015).
Głowicki B., 2008, Ekstremalne zjawiska termiczne w Sudetach w okresie współczesnych zmian klimatu, Infrastruktura i Ekologia Terenów Wiejskich, 8, 29–40.
Guirguis K., Gershunov A., Schwartz R., Bennett S., 2011, Recent warm and cold daily winter temperature extremes in the Northern Hemisphere, Geophysical Research Letters, 38, 17, http://onlinelibrary.wiley.com/doi/10.1029/2011GL048762/full(8.11.2015).
Hartmann D.L., Klein Tank A.M.G., Rusticucci M., Alexander L.V., Brönnimann S., Charabi Y., Dentener F.J., Dlugokencky E.J., Easterling D.R., Kaplan A., Soden B.J., Thorne P.W., Wild M., Zhai P.M., 2013,Observations: Atmosphere and Surface, [w:] T.F. Stocker, D. Qin, G.-K. Plattner, M. Tignor, S.K. Allen, J. Boschung, A. Nauels, Y. Xia, V. Bex, P.M. Midgley (red.), Climate Change 2013: The Physical Science Basis. Contribution of Working Group I to the Fifth Assessment Report of the Intergovernmental Panel on Climate Change, Cambridge University Press, Cambridge–New York,
http://www.ncdc.noaa.gov(15.06.2015).
Huynen M.M.T.E., Martens P., Schram D., Weijenber M.P., Kunst A.E., 2001, The Impact of Heat Waves and Cold Spells on Mortality Rates in the Dutch Population, Environmental Health Perspectives, 109, 5,463–470.
Kłysik K., 1974, Warunki termiczne obszaru świętokrzyskiego, Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Łódzkiego, Nauki Matematyczno-Przyrodnicze, Seria II, 63, 57–74.
Kossowska-Cezak U., 2010, Fale opałów i okresy upalne – metody ich wyróżniania i wyniki zastosowania, Prace Geograficzne, 123, 143–149.
Krzyżewska A., 2014, Przegląd metod wydzielania fal upałów i fal mrozów, Przegląd Geofizyczny, LIX, 3–4, 257–174.
Krzyżewska A., 2015, Szczególnie uciążliwe fale upałów w Lublinie, Przegląd Geofizyczny, LX, 3–4, 207–215.
Krzyżewska A., Wereski S., 2011, Fale upałów i mrozów w wybranych stacjach Polski na tle regionów bioklimatycznych (2000–2010), Przegląd Geofizyczny, LVI, 1–2, 99–109.
Kuchcik M., 2006, Defining heat wave – different approaches, Geographia Polonica, 79, 2, 47–63.
Kyselý J., 2002, Temporal fluctuations in heat waves at Prague-Clementinum, the Czech Republic, from 1901–1997, and their relationships to atmospheric circulation, International Journal of Climatology, 22, 33–50.
Kyselý J., Karlová J., Kvĕtoň V., 2000, Heat waves in the South Moravian Region during the period 1961–1995, Studia Geophysica et Geodaetica, 44, 57–72.
Kyselý J., Pokorna L., Kyncl J., Kriz B, 2009, Excess cardiovascular mortality associated with cold spells in the Czech Republic, BMC Public Health, 9, 19, www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/19144206, doi: 10.1186/1471-2458-9-19 (9.11.2014).
Mann M.E., 2002, Little Ice Age, [w:] M.C. MacCracken, J.S. Perry (red.), Encyclopedia of Global Environmental Change., Vol. 1. The Earth system: physical and chemical dimensions of global environmental change,John Wiley & Sons Ltd., Chichester.
Niedźwiedź T., Obrębska-Starklowa B., Olecki Z., 1973, Stosunki termiczno-wilgotnościowe wybranych zbiorowisk roślinnych w zachodniej części Świętokrzyskiego Parku Narodowego, Folia Geographica, Series Geographica-Physica, 8, 27–75.
Panfil M., 2005, Ekstrema termiczne w północno-wschodniej Polsce w latach 1951–2000, Woda-Środowisko-Obszary wiejskie, 5, 237–242.
Piotrowicz K., 2005, Ekstremalne warunki termiczne w Krakowie, [w:] E. Bogdanowicz, U. Kossowska-Cezak, J. Szkutnicki (red.), Ekstremalne zjawiska hydrologiczne i meteorologiczne, PTGeof, IMGW, Warszawa, 89–96.
Prior J., Kendon M., 2011, The UK winter of 2009/2010 compared with severe winters of the last 100 years, Weather, 66, 1, 4–10.
Słownik meteorologiczny, red. T. Niedźwiedź, 2003, IMiGW, PTGeof., Seria: Atlasy i Monografie IMGW, Warszawa.
Rebetez M, Dupont O, Giroud M., 2008, An analysis of the July 2006 heatwave extent in Europe compared to the record year of 2003, Theoretical and Applied Climatology, 95, 1–2, 1–7.
Sillmann J., Croci–Maspioli M., 2009, Present and future atmospheric blocking and its impact on European mean and extreme climate, Geophysical Research Letters, 36, 10, http://onlinelibrary.wiley.com/doi/10.1029/2009GL038259/pdf (18.12.2015).
Tomczyk A.M., 2012, Pogoda upalna w Poznaniu w latach 1980–2011, Słupskie Studia Geograficzne, 6, 155–162.
Twardosz R., Kossowska-Cezak U., 2013, Exceptionally hot summers in Central and Eastern Europe (1951–2010), Theoretical and Applied Climatology, 112, 3–4, 617–628.
Wibig J., Podstaczyńska A., Rzepa M., Piotrowski P., 2009a, Colwaves in Poland – Frequency, Trends and Relationships with Atmospheric Circulation, Geographia Polonica, 82, 1, 47–59.
Wibig J., Podstaczyńska A., Rzepa M., Piotrowski P., 2009b, Heatwaves in Poland – Frequency, Trends and Relationships with Atmospheric Circulation, Geographia Polonica, 82, 1, 33–46.
Woś A., 2010, Klimat Polski w drugiej połowie XX wieku, Wyd. Nauk. UAM, Poznań.
Informacje: Prace Geograficzne, 2016, Zeszyt 147, s. 99-118
Typ artykułu: Oryginalny artykuł naukowy
Tytuły:
Ekstrema termiczne w Górach Świętokrzyskich na przełomie XX i XXI wieku
Thermal extremes in the Świętokrzyskie Mts ( central Poland ) at the turn of the 21st century
Uniwersytet Jana Kochanowskiego w Kielcach, Instytut Geografii, ul. Świętokrzyska 15, 25-406, Kielce
Publikacja: 17.01.2017
Status artykułu: Otwarte
Licencja: Żadna
Udział procentowy autorów:
Korekty artykułu:
-Języki publikacji:
PolskiLiczba wyświetleń: 1954
Liczba pobrań: 1438