FAQ

Volume 16 (2008) Następne

Data publikacji: 2008

Opis

REDAKTOR SERII - Stanisław Waltoś

KOMITET REDAKCYJNY - Katarzyna Barańska, Zbigniew Bela, Marcin Fabiański, Zdzisław Pietrzyk, Jerzy Świecimski, Stanisław Waltoś, Ewa Wyka, Zdzisław Żygulski jun.

SEKRETARZ REDAKCJI - Katarzyna Zięba

Licencja: Żadna

Redakcja

Redaktor naczelny Stanisław Waltoś

Sekretarz redakcji Maria Natalia Gajek

Zawartość numeru

Ralf Torsten-Speler

Opuscula Musealia, Volume 16, Volume 16 (2008), s. 7-14

Uniwersytet im. Marcina Lutra Halle-Wittenberga jest jednym z klasycznych niemieckich uniwersytetów mogących sięgać swą historią ponad pięćset lat wstecz. Ważną częścią nauczania i badań uniwersytetu w Halle jest współpraca z dwudziestoma akademickimi zbiorami i muzeami o międzynarodowym znaczeniu. Jako część strukturalnej reorganizacji uniwersytet planuje otwarcie centralnego Muzeum Przyrodniczego. Zostało to rozpoczęte przez przeniesienie wszystkich instytutów nauk przyrodniczych z centrum Halle do nowego kampusu Weinberg na obrzeżach miasta. Miejscem nowego muzeum uniwersyteckiego będzie historyczny budynek Instytutu Fizyki, stojący naprzeciwko zamku Moritzburg, Muzeum Sztuki związkowego kraju Saksoni-Anhalt. Powstałaby w ten sposób w Halle „wyspa muzealna” obok „wyspy teatralnej”. Pod jednym dachem w nowym muzeum znajdą się trzy kolekcje nauk przyrodniczych: 1) sławna paleontologiczna Muzeum Geiseltal 2) ogólna zoologiczna i 3) unikatowa rolniczego muzeum hodowli zwierząt „Julius Kühm”. Powierzchnia wystaw przyszłego Muzeum Uniwersytetu będzie wynosiła 1400 m2. Otwarcie zaplanowano na rok 2011/2012. Akademickie Muzea w Halle będą miały dwa centra, jedno na Universitatplatz (Centralne Muzeum i Muzeum Archeologiczne) i drugie na Friedemann-Bach-Platz (Uniwersyteckie Muzeum Przyrodnicze).

Czytaj więcej Następne

Sébastien Soubiran

Opuscula Musealia, Volume 16, Volume 16 (2008), s. 15-22

Celem tego artykułu jest analiza różnych ról, jakie nadano zbiorom uniwersyteckim i muzeom na Uniwersytecie im. Louisa Pasteura w Srasburgu przez ostatnie 30 lat. Ta refleksja sytuuje się na rozdrożu czterech wielkich jednoczesnych zjawisk: rozszerzania troski o dziedzictwo, tworzenia naukowej i technicznej kultury wiedzy, wejścia w erę komunikacji i rosnącego pragnienia uniwersytetów, by stać się aktorem w dziedzinie kultury. Wszystkie te zjawiska przyczyniły się w różnym stopniu i zakresie do nadania nowej roli muzeom oraz zbiorom uniwersyteckim – i trwa to nadal. Te zjawiska są też wyrazem dramatycznych zmian z którymi konfrontuje się francuskie szkolnictwo wyższe od końca lat osiemdziesiątych. Wymieńmy choćby takie, jak: nieangażowanie się państwa, wzrastające współzawodnictwo międzynarodowe, pochwała nauk stosowanych jako wartości wiedzy kosztem badań podstawowych, wzrastająca troska opinii publicznej o badania naukowe i ich zastosowanie oraz zmieniająca się pozycja kadry naukowej na arenie politycznej. Kolekcje i muzea uniwersyteckie biorą udział w licznych dyskusjach dotyczących ich przyszłości i tej stojącej przed uczelniami. Jednak nawet poddawanie się zmianom nie jest gwarancją znalezienia stałej roli dla uniwersyteckich zbiorów i muzeów.

Czytaj więcej Następne

Steven de Clercq, Sofia Talas, Sébastien Soubiran, Reet Mägi, Panu Nykänen

Opuscula Musealia, Volume 16, Volume 16 (2008), s. 23-32

Artykuł opisuje przypadek Obserwatorium Astronomicznego w Lizbonie, nazywanego popularnie Ajuda, oraz możliwości zaadaptowania go jako muzeum. Zważywszy, że budynek, wnętrza i instrumenty pozostają na swoich miejscach – podobnie jak biblioteka – nienaruszone, Ajuda pozostaje najlepiej zachowanym obserwatorium z końca XIX wieku w Europie i jako takie nabiera wielkiego międzynarodowego znaczenia. Zachowanie i przekształcenie Ajudy w muzeum może iść w parze pod warunkiem pełnego respektowania autentyczności jego przestrzeni. To wymaga nowego muzeologicznego ujęcia, biorącego całość jako punkt wyjścia do narracji pokazującej nie tylko proces badań astronomicznych, lecz także sytuującej Ajudę w szerszym ówczesnym intelektualnym, kulturowym i socjologicznym kontekście.

Czytaj więcej Następne

Steven de Clercq

Opuscula Musealia, Volume 16, Volume 16 (2008), s. 33-46

Podobnie jak uniwersytety, również ich muzea i ogólnie wszystkie muzea stoją przed kryzysem tożsamości, a celem tego artykułu jest określenie kluczowych elementów tego procesu. Sugeruje się, że zbiory nie odgrywają już podstawowej roli głównego źródła z powodu rozwoju badań i metod nauczania. W konsekwencji muzea uniwersyteckie tracą swą tradycyjną rolę strażnika zbiorów i stają wobec pytania, jak najlepiej przystosować się do nowych wyzwań i wymagań. Muzea uniwersyteckie muszą rozważyć, czy chcą działać, jak dawniej, jako archiwiści dla materialnych dowodów badań uczelni i dydaktyki, czy też skierują się ku roli bardziej nastawianej na społeczność odbiorców. To zakłada, że będą musiały przedefiniować swą tożsamość jako „muzeum na uniwersytecie” na korzyść pośrednika między uniwersytetem a – społeczeństwem, przyczyniając się do publicznej dyskusji na tematy naukowe i ich konsekwencji dla społeczeństwa szeroko pojętego.

Czytaj więcej Następne

Rui J. Agostinho, José G. Jorge, Pedro M. Abreu, Graça Bachmann, Rita Batista, José D’amorin, Alexandra Melão

Opuscula Musealia, Volume 16, Volume 16 (2008), s. 47-74

Można powiedzieć, że historia Obserwatorium Astronomicznego w Lizbonie (OAL) rozpoczęła się razem z kontrowersją dotyczącą paralaksy gwiazdy Argelandera między Herve Faye, dyrektorem paryskiego obserwatorium, a Petersem, astronomem obserwatorium rosyjskiego w Pułkowie. Jego budowa miała się stać wyznacznikiem europejskich planów naukowych, punktem odniesienia na mapie kulturalnej Portugalii i opierać się na woli stanowienia wspaniałych instytucji. Korzeniem był rozwój nowej gwiezdnej astronomii, odkrycie i poznanie nieskończonego kosmosu, jego zawiłości i działania jako środka i siły napędowej społecznego rozwoju. Miało urzeczywistniać wartości nowej postawy wobec nauki i kształtować nowe społeczeństwo przez symbol i obraz monumentalnej architektury kształtów i wzorów – jako hymn dla nowoczesnej technologii, zdolnej wyznaczać nowe horyzonty. Instrumenty wybrano spośród najdoskonalszych konstrukcji i nawet wtedy ciągle je polepszano dla większych osiągnięć. Astronomowie ciągle tworzyli lepsze procedury obserwacji, obliczeń, metodologie wykluczające błędy i niedoskonałości instrumentów. Rezultatem było uznanie najwyższej jakości wyników badań na wielorakich międzynarodowych sesjach obserwacji, pomimo że później nie udoskonalano już instrumentów. Zaprzestano obserwacji dopiero w 1967 roku, ale dziedzictwo obserwatorium jest związane z nowoczesnym centrum badawczym astrofizyki, które wspólnie ze studentami uniwersytetu prowadzi publiczną działalność upowszechniającą. Wiele działań stało się standardem: zwiedzanie starego obserwatorium przez uczniów i inne grupy, comiesięczne publiczne wykłady transmitowane przez Internet, elektroniczny biuletyn informacyjny dla 4000 zainteresowanych, otwarte letnie noce obserwacji, letnia szkoła astronomii dla nauczycieli fizyki, powszechne kursy astronomii, służba narodowa kontroli obowiązującego czasu i synchronizacji przez NTP itp. Zachowanie i przekształcenie w muzeum tego wspaniałego dziedzictwa stało się celem w ostatnich latach, dlatego powstaje specjalny program selekcji, organizacji i odnowy starych ksiąg i dokumentów, astronomicznych katalogów, rejestrów i spisów obserwacji, druków, map i rysunków archtektonicznych etc. Zbudowano i działa specjalny pokój, gdzie kontrolowane są temperatura i wilgotność. Prace renowacyjne rozciągnęły się na zewnątrz i objęły ogród (z rzadkimi gatunkami roślin), aby zachować jego stary, dziewiętnastowieczny charakter. OAL jest tym unikatowym środowiskiem, pomostem między dawną astronomią galaktyki i nowymi granicami nauki łączącej przestrzeń, czas i energię w jedną tkaninę. Zwiedzający może tego wszystkiego dotknąć, może to odczuć i zobaczyć, zaspokoić głód wiedzy od przeszłości do przyszłości.

Czytaj więcej Następne

Josje Calff, Menno Polak

Opuscula Musealia, Volume 16, Volume 16 (2008), s. 75-82

Od połowy lat dziewięćdziesiątych w Holandii zyskała popularność nowa koncepcja dziedzictwa akademickiego10. Wydaje się, że w tym znaczeniu jest ona używana głównie w Holandii i czasem eksportowana z niej. W tym przyczynku pragniemy naświetlić, jakie jest znaczenie pojęcia „dziedzictwo akademickie”. Zrobimy to, przedstawiając materialne, wirtualne i niematerialne, o ile to możliwe, pozostałości, mogące należeć do tego dziedzictwa.

W jakim zakresie to pojęcie jest synonimem „historii nauki”? Używamy słowa „nauka” w znaczeniu szerokim, obejmującym wszelkie badania, nie tylko nauki przyrodnicze. Czy pojęcie „dziedzictwa akademickiego” jest twórczym konceptem? Postaramy się objąć całe spektrum znaczenia, przy całej skromności, jesteśmy specjalistami wywodzącymi się z bibliotek i archiwów i nie mamy pełnej kompetencji w dziedzinie muzeów uniwersyteckich. Faktycznie, można czytać ten artykuł jako poszukiwanie zrozumienia przez dwóch ludzi spoza branży. Proponujemy schematyczny przegląd tej dziedziny.

Czytaj więcej Następne

Diana Gasparon, Nathalie Nyst

Opuscula Musealia, Volume 16, Volume 16 (2008), s. 83-92

Po krótkiej prezentacji sieci muzeów na Wolnym Uniwersytecie Brukseli (ULB) zorganizowanym w 2006 r. pierwszą wspólną wystawą muzeów ULB jest wystawa na temat „fizycznej różnicy”, której kluczową postacią był człowiek-słoń, czyli Joseph Merrick. Ta współpraca grupy muzeów miała dwa cele: primo, wykazać, że uniwersyteckie muzea są zdolne do przyciągnięcia i utrzymania dużej liczby zwiedzających, secundo, pokazać, jak różne w swym profilu i charakterze muzea potrafią wspólnie tworzyć jeden projekt. Temat „fizycznej różnicy” był centralny i przypadek człowieka-słonia nadal przyciągał tłumy. Poza poruszaniem etycznych kwestii, jak definicja „normalności” i percepcji fizycznej niepełnosprawności, wystawa podkreśliła wagę historii medycyny i wpływ badań medycznych na polepszenie warunków życia. Ta międzydyscyplinarna i wieloinstytucyjna wystawa odniosła wielki sukces: odwiedziło ją około 7000 zwiedzających w ciągu trzech miesięcy i wywołała duże zainteresowanie prasy.
Czytaj więcej Następne