Sztuka uliczna jako źródło wiedzy na temat współczesnych społeczeństw – propozycja i weryfikacja metody badawczej

Karolina Lachowska; Marcin Pielużek

Sztuka uliczna jako źródło wiedzy na temat współczesnych społeczeństw – propozycja i weryfikacja metody badawczej

Data publikacji: 06.2021

Media Biznes Kultura, 2021, Numer 1 (10) 2021, s. 21 - 49

https://doi.org/10.4467/25442554.MBK.21.002.13968

Autorzy

Pobierz pełny tekst

PDF

drukuj

Tytuły

Sztuka uliczna jako źródło wiedzy na temat współczesnych społeczeństw – propozycja i weryfikacja metody badawczej

Abstrakt

Street art as a source of knowledge about contemporary societies – a proposal of a research method and its verification

The article’s main aim is to present and verify the research approach that can be implemented in street art research in the field of social communication and media science. By focusing analysis on four dimensions – space (where), temporality (when), representation (who) and message (what), it is possible to obtain comprehensive knowledge about key social actors, propagated ideas, postulates and values, and to delineate the main dividing lines, points of reference, icons and symbolic characters. We treat street art as a form of socio-political commentary at the local level, urban space as a channel, and individual manifestations of street art as a medium of communication. The methodological proposal’s usefulness will be verified based on a corpus of 195 photos showing various forms of street art created during the protests in Chile, taken by the Authors in December 2019.

Keywords: street art, social communication, media, research proposal.

Streszczenie
Główny cel artykułu to zaprezentowanie i weryfikacja podejścia badawczego, możliwego do zaimplementowania w badaniach street artu na gruncie nauki o komunikacji społecznej i mediach. Dzięki skoncentrowaniu się w trakcie analiz na czterech wymiarach: przestrzeni (gdzie), temporalności (kiedy), reprezentacji (kto) i przekazie (co), możliwe jest pozyskanie kompleksowej wiedzy na temat kluczowych aktorów, propagowanych idei, postulatów i wartości, nakreślenia głównych linii podziału, punktów zapalnych, punktów odniesienia, ikon i postaci symbolicznych. Sztukę uliczną traktujemy tu jako formę społeczno-politycznego komentarza na poziomie lokalnym, przestrzeń miejską jako kanał, a poszczególne przejawy street artu medium komunikacji. Użyteczność propozycji metodologicznej zostanie zweryfikowana na bazie korpusu 195 zdjęć przedstawiających różnorodne formy sztuki ulicznej tworzonej w trakcie protestów w Chile zrobionych przez autorów w grudniu 2019 roku.

Słowa kluczowe

sztuka uliczna, komunikacja społeczna, media, metoda badawcza

street art, social communication, media, research proposal

Bibliografia

Pobierz bibliografię

Armus T., "We are at war": 8 dead in Chile’s violent protests over social inequality, „The Washington Post”, https://www.washingtonpost.com/nation/2019/10/21/chile-protests-santiago-dead-state-emergency/ (dostęp: 30.03.2021).

Baeza A., Evasión masiva de alumnos del Instituto Nacional en el Metro termina con denuncia en Fiscalía y medidas de contención, Latecera, https://www.latercera.com/nacional/noticia/evasion-masiva-alumnos-del-instituto-nacional-metro-termina-denuncia-fiscalia-medidas-contencion/857409/ (dostęp: 6.04.2021).

Banco Mundial, PIB per cápita (US$ a precios actuales) – Chile, https://datos.bancomundial. org/indicator/NY.GDP.PCAP.CD?locations=CL (dostęp: 6.04.2021). Bartlett J., Chile students' mass fare-dodging expands into city-wide protest, „The Guardian”, https://www.theguardian.com/world/2019/oct/18/chile-students-mass-fare-dodging-expands-into-city-wide-protest (dostęp: 30.03.2021).

BBC News Mundo, Protestas en Chile: confirman la muerte de 15 personas mientras continúan los disturbios pese a que el gobierno suspendió el alza de las tarifas del metro en Santiago, BBC, https://www.bbc.com/mundo/noticias-america-latina-50112080 (dostęp: 30.03.2021).

Billig M., Banalny nacjonalizm, przeł. M. Sekerdej, Wydawnictwo Znak, Kraków 2008. Bnamericas, Metro de Santiago: 80 estaciones danadas o destruidas durante protestas, https://www.bnamericas.com/es/noticias/metro-de-santiago-80-estaciones-danadas-o-destruidas-durante-protestas (dostęp: 6.04.2021).

Bryła M., Sztuka ulicy jako bunt wobec zastanej rzeczywistości – anarchistyczna walka z systemem na przykładzie Polski, „Inskrypcje. Półrocznik” 2020, R. VIII, z. 1(14), s. 139–147.

Chabros C.E., Polskie graffiti lat osiemdziesiątych w świetle relacji jego twórców, „Pamięć i Sprawiedliwość” 2011, nr 10/1(17), s. 211–230.

Ciarka R., Napisy na murach i etnografia współczesnego miasta, „Polska Sztuka Ludowa” 1990, nr 2, s. 33–34.

Clarke J. i in., Subcultures, Cultures, and Class [w:] Resistance through Rituals, red. S. Hall, T. Jefferson, Routledge, London 1976.

De Berg H., Communication as Challenge to Systems Theory. ,,Canadian Review of Comparative Literature” 1997, s. 145–146.

Delgado M., Barton K., Murals in Latino Communities: Social Indicators of Community Strengths, „Social Work” 1998, t. 43, nr 4, s. 346–356.

El Desconcierto, Decretan inédito toque de queda en Santiago tras fracaso del gobierno en contener ola de protestas, https://www.eldesconcierto.cl/2019/10/19/decretan-inedito-toque-de-queda-en-santiago-tras-fracaso-del-gobierno-en-contener-ola-de-protestas/ (dostęp: 25.03.2021).

Fernanda P., Protestas en Chile: 4 claves para entender la furia y el estallido social en el país sudamericano, https://www.bbc.com/mundo/noticias-america-latina-50115798 (dostęp: 1.04.2021).

Ferrell J., Crimes of Style: Urban Graffiti and the Politics of Criminality, Northeastern University Press, Boston 1996.

Ferrell J., Urban Graffiti: Crime, Control, and Resistance, ,,Youth & Society” 1995, nr 27(1), s. 73–92.

Fleischer M., Media w perspektywie konstruktywizmu, „2K – Kultura i Komunikacja” 2005, nr 1–2, s. 10–33.

Franklin J., Chile protesters: „We are subjugated by the rich. It's time for that to end”, „The Guardian”, https://www.theguardian.com/world/2019/oct/30/chile-protests-portraits-protesters-sebastian-pinera, (dostęp: 6.04.2021).

Frydrych W., Misztal B., Couderq A., Pomarańczowa Alternatywa: rewolucja Krasnoludków, Fundacja „Pomarańczowa Alternatywa”, Warszawa 2008.

González P., La desigualdad que despertó a Chile, https://radio.uchile.cl/2019/10/28/ la-desigualdad-que-desperto-a-chile/ (dostęp: 30.03.2021).

Grotowska S., „Street Art” i „Guerilla Marketing” jako próby tworzenia przestrzeni publicznej, „Studia Humanistyczne AGH” 2012, nr 11(3), s. 11–24.

Gugler J., The Urban Character of Contemporary Revolutions, „Studies in Comparative International Development” 1982, t. 17, nr 2, s. 62–69.

Halsey M., Young A., The meanings of graffiti and municipal administration, ,,Australian & New Zealand Journal of Criminology” 2002, vol. 35(2), s. 165–186.

Hansen S., Danny F., «This is not a Banksy!»: street art as aesthetic protest, ,,Continuum” 2015, nr 29(6), s. 899.

Jenkins H., Kultura konwergencji. Zderzenie starych i nowych mediów, przeł. M. Bernatowicz, M. Filiciak, Wydawnictwa Akademickie i Profesjonalne, Warszawa 2007.

Kaczmarska M., Graffiti kontra murale. Intencje twórcy a recepcja społeczna sztuki ulicznej [w:] Ulice, Centra, Peryferie, red. S. Hryń, D. Juruś, Oficyna Wydawnicza AFM, Kraków 2017, s. 37–52.

Konstruktywizm w badaniach literackich. Antologia, red. E. Kuźma, A. Skrendo, J. Madejski, Towarzystwo Autorów i Wydawców Prac Naukowych Universitas, Kraków 2006.

Kowalewski M., Miasto jako arena protestu, „Konteksty Społeczne” 2013, nr 1, s. 18–24.

Kowalewski M., Protest miejski. Przestrzenie, tożsamości i praktyki niezadowolonych obywateli miast, NOMOS, Kraków 2016.

Lachowska K., Pielużek M., Miasto jako przestrzeń ideologiczna – analiza sztuki ulicznej towarzyszącej aktualnym protestom w Chile, „Annales Universitatis Paedagogicae Cracoviensis. Studia de Cultura” 2020, nr 12(2), s. 93–121.

Laszlo E., Systemowy obraz świata, przeł. U. Niklas, Państwowy Instytut Wydawniczy, Warszawa 1978.

Leszek M., Mural jako forma plastyczna w przestrzeni architektonicznej i urbanistycznej Meksyku, „Architectus” 2019, nr 3(59), s. 41–56.

Lewisohn A.S., Mexican Murals and Diego Rivera, „Parnassus” 1935, t. 7, nr 7, s. 11–12.

Luhmann N., Systemy społeczne: zarys ogólnej teorii, przeł. M. Kaczmarczyk, Zakład Wydawniczy Nomos, Kraków 2007.

Mańko R., Koncepcja interpelacji ideologicznej a krytyczny dyskurs o prawie, „Archiwum Filozofii Prawa i Filozofii Społecznej” 2014, nr 1, s. 45.

Maturana H., Ontologia obserwacji. Biologiczne podstawy samoświadomości i fizykalna dziedzina egzystencji [w:] Radykalny konstruktywizm. Antologia, red. B. Balicki i in., Wydawnictwo Gajt, Wrocław 2010.

Mazzini M., Protesty w Chile. Największe od upadku dyktatury Pinocheta, Polityka, https://www.polityka.pl/tygodnikpolityka/swiat/1929856,1,protesty-w-chile-najwieksze-od-upadku-dyktatury-pinocheta (dostęp: 30.03.2021).

McGowan Ch., Chilean anti-rape anthem becomes international feminist phenomenon, „The Guardian”, https://www.theguardian.com/world/2019/dec/06/chilean-anti-rape-anthem--becomes-international-feminist-phenomenon (dostęp: 7.04.2021).

Miladi N., Alternative fabrics of hegemony: City squares and street graffiti as sites of resistance and interactive communication flow, ,,Journal of African Media Studies” 2015, nr 7, s. 134.

Mirzoeff N., Jak zobaczyć świat, przeł. Ł. Zaremba, Wydawnictwo Karakter, Kraków–Warszawa 2016.

Mitchell D., The Right to the City: Social Justice and the Fight for Public Space, Guilford Press, New York 2003.

Molina P., Estado de emergencia en Chile: la jornada de protestas en Santiago que llevó al presidente Pinera a suspender el alza del precio del metro, BBC, https://www.bbc.com/mundo/noticias-america-latina-50112071 (dostęp: 6.04.2021).

Niemczyk A., Paliś B., Mural jako narzędzie promocji turystycznej miasta, „Przedsiębiorczość i Zarządzanie” 2017, T. XVIII, z. 8, cz. III, s. 169–181.

Nonnefoy P., Killing of Indigenous Man in Chile Spurs Criticism of Security Forces, „The New York Times” 25.11.2018, https://www.nytimes.com/2018/11/25/world/americas/indigenous-killing-chile-land.html (dostęp: 8.04.2021).

Nowak M., Byli wzorem dla Polski, toną w narodowym chaosie. W Chile 17 zabitych i tysiące aresztowanych, OKO Press, https://oko.press/byli-wzorem-dla-polski-tona-w-narodowymchaosie-w-chile-17-zabitych-i-tysiace-aresztowanych/ (dostęp: 6.04.2021).

Ortiz van Meerbeke G., Sletto B., Graffiti takes its own space, „City: analysis of urban trends, culture, theory, policy, action” 2019, nr 23(3), s. 366–387.

Paliś B., Mural jako środek w kreowaniu wizerunku przestrzeni miejskiej [w:] Czy obrazy rządzą ludźmi, red. A. Kampka, A. Kiryjow, K. Sobczak, Wydawnictwo SGGW, Warszawa 2017, s. 102–116.

Park E.R., On Social Control and Collective Behavior, The University of Chicago Press, Chicago 1967.

Piękoś M., W Chile podział na lepszych i gorszych jest nie tylko ekonomiczny, ale też rasowy, „Krytyka Polityczna”, https://krytykapolityczna.pl/swiat/zamieszki-w-chile-michal-piekos/ (dostęp: 6.04.2021).

Radykalny konstruktywizm. Antologia, red. B. Balicki [i in.], Wydawnictwo Gajt, Wrocław 2010.

Rolston B, ¡Hasta La Victoria!: Murals and Resistance in Santiago, Chile, „Identities” 2011, nr 18(2), s. 113–114.

Schmidt J.S., Konstruktywizm jako teoria mediów [w:] Konstruktywizm w badaniach literackich. Antologia, red. E. Kuźma, A. Skrendo, J. Madejski, Towarzystwo Autorów i Wydawców Prac Naukowych Universitas, Kraków 2006.

Schmidt J.S., Kultura a kontyngencja: nauki obserwatora, „2K – Kultura i Komunikacja” 2004, nr 1, s. 2–5.

Sehnbruch K., How Pinochet's economic model led to the current crisis engulfing Chile, https://www.theguardian.com/world/2019/oct/30/pinochet-economic-model-current-crisis-chile (dostęp: 1.04.2021).

Sozański T., Sieć społeczna [w:] Encyklopedia socjologii PWN, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2002.

Statucki M., Jak badać murale z perspektywy socjologicznej? Przykład Łodzi, „Człowiek i Społeczeństwo” 2009, t. XLVIII, s. 107–122.

Sturken M., Cartwright L., Practoces of Looking. An Introduction to Visual Culture, Oxford University Press, New York–Oxford 2001.

Sztuka uliczna jako źródło wiedzy… Taylor V., Van Dyke N., „Get up, Stand up’’: Tactical Repertoires of Social Movements [w:] The Blackwell Companion to Social Movements, ed. D.A. Snow, S.A. Soule, H. Kriesi, Blackwell Publishing Ltd, Hoboken 2004, s. 262–292.

Tendera M., Protest jako mechanizm równoważenia nierówności społecznych, „Kultura i Społeczeństwo” 2013, nr 2, s. 111–132.

The Santiago Times, Chile’s University Tuition Fees amongst world’s highest, https://santiagotimes.cl/2017/09/15/chiles-university-tuition-fees-amongst-worlds-highest/ (dostęp: 1.04.2021).

United Nations, Raport of the Mission to Chile 30 October – 22 November 2019, https://www.ohchr.org/Documents/Countries/CL/Report_Chile_2019_EN.pdf (dostęp: 6.04.2021).

United Nations. UN human rights report cites ‘multiple root causes’ of deadly Chile protests, 2019, https://news.un.org/en/story/2019/12/1053491 (dostęp: 8.04.2021).

Vogel B., Arthur C., Leppb E., O’Driscollc D., Haworth T.B., Reading socio-political and spatial dynamics through graffiti in conflict-affected societies, „Third World Quarterly” 2020, t. 41, nr 12, s. 2148–2168.

Walczowska K., Gorąca sytuacja w Chile nie ustaje. Polka tłumaczy, czego chcą obywatele, Onet, https://podroze.onet.pl/aktualnosci/protesty-w-chile-polka-tlumaczy-przyczyne--santiago-zycie-w-chile/z54mpw2 (dostęp: 25.03.2021).

Wallis A., Socjologia przestrzeni, przeł. I. Drozdowska-Broering, Niezależna Oficyna Wydawnicza, Warszawa 1990.

Informacje

Informacje: Media Biznes Kultura, 2021, Numer 1 (10) 2021, s. 21 - 49

DOI: https://doi.org/10.4467/25442554.MBK.21.002.13968

Typ artykułu: Oryginalny artykuł naukowy

Tytuły:

Polski:

Sztuka uliczna jako źródło wiedzy na temat współczesnych społeczeństw – propozycja i weryfikacja metody badawczej

Angielski:

Street art as a source of knowledge about contemporary societies – a proposal of a research method and its verification

Autorzy

Karolina Lachowska

https://orcid.org/0000-0003-3659-6785

Uniwersytet Wrocławski, Polska, plac Uniwersytecki 1, 50-137 Wrocław

Marcin Pielużek

https://orcid.org/0000-0001-9508-3627

Instytut Dziennikarstwa, Mediów i Komunikacji Społecznej Uniwersytetu Jagiellońskiego, ul. prof. Stanisława Łojasiewicza 4 30-348 Kraków

Publikacja: 06.2021

Status artykułu: Otwarte

Licencja: CC BY

Udział procentowy autorów:

Karolina Lachowska (Autor) - 50%

Marcin Pielużek (Autor) - 50%

Korekty artykułu:

Języki publikacji:

Polski

Liczba wyświetleń: 1279

Liczba pobrań: 1744

<p> Sztuka uliczna jako źródło wiedzy na temat współczesnych społeczeństw – propozycja i weryfikacja metody badawczej</p>

Pobierz xml