Potioritas czy subhastacja? Pomiędzy dawnym prawem polskim a prawem francuskim w egzekucji sądowej w Księstwie Warszawskim i Królestwie Polskim
cytuj
pobierz pliki
RIS BIB ENDNOTEWybierz format
RIS BIB ENDNOTEData publikacji: 29.03.2019
Krakowskie Studia z Historii Państwa i Prawa, Tom 12 (2019), Tom 12, Zeszyt 1, s. 39 - 54
https://doi.org/10.4467/20844131KS.19.003.10601Autorzy
Potioritas or Subhastatio? Between Traditional Polish Law and French Law in Enforcement Proceedings in the Duchy of Warsaw and the Kingdom of Poland
The French code of civil procedure of 1806 that was established in the Duchy of Warsaw in 1808 brought the institution of the sale of immovable property by auction (subhastatio) to the Polish legal system as a principal feature of enforcement proceedings. However, it was widely criticised as contradictory to the Polish traditional law that knew only exdivisione (potioritas). Exdivisione was based on granting the creditor possession of seized land, but without the loss of ownership by the debtor. French rules of enforcement proceedings in the Kingdom of Poland in 1823 were modified while the new institution that referred to exdivisione was introduced, that is, the bidding lease of the immovable property. Nevertheless, the new institution did not replace subhastatio entirely; exdivisione had been present in judiciary practice before, but with no legal ground.
postępowanie egzekucyjne, postępowanie cywilne, eksdywizja, potioritas, francuski kodeks postępowania cywilnego z 1806 r., komornik sądowy, Księstwo Warszawskie, Królestwo Polskie, licytacyjna sprzedaż nieruchomości, subhastacja ; enforcement proceedings, civil procedure, French code of civil procedure 1806, bailiff, Duchy of Warsaw, Kingdom of Poland, sale by auction of immovable property, subhastatio
Źródła archiwalne
Archiwum Główne Akt Dawnych:
I Rada Stanu Królestwa Polskiego, sygn. 447 i 461;
Trybunał Cywilny Kaliski, sygn. 5, 6, 7, 1153 i 1154.
Archiwum Państwowe w Lublinie:
Konserwator Hipotek Departamentu Lubelskiego, sygn. 1.
Źródła wydane
Bielski A., Sposoby do ocalenia maiątkow obywateli Xięstwa Warszawskiego od przypadków im zagrazaiących słuzące przez A. Bielskiego Radom Departamentowym Xięstwa Warszawskiego za pozwoleniem zwierzchności do uwag podane, Kalisz 1809.
Code de procédure civile: édition originale et seule officielle, Paris 1806.
Dyaryusz Seymu Królestwa Polskiego 1818, wyd. N. Glücksberg, t. 2, Warszawa 1818.
Dziennik posiedzeń izby poselskiej w czasie seymu Królestwa Polskiego w roku 1820, oprac. F. Obniski, Warszawa 1820.
Dziennik Praw Królestwa Polskiego, t. 8.
Dziennik Praw Księstwa Warszawskiego, t. 3.
„Gazeta Warszawska” 1812 (nr 10, 31, 34, 35, 36, 42, 45, 49, 64, 75, 85), 1826 (nr 33 i 91).
Godlewski J., Głosy posła Maryampolskiego na Seymie roku 1811 w Warszawie miane z dołączeniem uwag i krótkiego namienienia niektórych w czasie Seymu czynności, Warszawa 1814.
Kodex postępowania sądowego cywilnego francuzkiego, tłum. A. Łabęcki, Warszawa 1808.
Obraz Królestwa Polskiego w okresie konstytucyjnym, Raporty Rady Stanu Królestwa Polskiego z działalności rządu w latach 1816–1828, oprac. J. Leskiewiczowa, F. Ramotowska, Warszawa 1984.
Proźba posłów i deputowanych Xięstwa Warszawskiego do Nayjasnieyszego Fryderyka Augusta króla saskiego xiążęcia warszawskiego: podana w czasie seymu w Warszawie dnia 14 grudnia 1811 r., Warszawa 1811.
Recueil général des lois et des arrêts : en matière civile, criminelle, commerciale et de droit public, red. J.-B. Sirey, Paris 1818.
Stawiarski I., Ogulna Ordynacya Sądowa dla Państw Pruskich, Warszawa 1809, t. 2.
Szaniawski K., Uwagi o zabezpieczaniu i uskutecznianiu odpowiedzialności na dłużnikach dla wierzycieli, Warszawa 1820.
Ustawodawstwo Księstwa Warszawskiego. Akty normatywne władzy najwyższej, oprac. W. Bartel, J. Kosim, W. Rostocki, Warszawa 1964, t. 1.
Uwagi Rolnika do Seymuiących, b.m.w. 1820.
Volumina Constitutionum, t. 2, vol. 2, wyd. S. Grodziski, Warszawa 2008.
Volumina Legum, t. 10, oprac. Z. Kaczmarczyk, Poznań 1952.
Węgrzecki S., Uwagi nad powszechnem moratorium czyli odpowiedź na pismo Antoniego Bielskiego posła konińskiego, Warszawa 1810.
Zawadzkiego S., Prawo cywilne obowiązujące w Królestwie Polskiem , t. 2, Warszawa 1861.
Zbiór Przepisów Administracyjnych Królestwa Polskiego. Wydział Sprawiedliwości, cz. II, t. 7, Warszawa 1867.
Opracowania
Berriat-Saint-Prix J., Cours de procédure civile, t. 1, Paris 1821.
Bieda J., Instytucja przymusu osobistego dłużników w sprawach cywilnych na ziemiach Królestwa Polskiego w latach 1815–1875, „Studia Iuridica Lublinensia” 2016, nr 25.
Bukowska K., Proces w prawie miejskim [w:] Historia państwa i prawa Polski, t. 2: Od połowy XV wieku do r. 1795, red. J. Bardach, Z. Kaczmarczyk, B. Leśnodorski, Warszawa 1968.
Chodźko J., O exdywizyach czyli o podziale majątku dłużnika dla wierzycielów. Rosprawa Jana Chodzki Prezydenta, „Dziennik Wileński” 1816, t. 4, nr 21.
Dutkiewicz W., Prawa Cywilne jakie w Polsce od roku 1347 do wprowadzenia Kodexu Napoleona obowiązywały, Warszawa 1869.
Gadon W., O exdywizyach z powodu rosprawy Pana Prezydenta Chodzki. Uwagi Włodzimierza Gadona, „Dziennik Wileński” 1816, t. 4, nr 24.
Grynwaser H., Kodeks Napoleona w Polsce [w:] H. Grynwaser, Kodeks Napoleona w Polsce. Demokracja szlachecka, 1795–1831, Wrocław 1951.
Grynwasser H., Niedoszły polski kodeks postępowania cywilnego (1820), „Kwartalnik Prawa Cywilnego i Karnego” nr 1, Warszawa 1918.
Kamińska P., Z badań nad procedurą licytacji w Królestwie Polskim do 1875 r., „Studia z Dziejów Państwa i Prawa Polskiego” 2016, nr 19.
Nowakowski W., Czy prawo z dnia 26 Czerwca 1811 roku o szacowaniu dóbr nieruchomych, w drodze wywłaszczenia przymuszonego sprzedawanych, stosuje się do nieruchomości miejskich?, „Przegląd Sądowy. Pismo Popularno-Naukowe Poświęcone Teoryi i Praktyce Prawa” 1868, t. 1.
O haniebnym zbywaniu majątków, czyli po naszemu exdywizyach. Wywód historyczno-prawoznawczy. Rzecz wzięta z dzieła Pittmanna Profesora prawa w Uniwersytecie lipskim, „Dziennik Wileński” 1816, t. 3, nr 14.
Ostrowski T., Prawo cywilne narodu polskiego, Warszawa 1787.
Owsianka M, Egzekucja sądowa w okresie Księstwa Warszawskiego i Królestwa Polskiego, „Przegląd Prawno-Ekonomiczny” 2012, nr 21.
Płaza S., Historia Prawa w Polsce na tle porównawczym, cz. II: Polska pod zaborami, Kraków 2002.
Rafacz J., Dawne prawo sądowe polskie w zarysie, Warszawa 1936.
Sójka-Zielińska K., Królestwo Polskie 1816–1863. Postępowanie cywilne [w:] Historia Państwa i Prawa Polski, t. 3: Od rozbiorów do uwłaszczenia, Warszawa 1981.
Szpoper D., Zdanowski I., Egzekucja w procesie polskim – zarys historii instytucji, „Problemy Egzekucji” 1999, nr 1/37.
Thomine-Desmazures P.J.H., Commentaire sur le code de procédure civile, t. 3, Bruksela 1839. Witkowski W., Aleksander This i Jan Kanty Wołowski. Wybitni prawnicy Królestwa Polskiego, Lublin 2001.
Wołowski J.K., Czy w subhastacyach taxa pod prekluzyą i kosztem dłużnika może bydź nakazywaną, „Themis Polska. Pismo Nauce i Praktyce Prawa Poświęcone” 1830, t. 7.
Zatorski M., O kontrakcie kupna zawartym w drodze licytacyi według zasad prawa rzymskiegi austriackiego z uwzględnieniem prawa pruskiego, francuskiego, saskiego i projektu drezdeńskiego, wspólnego niemieckiego prawa o zobowiązaniach, Kraków 1868.
Zdrójkowski Z., Proces ziemski [w:] Historia państwa i prawa Polski, t. 2: Od połowy XV wieku do r. 1795, red. J. Bardach, Z. Kaczmarczyk, B. Leśnodorski, Warszawa 1968.
Zdrójkowski Z., Teodor Ostrowski (1750–1802) pisarz dawnego polskiego prawa sądowego, Warszawa 1956.
Informacje: Krakowskie Studia z Historii Państwa i Prawa, Tom 12 (2019), Tom 12, Zeszyt 1, s. 39 - 54
Typ artykułu: Oryginalny artykuł naukowy
Tytuły:
Uniwersytet Warszawski, ul. Krakowskie Przedmieście 30, 00-927 Warszawa, Polska
Publikacja: 29.03.2019
Status artykułu: Otwarte
Licencja: CC BY-NC-ND
Udział procentowy autorów:
Korekty artykułu:
-Języki publikacji:
Polski