Polskie ustawy o zwalczaniu przestępczości urzędniczej z lat 1920–1921
cytuj
pobierz pliki
RIS BIB ENDNOTEWybierz format
RIS BIB ENDNOTEPolskie ustawy o zwalczaniu przestępczości urzędniczej z lat 1920–1921
Data publikacji: 29.06.2020
Krakowskie Studia z Historii Państwa i Prawa, Tom 13 (2020), Tom 13, Zeszyt 2, s. 169 - 204
https://doi.org/10.4467/20844131KS.20.015.12058Autorzy
Polskie ustawy o zwalczaniu przestępczości urzędniczej z lat 1920–1921
Polish Acts of 1920 and 1921 on Combating Offences by Public Officials
In 1920–1921, the Polish Legislative Sejm issued two legal acts the purpose of which was to facilitate the fight against offences committed by officials of the public administration. Offences committed in connection with a tenure in order to gain profit were punishable by death by firing squad. Moreover, the acts further placed criminal liability on persons guilty of bribing a public official, or of complicity in offences committed by the officials. The introduction of the act of 1920 aroused great controversy, which was particularly visible during the parliamentary debate on its draft. The other act, initially conceived as an amendment to the first one, repeated its regulations to a large extent. The enactment of these strict provisions during the difficult time of establishing the structures of the newly independent state and the military campaign to secure the country’s borders was one way of resolving one of its current problems. The acts, temporary in character from the very beginning, were in effect for just over two years. However, despite the short period of validity, they left a considerable legacy in the form of numerous judicial decisions of the Supreme Court. This article is an attempt to view the acts from the perspective both of the principles which guided their creators and of the judicial practice itself. Therefore, along with the particular version of the draft bills and the reports from the parliamentary sessions, the analysis covers the ample jurisdictional output. This approach makes it possible to reconstruct the basic legal issues which arose in the context of application of the law and to draw conclusions in reference to the pronounced penalties. Furthermore, the analysis allows – within the scope enabled by the accessible sources – for demonstrating the extent to which the legislative assumptions were put into practice.
łapownictwo, przestępstwa urzędnicze, Sejm Ustawodawczy, urzędnik, Ustawa z 30 stycznia 1920 r. w przedmiocie odpowiedzialności urzędników za przestępstwa popełnione z chęci zysku, Ustawa z 18 marca 1921 r. o zwalczaniu przestępstw z chęci zysku, popełnionych przez urzędników, II Rzeczpospolita / bribery, public officials’ offences, Legislative Sejm, public official, Act of 30 January 1920 on the liability of public officials for offences committed for profit, Act of 18 March 1921 on combating offences committed by public officials for profit, Second Polish Republic
Źródła
Akty prawne
Ustawa karna z dnia 27 maja 1852 r. I. 117 dpp. z uwzględnieniem wszelkich zmieniających ją ustaw austriackich i polskich. Wyd. Józef Wiktor Willaume. Lwów: Księgarnia Maksymiliana Bodeka, 1921.
Kodeks karny Rzeszy Niemieckiej z dnia 15 maja 1871 r. z późniejszymi zmianami i uzupełnieniami po rok 1918 wraz z ustawą wprowadczą do kodeksu karnego dla Związku Północno-Niemieckiego (Rzeszy Niemieckiej) z dnia 31 maja 1870 r. Przekł. urzędowy Departamentu Sprawiedliwości Ministerstwa b. Dzielnicy Pruskiej. Poznań: Spółka Pedagogiczna, 1920.
Kodeks karny z r. 1903 (przekład z rosyjskiego) z uwzględnieniem zmian i uzupełnień, obowiązujących w Rzeczypospolitej Polskiej w dniu 1 Maja 1921 r. Warszawa: Ministerstwo Sprawiedliwości, 1922.
Ustawa z 30 czerwca 1919 r. w przedmiocie sądów doraźnych (Dz.Pr.P.P. 1919 nr 55 poz. 341).
Ustawa z dnia 31 lipca 1919 r. w sprawie wydawania Dziennika Ustaw Rzeczypospolitej Polskiej (Dz.U. 1919 nr 66 poz. 400).
Ustawa z dnia 1 sierpnia 1919 r. o odpowiedzialności osób wojskowych za przestępstwa z chęci zysku (Dz.Pr.P.P. 1919 nr 64 poz. 386).
Ustawa z 30 stycznia 1920 r. w przedmiocie odpowiedzialności urzędników za przestępstwa popełnione z chęci zysku (Dz.U. 1920 nr 11 poz. 60).
Ustawa z 18 marca 1921 r. o zwalczaniu przestępstw z chęci zysku, popełnionych przez urzędników (Dz.U 1921 nr 30 poz. 177).
Ustawa z dnia 1 czerwca 1923 r. w przedmiocie uchylenia ustawy z dnia 18 marca 1921 r. o zwalczaniu przestępstw z chęci zysku, popełnionych przez urzędników oraz uzupełnienia art. 149 kodeksu karnego z r. 1903 (Dz.U. 1923 nr 60 poz. 435).
Rozporządzenie Rady Obrony Państwa z 20 lipca 1920 r. w przedmiocie sądów doraźnych w b. zaborze austriackim (Dz.U. 1920 nr 61 poz. 393).
Rozporządzenie Rady Obrony Państwa z 6 sierpnia 1920 r. w przedmiocie poddania przestępstw, popełnionych przez urzędników z chęci zysku – orzecznictwu sądów doraźnych (Dz.U. 1920 nr 73 poz. 501).
Rozporządzenie Rady Ministrów z 16 sierpnia 1920 r. w przedmiocie poddania sądownictwu doraźnemu przestępstw popełnionych z chęci zysku przez urzędników (Dz.U. 1920 nr 83 poz. 556).
Rozporządzenie Rady Ministrów z 16 lutego 1921 r. w przedmiocie utrzymania na okres dalszych sześciu miesięcy sądownictwa doraźnego za przestępstwa urzędników, popełnione z chęci zysku (Dz.U. 1921 nr 18 poz. 101).
Źródła parlamentarne
Projekt ustawy w przedmiocie odpowiedzialności urzędników za przestępstwa popełnione z chęci zysku (Sejm Ustawodawczy Rzeczypospolitej Polskiej. Druk nr 1256). [= PU, nr 1256]
Projekt ustawy w przedmiocie uzupełnienia ustawy z dnia 30 stycznia 1920 r. Nr 11 Dz.U. poz. 60. i zmiany art. 149 kod. kar. ros. z r. 1903 (Sejm Ustawodawczy Rzeczypospolitej Polskiej. Druk nr 1917). [= PU, nr 1917]
Sprawozdanie Komisji Prawniczej (Sejm Ustawodawczy Rzeczypospolitej Polskiej. Druk nr 1329). [= SKP, nr 1329]
Sprawozdanie Komisji Prawniczej (Sejm Ustawodawczy Rzeczypospolitej Polskiej. Druk nr 2573). [= SKP, nr 2573]
Sprawozdanie stenograficzne z 83 posiedzenia Sejmu Ustawodawczego z dnia 1 sierpnia 1919 r. [= SSU 83]
Sprawozdanie stenograficzne ze 106 posiedzenia Sejmu Ustawodawczego z dnia 19 grudnia 1919 r. [= SSU 106]
Sprawozdanie stenograficzne ze 114 posiedzenia Sejmu Ustawodawczego z dnia 27 stycznia 1920 r. [= SSU 114]
Sprawozdanie stenograficzne ze 115 posiedzenia Sejmu Ustawodawczego z dnia 29 stycznia 1920 r. [= SSU 115]
Sprawozdanie stenograficzne ze 116 posiedzenia Sejmu Ustawodawczego z dnia 30 stycznia 1920 r. [= SSU 116]
Sprawozdanie stenograficzne z 222 posiedzenia Sejmu Ustawodawczego z dnia 18 marca 1921 r. [= SSU 222]
Wniosek nagły posła Błażeja Stolarskiego i tow. W sprawie ustanowienia przepisów karnych za nadużycia urzędników (Sejm Ustawodawczy Rzeczypospolitej Polskiej. Druk nr 289). [= W, nr 289]
Wniosek posła Głąbińskiego i tow. Związku Ludowo-Narodowego w sprawie wydania ustawy przeciw przedajności urzędników i służby publicznej (Sejm Ustawodawczy Rzeczypospolitej Polskiej. Druk nr 341). [= W, nr 341]
Orzecznictwo
Orzeczenie SN z 29 września 1920 r., II K 1599/20, OSN K (1920), poz. 67.
Orzeczenie SN z 4 października 1921 r., II K 1690/21, OSN K (1921), poz. 131.
Orzeczenie SN z 18 października 1921 r., II K 1745/21, OSN K (1921), poz. 140.
Orzeczenie SN z 16 grudnia 1921 r., II K 2312/21, OSN K (1921), poz. 195.
Orzeczenie SN z 2 grudnia 1921 r., III K 567/21, OSP 1 (1921–1922), poz. 339.
Orzeczenie SN z 23 grudnia 1921 r., II K 2652/21, OSN K (1921), poz. 204.
Orzeczenie SN z 23 grudnia 1921 r., III K 600/21, OSP 2 (1923), poz. 88.
Orzeczenie SN z 30/31 stycznia 1922 r., II K 2832/21, OSN K (1922), poz. 29.
Orzeczenie SN z 14/20 lutego 1922 r., II K 184/22, OSN K (1922), poz. 41.
Orzeczenie SN z 15 lutego 1922 r., III K 667/21, OSP 1 (1921–1922), poz. 511.
Orzeczenie SN z 21 lutego 1922 r., III K 81/22, OSP 1 (1921–1922), poz. 393.
Orzeczenie SN z 15 marca 1922 r, III K 725/21, OSP 2 (1923), poz. 291.
Orzeczenie SN z 31 marca 1922 r., II K 155/22, OSN K (1922), poz. 324.
Orzeczenie SN z 2 maja 1922 r, III K 709/21, OSP 2 (1923), poz. 223.
Orzeczenie SN z 5 maja 1922 r., III K 26/22, OSP 1 (1921–1922), poz. 605.
Orzeczenie SN z 16 maja 1922 r., II K 1274/22, OSN K (1922), poz. 119.
Orzeczeniu SN z 24 maja 1922 r., III K 717/21, OSP 2 (1923), poz. 91.
Orzeczenie SN z 16 czerwca 1922 r., II K 1562/22, OSP 2 (1923), poz. 155.
Orzeczenie SN z 28 czerwca 1922 r., II K 1692/22, OSN K (1922), poz. 175.
Orzeczenie SN z 28 czerwca 1922 r., II K 1690/22, OSN K (1922), poz. 172.
Orzeczenie SN z 14 lipca 1922 r., II K 1867/22, OSN K (1922), poz. 182.
Orzeczenie SN z 25 lipca 1922 r., II K 1839/22, OSN K (1922), poz. 194.
Orzeczenie SN z 25 lipca 1922 r., II K 1822/22, OSN K (1922), poz. 196.
Orzeczenie SN z 4 sierpnia 1922 r., II K 2007/22, OSN K (1922), poz. 200.
Orzeczeniu SN z 11 sierpnia 1922 r., II K 1958/22, OSN K (1922), poz. 203.
Orzeczenie SN z 7 września 1922 r., II K 2244/22, OSP 2 (1923), poz. 159.
Orzeczenie SN z 10 października 1922 r., II K 1981/22, OSN K (1922), poz. 349.
Orzeczenie SN z 27 października 1922 r., III K 460/21, OSP 2 (1923), poz. 646.
Orzeczenie SN z 7 listopada 1922 r., II K 1207/22, OSP 2 (1923), poz. 568.
Orzeczenie SN z 7 listopada 1922 r., II K 1372/22, OSP 2 (1923), poz. 400.
Orzeczenie SN z 22 listopada 1922 r., II K 2291/21, OSN K (1921), poz. 168.
Orzeczenie SN z 22 listopada 1922 r., III K 668/22, OSP 2 (1923), poz. 225.
Orzeczenie SN z 7/15 grudnia 1922 r., II K 3280/22, OSP 3 (1924), poz. 154.
Orzeczenie SN z dnia 12 grudnia 1922 r., II K 3211/21, OSN K (1922), poz. 358.
Orzeczenie SN z 15 grudnia 1922 r., II K 2765/22, OSN K (1922), poz. 291.
Orzeczenie SN z 29 grudnia 1922 r., II K 3625/22, OSP 2 (1923), poz. 218.
Orzeczenie SN z 2 stycznia 1923 r., II K 3287/22, OSP 2 (1923), poz. 398.
Orzeczenie SN z 17 stycznia 1923 r., III K 677/21, OSP 2 (1923), poz. 647.
Orzeczenie SN z 20 lutego 1923 r., II K 154/23, OSP 2 (1923), poz. 348.
Wyrok Sądu Apelacyjnego w Poznaniu z 27 października 1920 r., T 29/20, RPiE 1 (1921): 183–184.
Wyrok pełnego kompletu Izby Piątej SN z 23/25 lutego 1921 r., V K 97/20, RPiE 1 (1921): 562–571.
Wyrok SN z 9 kwietnia 1921 r., V K 2/21, OSP 1 (1921–1922), poz. 33.
Wyrok SN z 20 kwietnia 1921 r., V K 36/21, OSP 1 (1921–1921), poz. 32.
Wyrok SN z 27 lipca 1921 r., V K 104/21, OSP 2 (1923), poz. 105.
Wyrok SN z 21 września 1921 r., V K 123/21, OSP 2 (1923), poz. 106.
Wyrok pełnego kompletu Izby Piątej SN z 21 stycznia 1922 r., V K 164/21, RPiE 3 (1923): 154.
Wyrok Sądu Najwyższego z 28 stycznia 1922 r., V K 143/21, OSP 5 (1926), poz. 444.
Wyrok SN z 13 maja 1922 r., V K 80/22, OSP 2 (1923), poz. 229.
Wyrok SN z 20 maja 1922 r., V K 11/22, OSP 2 (1923), poz. 94.
Wyrok SN z 25 maja/8 czerwca 1922 r., V K 5/21, OSP 1 (1921–1922), poz. 312.
Wyrok SN z 24 czerwca 1922 r., V K 32/22, OSP 2 (1923), poz. 108.
Wyrok SN z 6 września 1922 r., V K 539/21, OSP 1 (1921–1922), poz. 603.
Wyrok SN z 5 października 1922 r., V K 79/21, OSP 1 (1921–1922), poz. 397.
Wyrok SN z 23 maja 1923 r., V K 38/23, OSP 2 (1923), poz. 465.
Wyrok SN z 1 września 1923 r., V K 93/23, OSP 2 (1923), poz. 663.
Źródła prasowe
Gazeta Policji Państwowej 2, nr 39 (25 września 1920).
Gazeta Policji Państwowej 2, nr 48 (27 listopada 1920).
Gazeta Policji Państwowej 2, nr 49 (4 grudnia 1920).
Gazeta Policji Państwowej 2, nr 51 (18 grudnia 1920).
Gazeta Policji Państwowej 3, nr 12 (19 marca 1921).
Gazeta Policji Państwowej 4, nr 6 (4 lutego 1922).
Opracowania
Angerman, Kazimierz Konstanty, oprac. Ustawa o postępowaniu karnym obowiązująca w ziemiach Rzeczypospolitej należących przedtem do b. zaboru austriackiego z 23 maja 1873 No 119 Dz. U. P. z wszystkiemi uzupełniającemi ją ustawami tak b. zaboru jak i Rzeczypospolitej Polskiej, z powołaniem orzeczeń Sądu Najwyższego w Warszawie, jak i b. Najwyższego Trybunału Kasacyjnego w Wiedniu. Warszawa: Księgarnia F. Hoesicka, 1924.
Borowski, Władysław Marian. Zasady prawa karnego. T. I: Część ogólna. Poznań: Wydawnictwo M. Arcta w Warszawie, 1922.
Krzymuski, Edmund. Wykład procesu karnego ze stanowiska nauki i prawa obowiązującego w b. dzielnicy austriackiej oraz z uwzględnieniem ważniejszych różnic na innych ziemiach Polski. Kraków: Krakowska Spółka Wydawnicza, 1922.
Machura, Agnieszka. „Odpowiedzialność urzędnika za przestępstwa popełnione z chęci zysku w okresie międzywojennym”. Studia z Dziejów Państwa i Prawa Polskiego 19 (2016): 274–295.
Makowski, Wacław. Kodeks karny obowiązujący tymczasowo w Rzeczypospolitej Polskiej na ziemiach b. zaboru rosyjskiego z dodaniem przepisów przechodnich i ustaw, zmieniających i uzupełniających postanowienia karne kodeksu; odpowiednich przepisów Kodeksu Karnego Niemieckiego i Ustawy Karnej Austriackiej, obowiązujących w pozostałych dzielnicach Rzplitej oraz Komentarza i orzeczeń Sądu Najwyższego. T. 3: Część XX–XXXVII K.K. Warszawa: Instytut Wydawniczy „Biblioteka Polska”, 1922.
Makowski, Wacław. Prawo karne. Część ogólna. Wykład porównawczy prawa karnego austriackiego, niemieckiego i rosyjskiego obowiązującego w Polsce. Warszawa: Gebethner i Wolff, 1920.
Makowski, Wacław. Prawo karne o przestępstwach w szczególności. Wykład porównawczy prawa karnego austriackiego, niemieckiego i rosyjskiego obowiązującego w Polsce. Warszawa: Księgarnia F. Hoesicka, 1924.
Materniak-Pawłowska, Małgorzata. Ustrój sądownictwa powszechnego w II Rzeczypospolitej. Poznań: Wydział Prawa i Administracji Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza, 2003.
Milewski, Stanisław. Szemrane towarzystwo niegdysiejszej Warszawy. Warszawa: Iskry, 2009.
Mogilnicki, Aleksander i Rappaport, Emil Stanisław, oprac. Ustawy karne tymczasowo obowiązujące na obszarze b. zaboru rosyjskiego. T. II: Ustawa postępowania karnego z ustawami dodatkowemi wydanemi do dnia 1 września 1922 skorowidzem i tezami z orzeczeń Sądu Najwyższego R.P. Warszawa: Księgarnia F. Hoesicka, 1923.
Palka, Przemysław. Sprzedajne nadużycie funkcji publicznej. Studium z prawa karnego. Olsztyn: Wydawnictwo Uniwersytetu Warmińsko-Mazurskiego, 2011.
Pietrzak, Michał. „Sąd Najwyższy w II Rzeczypospolitej”. Czasopismo Prawno-Historyczne 33, z. 1 (1981): 83–103.
Ryszka, Franciszek, red. Historia państwa i prawa Polski 1918–1939. Cz. II. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1968.
Śmiałek, Anna. „Sądy doraźne w II Rzeczypospolitej”. Czasopismo Prawno-Historyczne 36, z. 1 (1984): 69–104.
Tagancew, Nikołaj. Kodeks karny (22 marca 1903 r.). T. VI: art. 621–687. Przeł. L. Konic. Warszawa: Księgarnia F. Hoesicka, 1922.
Ustawa karna o zbrodniach, występkach i przekroczeniach obowiązująca na terytorium województw: krakowskiego, lwowskiego, stanisławowskiego, i tarnopolskiego. Wydanie skrócone z komentarzami do użytku w szkołach policyjnych i dla doszkalania prowadzonego na posterunkach P.P. Warszawa: Gazeta Administracji i Policji Państwowej, 1930.
Informacje: Krakowskie Studia z Historii Państwa i Prawa, Tom 13 (2020), Tom 13, Zeszyt 2, s. 169 - 204
Typ artykułu: Oryginalny artykuł naukowy
Tytuły:
Polskie ustawy o zwalczaniu przestępczości urzędniczej z lat 1920–1921
Polish Acts of 1920 and 1921 on Combating Offences by Public Officials
Uniwersytet Gdański
Polska
Publikacja: 29.06.2020
Status artykułu: Otwarte
Licencja: CC BY-NC-ND
Udział procentowy autorów:
Korekty artykułu:
-Języki publikacji:
PolskiLiczba wyświetleń: 2001
Liczba pobrań: 1555