FAQ

Konwokacja litewska 1615 roku. Z badań nad procedurą przyjmowania uchwał konwokacyjnych

Data publikacji: 19.12.2019

Krakowskie Studia z Historii Państwa i Prawa, Tom 12 (2019), Tom 12, Zeszyt 4, s. 493 - 522

https://doi.org/10.4467/20844131KS.19.024.11642

Autorzy

Karol Łopatecki
Uniwersytet w Białymstoku, ul. Marii Skłodowskiej-Curie 14, 15-097 Białystok
https://orcid.org/0000-0002-7921-9421 Orcid
Wszystkie publikacje autora →

Tytuły

Konwokacja litewska 1615 roku. Z badań nad procedurą przyjmowania uchwał konwokacyjnych

Abstrakt

The Lithuanian Convocation of 1615. Research on the Procedure for Adopting Convocation Resolutions

The article presents the circumstances of the convening of the Lithuanian convocation of 1615, along with the course of the event and the resolutions it considered, with special consideration of the procedure for enacting law in this form of parliamentary assembly. Before the convocation could be convened, deputies had to be elected at pre-convocation sejmiks. Then, the deputies and the senators had to assemble at the time and place specified in the royal legacja. The sessions of the 1615 convocation lasted from May 21st to June 5th and took place in two chambers. There were at least 6 senators and more than 50 deputies. The resolutions passed during the convocation can be divided into 31 issues. They were recorded, and messengers were appointed at the convocation to carry their contents to the king. It was only after the monarch expressed his consent that the tax resolutions and legal standards became the applicable law. Sigismund III rejected three resolutions, modified two, and approved eighteen. The article presents in detail the output of the convocation, both in terms of passing tax laws and enacting other entirely new laws. 

* Artykuł powstał w ramach projektu badawczego Narodowego Centrum Nauki SONATA, nr 2016/23/D/HS3/03210 pt. „Rewolucja militarna jako czynnik modernizacyjny skarbowości i organizacji państwa polsko-litewskiego na tle europejskim”.

Bibliografia

Źródła rękopiśmienne

Archiwum Główne Akt Dawnych, Archiwum Radziwiłłów, II, sygn. 628, 630. Biblioteka Kórnicka, sygn. 289.

Biblioteka Książąt Czartoryskich, rkps. 109.

Biblioteka Naukowa PAN i PAU w Krakowie, sygn. 358, 360, 377.

Latvijas Valsts vēstures arhīvs, Rīgas maģistrāta Ārējais arhīvs (f. 673), op. 1, nr 1222.

Lietuvos valstybės istorijos archyvas, f. 389, nr 297 (mikrofilm).

Riksarkivet, Stoklostersamlingen, sygn. E. 8598, E 8600.

Rossiyskaya Natsional‘naya Biblioteka, Sankt Peterburg, Otdel rukopisey, f. 971, rkps. 321/2, nr 284.

Rossiyskiy Gosudarstvennyy Arkhiv Drevnikh Aktov, Moskva, f. 389, nr 297.

 

Źródła drukowane

Akta grodzkie i ziemskie z czasów Rzeczypospolitej Polskiej, t. X, Lwów 1884.

Akta sejmikowe województwa lubelskiego 1572–1632, oprac. H. Gmiterek, Lublin 2016.

Akta sejmikowe województw poznańskiego i kaliskiego , t. I, cz. 1: 1572–1616, wyd. W. Dworzaczek, Poznań 1957.

Akta sejmikowe województwa krakowskiego, t. I: 1572–1620, wyd. S. Kutrzeba, Kraków 1632.

Akta Unji Polski z Litwą 1385–1791, wyd. S. Kutrzeba, W. Semkowicz, Kraków 1932.

Akta zjazdów stanów Wielkiego Księstwa Litewskiego, t. I: Okresy bezkrólewi (1572–1576, 1586–1587, 1632, 1648, 1696–1697, 1706–1709,1733–1735, 1763–1764), oprac. H. Lulewicz, Warszawa 2006.

Akta zjazdów stanów Wielkiego Księstwa Litewskiego, t. II: Okresy panowań królów elekcyjnych XVI–XVII wiek, oprac. H. Lulewicz, Warszawa 2009.

Lauda sejmikowe, t. I: Lauda wiszeńskie 1572–1648 r., oprac. A. Prochaska, Lwów 1909.

Olszewski J., Tryumf przezacnej konwokacyjej wileńskiej ich mościów panów senatorów i posłów Wielkiego Księstwa Litewskiego po zwycięstwie otrzymanym od... Władysława IV, Wilno1634.

Pamiętniki Samuela i Bogusława Kazimierza Maskiewiczów, oprac. A. Sajkowski, Wrocław 1961.

Urzędnicy centralni i dygnitarze Wielkiego Księstwa Litewskiego. Spisy, oprac. H.  Lulewicz, A. Rachuba, Kórnik 1994, s. 91–119.

Volumina Constitutionum, t. II: 1550–1609, vol. 2: 1587–1609, wyd. S. Grodziski, Warszawa 2008.

Volumina Constitutionum, t. III: 1611–1640, vol. 2: 1611–1626, wyd. S. Grodziski, M. Kwiecień, A. Karabowicz, Warszawa 2010.

 

Opracowania

Ambroziak T., Rzeczpospolita w litewskich instrukcjach sejmikowych w latach 1587–1648. Próba analizy terminologicznej, „Czasopismo Prawno-Historyczne” 2013, t. 65, z. 2, s. 191–214.

Ambroziak T., The Necessity to Reexamine the Question of Lithuanian Particularism During the Reign of Sigismund III and Władysław IV, „Zapiski Historyczne” 2014, t. 79, z. 4, s. 89–109.

Augustyniak U., Dwór i klientela Krzysztofa Radziwiłła (1585–1640). Mechanizm patronatu, Warszawa 2001.

Bardach J., Formes des assemblées reprèsentatives du Grand Duché de Lituanie après l’union de Lublin (1569) [w:] XIII Congrès International des Sciences Historiques, Moscou 1970, t. 52: Etudes présentées a la Commission Internationale pour l’Histoire des Assemblées d’États, Varsovie–Moscou, Varsovie 1975, s. 159–184.

Bardach J., O związku Polski z Litwą kontrowersyjnie, „Kwartalnik Historyczny” 1981, t. 88, z. 4, s. 1061–1062.

Czwołek A., Piórem i buławą. Działalność polityczna Lwa Sapiehy, kanclerza litewskiego, woje- wody wileńskiego, Toruń 2012.

Filipczak-Kocur A., Informacje o sejmach i sejmikach w korespondencji Sapiehów w Centralnym Państwowym Historycznym Archiwum w Kijowie, „Studia z Dziejów Państwa i Prawa Polskie- go” 2006, t. 9, z. 1, s. 239–249.

Filipczak-Kocur A., Skarbowość Rzeczypospolitej 1587–1648, Warszawa 2006.

Filipczak-Kocur A., Kancelaria podskarbich litewskich w pierwszej połowie XVII wieku [w:] Dzieje biurokracji na ziemiach polskich, t. 1, red. A. Górak, Radzyń Podlaski 2008, s. 47–64.

Gawron P., Hetman koronny w systemie ustrojowym Rzeczypospolitej w latach 1581–1646, Warszawa 2010.

Hołdys S., Sejm polski i parlament angielski w XVI–XVII wieku. Porównanie procedury, „Przegląd Historyczny” 1980, t. 71, z. 3, s. 497–514.

Jusupović M., Uczestnicy sejmików kowieńskich w czasach Augusta III i Stanisława Augusta Poniatowskiego – teoria i praktyka, „Rocznik Lituanistyczny” 2016, t. 2, s. 127–142.

Kanecki O., Sejmiki zwoływane sposobem wojewódzkim jako szczególna forma samorządu stanowego w Wielkim Księstwie Litewskim, „Miscellanea Historico-Iuridica” 2016, t. 15, z. 1, s. 85–94.

Kempa T., Sprawy prawosławnego bractwa wileńskiego na sejmikach litewskich w czasie panowania Zygmunta III [w:] Po Unii sejmiki szlacheckie w Rzeczypospolitej XVI–XVIII wieku, red. H. Lulewicz, M. Wagner, Siedlce 2013, s. 99–124.

Konieczna D., Ustrój i funkcjonowanie sejmiku brzesko-litewskiego w latach 1565–1763, Warszawa 2013.

Kucharski T., Instytucja egzorbitancji w systemie prawnoustrojowym Rzeczypospolitej Obojga Narodów, Toruń 2014.

Kupisz D., Wojska powiatowe samorządów Małopolski i Rusi Czerwonej w latach 1572–1717, Lublin 2008.

Lewandowska-Malec I., Rola legacji i propozycji królewskiej w procedurze ustawodawczej na sejmach walnych koronnych za panowania Zygmunta III Wazy, „Krakowskie Studia z Historii Państwa i Prawa” 2008, t. 2.

Lulewicz H., Gniewów o unię ciąg dalszy. Stosunki polsko-litewskie w latach 1569–1588, Warszawa 2002.

Matsuk A., R·echytskі gramnіchny soymіk u 1736–1763 gg. [w:] R·echytskі kray. Da 150-goddzya z dnya naradzh·ennya Mіtrafana Doўnara-Zapolskaga. Zbornіk navukovykh  prats, Mińsk 2019, s. 293–304.

Mironowicz A., Instrukcja dla posłów udających się na konwokację wileńską w 1615 roku dana, „Białoruskie Zeszyty Historyczne” 2007, nr 27, s. 203–216.

Niedźwiedź J., Kultura literacka Wilna (1323–1655). Retoryczna organizacja miasta, Kraków 2012.

Ochmann S., Sejmy z lat 1615–1616, Warszawa 1970.

Opaliński E., Kultura polityczna szlachty polskiej w latach 1587–1652. System parlamentarny a społeczeństwo obywatelskie, Warszawa 1995.

Patron i dwór. Magnateria Rzeczypospolitej w XVI–XVIII wieku, red. E.  Dubas-Urwanowicz, J. Urwanowicz, Białystok 2006.

Polak W., Misja posłów moskiewskich Fiodora Żeliabuskiego i Semena Matczina w Polsce w 1615 r., „Czasy Nowożytne” 2004, nr 16, s. 11–55.

Przepiórka A.G., Wyprawa lisowczyków na Siewierszczyznę na przełomie 1616 i 1617 roku [w:] Studia historyczno-wojskowe, t. II, red. K. Bobiatyński, P. Gawron, M. Nagielski, Zabrze 2008, s. 85–98.

Psh·epyurka A.G., Vayskova-palіtychnaya dzeynasts’ Alyaksandra Dazhboga Sapegі  padchas vayny z Maskoўskay dzyarzhavay 1609–1618 gg., „Arche” 2016, nr 3, s. 196–207.

Psh·epyurka A.G., Dzeyannі voyskaў VKL pad Smalenskam u 1614 g., „Belaruskі Gіstarychny Aglyad” 2008, t. XV, z. 1–2, s. 124–148.

Rachuba A., Uczestnicy sejmików litewskich w latach 1565–1764 [w:] Po Unii sejmiki szlacheckie w Rzeczypospolitej XVI–XVIII wieku, red. H. Lulewicz, M. Wagner, Siedlce 2013, s. 15–30.

Rachuba A., Wielkie Księstwo Litewskie w systemie parlamentarnym Rzeczypospolitej w latach 1569–1763, Warszawa 2002.

Radaman A., Samorząd sejmikowy w powiatach województwa nowogródzkiego Wielkiego Księstwa Litewskiego w latach 1565–1632 [w:] Praktyka życia publicznego w Rzeczypospolitej Obojga Narodów w XVI–XVIII wieku, red. U. Augustyniak, A.B.  Zakrzewski, Warszawa 2010, s. 55–103.

Radaman A.A., Ukhvalenne myastsovykh padatkaў na soymіkakh і shlyakhetskіkh  z’yezdakh Novagarodskaga vayavodstva VKL u drugoy palove XVI pachatku XVII st.,  „Belaruskі gіstarychny chasopіs” 2013, nr 9, s. 22–33.

Šapoka A., Lietuva ir Lenkija po 1569 metų Liublino unijos. valstybinių santykių  bruožai, Kaunas 1938.

Saviščevas E., Początki parlamentaryzmu na Żmudzi w XVI wieku, „Studia Historyczne” 2016, t. 59, z. 2, s. 157–174.

Sobczak J., Położenie prawne ludności tatarskiej w Wielkim Księstwie Litewskim, Warszawa–Poznań 1984.

Tyla A., Lietuva ir Livonija XVIa. pabaigoje-XVIIa. pradžioje, Vilnius 1986.

Tyszkowski K., Wojna o Smoleńsk 1613–1615, Lwów 1932.

Wasilewski T., Litewskie rady senatu w XVII w. [w:] Studia z dziejów Rzeczypospolitej szlacheckiej, red. K. Matwijowski, Z. Wójcik, Wrocław 1988, s. 85–94.

Wićko D., Kampania przedsejmowa 1699 roku w Wielkim Księstwie Litewskim, „Zapiski Historyczne” 2014, t. 79, z. 2, s. 29–52.

Wisner H., Przedsejmowy sejmik nowogródzki w latach 1607–1648, „Przegląd Historyczny” 1978, t. 69, z. 4, s. 677–689.

Wisner H., Sejmiki litewskie w czasach Zygmunta III i Władysława IV. Konwokacja wileńska oraz sejmiki przedsejmowe i relacyjne, „Miscellanea Historica-Archivistica” 1989, t. 3, s. 51–66.

Wisner H., Wielkie Księstwo Litewskie a Moskwa. Okres Smuty, „Napis” 2006, t. 12, s. 99–108.

Wisner H., Konstytucje Wielkiego Księstwa Litewskiego w dobie Wazów, „Czasopismo Prawno-Historyczne” 1977, t. 29, z. 2, s. 207–218.

Zakrzewski A., Prawo i praktyka udziału na sejmikach Wielkiego Księstwa Litewskiego  XVI– XVIII wieku, „Echa Przeszłości” 2018, t. 19, s. 97–114.

Zakrzewski A., Wielkie Księstwo Litewskie (XVI–XVIII w.). Prawo ustrój społeczeństwo, Warszawa 2013.

Zakrzewski A.B., Sejmiki Wielkiego Księstwa Litewskiego XVI–XVIII w. Ustrój i funkcjonowanie: sejmik trocki, Warszawa 2000.

Zakrzewski A.B., Służba wojskowa Tatarów w Wielkim Księstwie Litewskim (XVI–XVIII w.). Chorągwie ziemskie [w:] Istorijos akiraičiai, red. E. Rimša et al., Vilnius 2004, s. 127–142.

Zhukovich P., Seymovaya bor’ba pravoslavnago zapadnorusskago dvoryanstva s’ tserkovnoy uniyeys (1609 g.), vtoroy vypusk (1615–1619), Sankt-Peterburg 1904.

Żojdź K., Udział hetmana polnego litewskiego Krzysztofa II Radziwiłła w rokowaniach pokojowych z Moskwą na przełomie lat 1615 i 1616 [w:] Radziwiłłowie w służbie Marsa,  red. M. Nagielski, K. Żojdź, Warszawa 2017, s. 77–95.

 

Źródła internetowe

Data on Polish state finance, 1576–1717, deposited by Professor Anna Filipczak-Kocur.  Revenue to the Polish and Lithuanian Treasuries from the Sejm contributions, 1588–1648, https:// www.esfdb.org/table.aspx?resourceid=11323 (data dostępu: 9.10.2019).

Informacje

Informacje: Krakowskie Studia z Historii Państwa i Prawa, Tom 12 (2019), Tom 12, Zeszyt 4, s. 493 - 522

Typ artykułu: Oryginalny artykuł naukowy

Tytuły:

Polski:
Konwokacja litewska 1615 roku. Z badań nad procedurą przyjmowania uchwał konwokacyjnych
Angielski:
The Lithuanian Convocation of 1615. Research on the Procedure for Adopting Convocation Resolutions

Autorzy

https://orcid.org/0000-0002-7921-9421

Karol Łopatecki
Uniwersytet w Białymstoku, ul. Marii Skłodowskiej-Curie 14, 15-097 Białystok
https://orcid.org/0000-0002-7921-9421 Orcid
Wszystkie publikacje autora →

Uniwersytet w Białymstoku, ul. Marii Skłodowskiej-Curie 14, 15-097 Białystok

Publikacja: 19.12.2019

Status artykułu: Otwarte __T_UNLOCK

Licencja: CC BY-NC-ND  ikona licencji

Udział procentowy autorów:

Karol Łopatecki (Autor) - 100%

Korekty artykułu:

-

Języki publikacji:

Polski