Ukraina polskiego romantyka – twórczość Aleksandra Grozy
cytuj
pobierz pliki
RIS BIB ENDNOTEWybierz format
RIS BIB ENDNOTEUkraina polskiego romantyka – twórczość Aleksandra Grozy
Data publikacji: 2023
Konteksty Kultury, 2023, Tom 20 zeszyt 3, s. 256 - 275
https://doi.org/10.4467/23531991KK.23.024.18827Autorzy
Ukraina polskiego romantyka – twórczość Aleksandra Grozy
Zamierzeniem artykułu, będącego częścią przygotowywanej rozprawy habilitacyjnej, jest wyeksponowanie sylwetki jednego z twórców „szkoły ukraińskiej”, którego życie i dorobek dotychczas nie doczekały się obszerniejszego opracowania – Aleksandra Karola Grozy, nazywanego za życia „Osjanem ukraińskim”. Poprzez analizę utworów oraz pamiętników pisarza staramy się zaprezentować spójną wizję Ukrainy odmalowanej literackim piórem Polaka zafascynowanego wierzeniami i podaniami ukraińskiego ludu. To wizja pisarza czerpiącego natchnienie ze styku dwóch różnych narodów, dwóch odmiennych zbiorowości społecznych, a więc i systemów wartości, zwyczajów, a nawet religii. Groza stara się uchwycić „ducha narodu”, którego kocha i podziwia. Mimo że należy do grona pisarzy minorum gentium, jego sylwetka i twórczość są warte przypomnienia w kontekście najnowszych stosunków socjopolitycznych Polski i Ukrainy. Znajomość wzajemnych relacji w przeszłości może pomóc w budowaniu wspólnej przyszłości obu narodów.
Ankudowicz-Bieńkowska M., Z dziejów folkloru kresowego doby romantyzmu, Olsztyn 1999.
Barszczewski J., Drewniany dziadek i kobieta insekta [w:] tegoż, Szlachcic Zawalnia, czyli Białoruś w fantastycznych opowiadaniach, wstęp J. Ławski, J. Godlewska, B. Kuryłowicz, oprac. K. Rutkowski, Białystok 2020.
Beauvois D., Trójkąt ukraiński. Szlachta, carat i lud na Wołyniu, Podolu i Kijowszczyźnie 1793–1914, tłum. K. Rutkowski, Lublin 2022.
Bielanka-Luftowa M., Znaczenie terytorium w tak zwanej szkole ukraińskiej, „Pamiętnik Literacki” 1936, nr 2, s. 358–367.
Binkowska D., Wileńskie czasopisma literackie pierwszej połowy XIX wieku w zbiorach Biblioteki Gdańskiej, „Libri Gedanenses” 2015, nr XXXI/XXXII, s. 79–101.
Boruszkowska I., Źródła romantycznej fascynacji Ukrainą i zagadnienie szkoły ukraińskiej w romantyzmie polskim (debata o „szkołach poetyckich”), „Language and Literary Studies of Warsaw” 2014, nr 4, s. 37–53.
Bracka M., Dziewiętnastowieczny Kijów oczami polskich mieszkańców i podróżników: kwestie poetyki miasta w literaturze pamiętnikarskiej, „TEKA Komisji Polsko-Ukraińskich Związków Kulturowych” 2021, nr 6 (15), s. 19–29.
Bracka M., Kozak i Lach w twórczości Aleksandra Karola Grozy [w:] Szkoła ukraińska w romantyzmie polskim. Szkice polsko-ukraińskie, red. S. Makowski, Warszawa 2012, s. 443–465.
Bracka M., Pojęcie Ukrainy i ukraińskości w twórczości Erazma Izopolskiego [w:] Szkoła ukraińska w romantyzmie polskim. Szkice polsko-ukraińskie, red. S. Makowski, Warszawa 2012.
Ciechowski W., Czasopisma polskie na Litwie, Wilno–Warszawa 1921.
Dąbrowski M., Kresy w perspektywie krytyki postkolonialnej, „Prace Filologiczne” 2008, t. LV, s. 91–110.
Dopart B., Prądy kulturalne i filozoficzne [w:] Historia literatury polskiej w dziesięciu tomach, t. V: Romantyzm, cz. 1, red. A. Skoczek, Bochnia 2003.
Fisz Z., Kontrakty kijowskie (w zarysach a la Kwacz) [w:] tegoż, Noc Tarasowa, wstęp M. Szladowski, R. Radyszewski, oprac. tekstu i przypisy K. Rutkowski, J. Ławski, I.E. Rusek, Białystok 2017, s. 369–405.
Grabowski M., Korespondencja literacka. Część pierwsza, t. II, Wilno 1843.
Grabowski T., Z pogranicza polsko-białoruskiego [w:] Księga pamiątkowa ku czci S. Pigonia, Kraków 1961.
„Grosz Wdowi”, Kijów 1849–1850.
Groza A., Mozaika kontraktowa, Wilno 1857.
Groza A., Pieśni przerobione z podolsko-ukraińskiej mowy, „Znicz” 1835.
Groza A., Pisma. Powieści ludu i dumy, t. 1, Warszawa 1855.
Groza A., Poezje, t. I–II, Wilno 1843.
Groza A., Zaporożec [w:] tegoż, Poezje, Wilno 1836.
Groza Aleksander [w:] Encyklopedia powszechna S. Orgelbranda, praca zbiorowa, t. X, Warszawa 1862.
Hnatiuk W., Очерхи из истории польского ромаитизма (развитие u хрушеиие одиого романтического течения). Диссертация на соискание ученой степени доктора филологических наук, Саратов 1937.
Hnatiuk W., Український фольклор у польських переробках (Олександр Гроза), „Етнографічний збірник” 1928, nr 7, s. 146–167.
Inglot M., Polskie czasopisma literackie ziem litewsko-ruskich w latach 1832–1851, Warszawa 1966.
Iwanowski E., Wspomnienia lat minionych, t. 2, Kraków 1876.
Jakobiec M., Literatura ukraińska, Warszawa 1963.
Janion M., Aleksander Groza [w:] Polski Słownik Biograficzny, t. IX, Wrocław 1960, s. 31–32.
Janion M., Żmigrodzka M., Romantyzm i historia, Warszawa 1978.
Kamionkowa J., Życie literackie w Polsce w pierwszej połowie XIX w. Studia, Warszawa 1970, s. 46–48.
Kapełuś H., Romantyzm i folklor [w:] Problemy polskiego romantyzmu, red. M. Żmigrodzka, Z. Lewinowna, Wrocław 1971, s. 278–310.
Kleiner J., Juliusz Słowacki. Dzieje twórczości, t. 1–4, Warszawa 2003.
Korek J., From Sovietology to Postcoloniality: Poland and Ukraine from a Postcolonial Perspective, Sodertorns Hogskola 2007.
Krukowska H., „Szkoła ukraińska” w poezji romantycznej, „Zeszyty Naukowe” 1977, nr 19, s. 12–34.
Kwapiszewski M., Portret pisarza kresowego: o Zenonie Fiszu, „Pamiętnik Literacki” 1987, nr 78/4, s. 105–126.
Kwapiszewski M., Ukraina w twórczości Antoniego Marcinkowskiego [w:] Szkoła ukraińska w romantyzmie polskim. Szkice polsko-ukraińskie, red. S. Makowski, Warszawa 2012.
Lasecka J., „A step – koń – Kozak – ciemność jedna dzika dusza”: Ukraina w powieści poetyckiej, „Prace Polonistyczne. Studies in Polish Literature” 1984, nr 40, s. 191–237.
Magocsi P.R., Historia Ukrainy. Ziemia i ludzie, tłum. M. Król, A. Waligora-Zblewska, Kraków 2017.
Mikinka A.E., “Wilderness which only yesterday emerged from the forest”: Polish-Ukrainian Borderlands and the Colonial Imaginary in the Fiction of Aleksander Groza, „Postcolonial Text”2022, nr 17.
Mikinka A.E., Ukraina i stosunki polsko-ukraińskie w twórczości Aleksandra Grozy (1807–1875) na przykładzie Starosty Kaniowskiego, „Acta Polono-Ruthenica” 2021, nr XXVI, s. 39–52.
Mаксимович M., Малороссийские Песни, Москва 1827.
Moszyński K., Kultura ludowa Słowian, Warszawa 2010.
Polska w literaturze ukraińskiej – Ukraina w literaturze polskiej. Materiały z sesji naukowej…, red. S. Fryci, Piotrków Trybunalski 2003.
Pszczołowska L., O wierszu „słowika ukraińskiego” [w:] Szkoła ukraińska w romantyzmie polskim. Szkice polsko-ukraińskie, red. S. Makowski, Warszawa 2012.
Radyszewski R., „Українська школа” в польському романт змі: феномен пограниччя, Kijów 2018.
Ritz G., Gosk H., Karwowska B., Kresy polskie w perspektywie postkolonialnej, Warszawa
2008. Rośliny w wierzeniach i zwyczajach ludowych – Słownik Adama Fischera, red. M. Kujawska, Ł. Łuczaj, J. Sosnowska, P. Klepacki, Wrocław 2016.
Rudziewicz I., Problematyka słowiańska na łamach pisma „Rusałka” (1838–1842), „Acta Polono-Ruthenica” 1996, nr 1, s. 437–443.
„Rusałka”, Wilno 1838–1842.
Rycharski L.T., Literatura polska w historyczno-krytycznym zarysie, t. 2, Kraków 1868.
Samborska-Kukuć D., „Łotysz (…) całą swą rozkosz zakłada w próżnowaniu na wzór wszystkich niewolników, do ciężkich używanych pracy. (…) Na poddanego kmiecia jedyny”. Pamiętniki księdza Jordana Kazimierza Bujnickiego w perspektywie postkolonialnej, „Acta Universitatis Lodziensis. Folia Litteraria Polonica” 2009, nr 12, s. 92–106.
Samborska-Kukuć D., Polski Inflantczyk Kazimierz Bujnicki, Kraków 2008.
Sosnowska D., Ambiwalencje i sprzeczności: o dziwnych Kozakach w polskiej literaturze romantycznej, „Warszawskie Zeszyty Ukrainoznawcze” 1994, t. 2, s. 165–171.
Strycharska-Brzezina M., Kozak ukraiński. Studium językowe, Kraków 2005.
Strycharski I., Słownik do Trylogii, Lwow–Warszawa–Kraków 1925.
Szkoła ukraińska w romantyzmie polskim, red. S. Makowski, Warszawa 2009.
Szyjewski A., Religia Słowian, Kraków 2003.
Tкачук A.I., Відображення постаті Богдана Хмельницького у сучасній польській історіографії, „Історичний архів. Наукові студії” 2014, nr 13, s. 164–167.
Witkowska A., Dziko – pięknie – groźnie, czyli Ukraina romantyków, „Teksty Drugie” 1995, nr 2, s. 20–30.
Ujejski J.,Antoni Malczewski. Poeta i poemat, Warszawa 1921.
Ułaszyn H.,Kontrakty kijowskie. Szkic historyczno-obyczajowy. 1798–1898, Petersburg 1900.
Werwes H.,Tam, gdzie Ikwy srebrne fale płyną. Z dziejów stosunków literackich polsko-ukraińskich w XIX i XX wieku, Warszawa 1972.
Węgrzyn I.,Gdy debiut staje się podzwonnym. Melancholia „Pamiątek Soplicy”, „Teksty Drugie” 2019, nr 3, s. 12–35.
Zaleski J.B.,Nieszczęśliwa rodzina [w:] tegoż, Poezje, Wilno 1838.
Informacje: Konteksty Kultury, 2023, Tom 20 zeszyt 3, s. 256 - 275
Typ artykułu: Oryginalny artykuł naukowy
Tytuły:
Ukraina polskiego romantyka – twórczość Aleksandra Grozy
Ukraine of the Polish Romantic – Aleksander Karol Groza’s Oeuvre
Uniwersytet Łódzki, Polska, ul. Narutowicza 65, 90-131 Łódź
Publikacja: 2023
Status artykułu: Otwarte
Licencja: CC BY
Udział procentowy autorów:
Korekty artykułu:
-Języki publikacji:
PolskiLiczba wyświetleń: 311
Liczba pobrań: 241