Chopin na barykadach, czyli o socrealistycznych narracjach w 1949 roku
cytuj
pobierz pliki
RIS BIB ENDNOTEWybierz format
RIS BIB ENDNOTEChopin na barykadach, czyli o socrealistycznych narracjach w 1949 roku
Data publikacji: 13.04.2018
Kwartalnik Młodych Muzykologów UJ, 2018, Numer 36 (1/2018), s. 75 - 109
https://doi.org/10.4467/23537094KMMUJ.18.004.8415Autorzy
Chopin na barykadach, czyli o socrealistycznych narracjach w 1949 roku
Chopin on Barricades: About the 100th Anniversary of Chopin’s Birth (1949) and Socialist Realism Doctrine in Poland
The main aim of this paper is to examine the discourse on Frédéric Chopin that took place in Poland in 1949, when the 100th anniversary of his birth coincided with the culmination of the socialist realist propaganda in the field of Polish culture. The discourse, initiated and moderated under effective surveillance of the Polish People’s Republic’s government, was filled with communist ideology. The authorities aimed at creating a sense of com-munion in the Polish nation, therefore they undertook numerous actions in the area of cultivating memory of Chopin and reception of his works. The composer was used as a banner under which culture of socialist realism was to be consolidated. Chopin was presented by the narrators in the socialist realist context in various dimen-sions. “Deep humanism”, “truth”, “optimism”, “sincerity” and “democratic features” of Chopin’s music were the crucial notions used by them. Chopin was depicted, among others, as a revolutionist and a prophet of tri-umph of communism. The oeuvre of Chopin was said to bring together “fraternal countries and nations”, Polish People’s Republic and Soviet Union, while being simultaneously a crucial element of class conflict. The authori-ties had a tendency to overemphasize folk roots of his compositions, thus among musical genres composed by Chopin the importance of Mazurka was exaggerated. Other genres without such strong folk connotations, as sonatas, ballades and scherzos, were marginalized in the discourse.
ŹRÓDŁA
PRASA
„Ekspres Wieczorny” 1949; „Kurier Codzienny” 1949; „Kwartalnik Muzyczny” 1948–1949; „Muzyka” 1950–1951; „Poland of Today” 1949; „Polska Zbrojna” 1949; „Przekrój” 1949; „Ruch Muzyczny” 1949; „Śpiewak” 1948; „Trybuna Ludu” 1949; „Życie Śpiewacze” 1949; „Życie Warszawy” 1949.
Capenko M., Realizm socjalistyczny. Metoda budownictwa radzieckiego, „Stolica” 1950, nr 20.
Dołgopołow M., Szopenowskij god w Polsze, „Sowietskaja Muzyka” 1949, nr 5.
Hordyński W., Chopin u sąsiadów – Związek Radziecki – Ludzie radziec¬cy czczą pamięć wielk-iego polskiego kompozytora, „Odra” 1949, nr 5.
Idzikowski M., Kult Fryderyka Chopina, „Płomień” 1949, nr 4.
Kabalewski D., Chopin u sąsiadów – Związek Radziecki – Przyjaciel, „Odra” 1949, nr 45.
Kisielewski S., Chopin, „Tygodnik Powszechny” 1949, nr 8.
Kisielewski S., Czy muzyka jest niehumanistyczna, „Znak” 1948, nr 8.
Lissa Z., Ideologiczne oblicze polskiej twórczości muzycznej, „Nowe Drogi” 1948, nr 7.
Łobaczewska S., Jeden z celów Konkursu Chopinowskiego, „Dziennik Literacki” 1949, nr 39.
Mycielski Z., Twórcy a masy, „Nowiny Literackie” 1948, nr 4.
Obchody „Roku Chopinowskiego”, „Poradnik Muzyczny” 1948, nr 5.
Rudziński W., Dlaczego Konkurs Chopinowski wypadł dla nas tak korzystnie, „Odrodzenie” 1949, nr 3.
Stulecie śmierci Chopina w ZSRR, „Przyjaźń” 1949, nr 43.
Z przemówienia Prezydenta Rzeczypospolitej Bolesława Bieruta na otwarciu radiostacji we Wrocławiu w dniu 16 listopada 1947 roku, „Przegląd Artystyczny. Pismo Związku Polskich Artystów Plastyków” 1950, nr 1/2.
DRUKI ZWARTE
Broniewski W., Mazurek Szopena, [w:] tenże, Bagnet na broń, Warszawa 1946.
Broszkiewicz J., Opowieść o Chopinie, Warszawa 1950.
Filip T., Cypriana Norwida „Fortepian Szopena” ze stanowiska twórczości poety odczytany, Kraków 1949.
Idzikowski M., Rok Chopinowski 1949 w programie Instytutu Fryderyka Chopina, Warszawa 1947.
Fryderyk Chopin w oczach Rosjan, red. G. Wiśniewski, Warszawa 2010.
Iwaszkiewicz J., Chopin, Warszawa 1949.
Jachimecki Z., Chopin. Rys życia i twórczości, Warszawa 1949.
Kobylańska K., Fryderyk Chopin natchnieniem poetów. W setną rocznicę śmierci, Warszawa 1949.
Korespondencja Fryderyka Chopina, oprac. B. Sydow, t. 1–2, Warszawa 1955.
Korespondencja Fryderyka Chopina, t. 1, 1816–1831, oprac. Z. Helman, Z. Skowron, H, Wróblewska-Straus, Warszawa 2009.
Kultura muzyczna Polski Ludowej 1944–1955, red. J. Chomiński, Z. Lissa, Kraków 1957.
Międzynarodowe Konkursy Pianistyczne im. Fryderyka Chopina, red. K. Czekaj, Warszawa 1954.
Mirska M., Szlakiem Chopina, Warszawa 1949.
Lissa Z., Chopin. Materiały do użytku świetlic, Warszawa 1949.
Lissa Z., Fryderyk Szopen. Krótki życiorys, Moskwa 1944.
Lissa Z., Niektóre zagadnienia estetyki muzycznej w świetle artykułów Józefa Stalina o marksizmie w językoznawstwie, Kraków 1952.
Lissa Z., Problemy stylu narodowego muzyki Chopina, Warszawa 1955.
Lissa Z., Uwagi o metodzie marksistowskiej w muzykologii, Kraków 1950.
Paschałow W., Chopin a polska muzyka ludowa, Kraków 1951.
Rok Chopinowski 1949 w Polsce, red. Komitet Wykonawczy Roku Chopinowskiego 1949, Warszawa 1949.
Skowrońska J., Mały Chopin. Inscenizowane opowieści z cyklu „Teatr dzieci z podwórka”, Warszawa 1949.
Słobodnik W., Szopen, [w:] tenże, Wiersze zebrane, Warszawa 1948.
Słuszkiewicz E., Wiersze o Chopinie. Antologia i bibliografia, Kraków 1964.
Sokorski W., Sztuka w walce o socjalizm, Kraków 1950.
Stromenger K., Fryderyk Chopin. W stulecie śmierci, Warszawa 1949.
Żywe wydanie dzieł Fryderyka Chopina. Program czternastu koncertów obejmujących całą twórczość Fryderyka Chopina, red. Komitet Wykonawczy Roku Chopinowskiego 1949, War-szawa 1949.
FILM
Młodość Chopina, reż. A. Ford, 1951.
Polska Kronika Filmowa, 1949.
ARCHIWALIA
Archiwum Akt Nowych (AAN)
KC PZPR 237/XVIII/16, KC PZPR, 237/XVIII/17, KC PZPR, 237/XVIII/74, KC PZPR, 237/XVIII/75, KC PZPR, 237/XVIII/76, KC PZPR, 237/ XVIII/77, Komitet Centralny Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej. Wydział Kultury. Sektor Kulturalno-Oświatowy.
KC PZPR 237/VIII/52-61, Komitet Centralny Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej. Wydział Propagandy i Agitacji. Sektor Wydawnictw i Wystaw oraz Sektor Propagandy i Agitacji Masowej.
KC PZPR 1354/XXXIV/1-243, Komitet Centralny Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej. Wydział Pracy Ideowo-Wychowawczej.
MKiS 366/165-314, Ministerstwo Kultury i Sztuki w Warszawie 1945–1976. Departament Muzyki.
MKiS 366/1-76, Ministerstwo Kultury i Sztuki w Warszawie 1945–1976. Zarządzenia, plany, sprawozdania 1949–1956.
MKiS 366/1-26, Ministerstwo Kultury i Sztuki w Warszawie 1945–1976. Biuro Obchodów Artystycznych: sprawozdania 1949–1953.
MKiS 366/1-271, Ministerstwo Kultury i Sztuki w Warszawie 1945–1976. Zarząd Szkół Artystycznych: szkoły muzyczne, plastyczne, teatralne, baletowe, filmowe 1947–1968.
Biblioteka Związku Kompozytorów Polskich w Warszawie
12/3 oraz 12/4, Protokoły obrad Zjazdów Związku Kompozytorów Polskich 1947–1948.
OPRACOWANIA
Baculewski K., Współczesność. Część 1: 1939–1974, seria «Historia Muzyki Polskiej», red. S. Sutkowski, t. 7, Warszawa 1996.
Banaszak G., Współczesne formy kultury muzycznej, Warszawa 1991.
Chopin w kulturze polskiej, red. M. Gołąb, Wrocław 2009.
Chopin – w poszukiwaniu wspólnego języka. Materiały z konferencji, red. A. Szklener, War-szawa 2004.
Ekiert J., Chopin wiecznie poszukiwany. Historia Międzynarodowego Konkursu Pianistycznego im. Fryderyka Chopina w Warszawie, Warszawa 2010.
Fik M., Kultura polska po Jałcie. Kronika lat 1944–1948, Warszawa 1991.
Głowiński M., Rytuał i demagogia, Warszawa 1992.
Golka M., Pamięć społeczna i jej implanty, Warszawa 2009.
Golka M., Socjologia kultury, Warszawa 2007.
Idzikowska-Czubaj A., Rock w PRL-u. O paradoksach współistnienia, Poznań 2011.
Kłosiński K., Człowiek w sytuacji kontaktu z muzyką, Warszawa 1995.
Kukurowski S., Nie tylko socrealizm. O tzw. literaturze propagandowej, tendencyjnej i zaangażowanej, Wrocław 2005.
Mazur M., O człowieku tendencyjnym. Obraz nowego człowieka w propagandzie komunistycznej w okresie Polski Ludowej i PRL 1944–1956, Lublin 2009.
Misiak T., Muzyka jako wspólnota. Kulturowe wzory odbioru muzyki w europejskiej kulturze muzycznej XX wieku, Warszawa 1990.
O społecznych problemach muzyki. Antologia tekstów autorów polskich, red. M. Demska-Trębacz, Warszawa 1994.
Pociej B., Polskość Chopina, Warszawa 2011.
Polska współczesna kultura muzyczna 1944–1964, red. E. Dziębowska, Kraków 1967.
Polski socrealizm. Antologia publicystyki społeczno-kulturalnej z lat 1948–1957, red. L. Lachowiecki, T. Markiewicz, M. Paczkowski, Warszawa 1988.
Schütz A., Wspólne tworzenie muzyki. Studium relacji społecznych, [w:] tenże, O wielości światów. Szkice z socjologii fenomenologicznej, tłum. B. Jabłońska, t. 4, Kraków 2008.
Socrealizm? Dyskusja redakcyjna. Michał Bristiger, Andrzej Mencwel, Stefan Morawski, Wojciech Tomasik, Władysław Malinowski, „De Musica” 3 (2002).
Szpociński A., Przeszłość jako przedmiot przekazu, Warszawa 2006.
Śliwińska K., Socrealizm w PRL i NRD, Poznań 2006.
Teoria kultury a badania nad zjawiskami artystycznymi, red. T. Kostyrko, Warszawa 1983.
Tyszka A., Uczestnictwo w kulturze, Warszawa 1971.
Wieczorek S., Na froncie muzyki. Socrealistyczny dyskurs o muzyce w Polsce w latach 1948–1955, Wrocław 2009.
Włodarczyk W., Socrealizm. Sztuka polska w latach 1950–1954, Kraków 1991.
Informacje: Kwartalnik Młodych Muzykologów UJ, 2018, Numer 36 (1/2018), s. 75 - 109
Typ artykułu: Oryginalny artykuł naukowy
Tytuły:
Chopin na barykadach, czyli o socrealistycznych narracjach w 1949 roku
Chopin on Barricades: About the 100th Anniversary of Chopin’s Birth (1949) and Socialist Realism Doctrine in Poland
Uniwersytet Warszawski, ul. Krakowskie Przedmieście 30, 00-927 Warszawa, Polska
Publikacja: 13.04.2018
Status artykułu: Otwarte
Licencja: CC BY-NC-ND
Udział procentowy autorów:
Korekty artykułu:
-Języki publikacji:
PolskiLiczba wyświetleń: 1906
Liczba pobrań: 1005