Wojciech Szafrański

This article presents the art market in Poland with a focus on existing problems and potential threats to its transparency. The Polish art market is young and therefore vulnerable when it comes to globally occurring trends and shifts. However, there are some trends that are typical for the Polish realm, such as the existence of non-professionals who are connected to the cultural sector because of their profession (art historians, monuments conservators, museum collaborators, journalists) and act successfully as middlemen. Diminishing risks and mitigating threats is possible with an introduction of new legal regulations and future art market self-regulation. In this regard, applicable international and European legal instruments must be taken into account. 

Artykuł przedstawia problem wywozu zabytków za granicę. Analizie została poddana procedura wywozu zabytku na stałe w kontekście kategorii wieku i wartości obiektu. Autorzy prezentują nowy test VOH (Value of Heritage), który może być stosowany przez rzeczoznawców Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego. Pomoże to w dużym stopniu obniżyć ryzyko wydania decyzji nienależycie uzasadnionych czy niekorzystnych dla zachowania narodowego dziedzictwa kultury w Polsce.

Single Licence for Permanent Export from the Age and Value Requirements’ Perspective – between Cultural Heritage Protection and the Art Market in the Polish Legal System

Abstract

This article deals with the export of monuments and the existing combination of an object’s age and value while issuing permits. It provides an analysis of the procedure of permanent export focusing on a single license for permanent export in the Polish legal system. The authors offer a new questionnaire model (Value of Heritage Test) to support the procedure undertaken by experts of the Polish ministry of culture and national heritage involved in the process. The VOH test aims to diminish the risk of mistakes in assessing objects’ roles and meanings for national cultural heritage and reassure that the justification meets high standards. 

Myths and pathologies of  the trade in works of art

Abstract

The specific conditions of the art market constitute a perfect place in which crime can function well and flourish by making use of increasingly more sophisticated mechanisms used in the international trade in these objects. There are certain myths, such as the myth of the dual market (legal and illegal), the myth of faith in national law and in soft law, or the myth of a young market. However, reality shows a poor understanding of the mechanisms that are present in the art market and a spreading of those myths, which in consequence leads to a further strengthening of the pathologies that do exist in the market, such as, among other things, corruption, price manipulation, or the legalization of stolen or excavated objects. In this paper, the pathologies occurring in the art market are categorized and the case study presented shows the practical difficulty of solving the conflict that arises between a seller (owner) and a buyer in good faith as well as the shortcomings of the new model referred to as an eternal rhombus.

Wyjątkowość rynku sztuki obejmuje specyfikę przedmiotu obrotu i mechanizmów działania podmiotów biorących udział w obrocie, a także tradycję rynku opartą na szczególnej więzi między sprzedawcą a kupującym. Doświadczenia rynków zagranicznych z udziałem najsłynniejszych domów aukcyjnych potwierdziły, że rynek sztuki jest również narażony na wystąpienie porozumień ograniczających konkurencję i praktyki monopolistyczne. Obserwując rozwój polskiego rynku sztuki, przewiduje się, że wraz z umocnieniem się uczestników rynku dostarczających towar na rynek jako pośrednicy (domy aukcyjne) wkrótce mogą się na nim pojawić porozumienia ograniczające konkurencję. W artykule poddano analizie przepisy prawa unijnego oraz polskiego (w szczególności ustawę z dnia 16 lutego 2007 r. o ochronie konkurencji i konsumentów). Jednocześnie ukazano wpływ zmieniającego się otoczenia prawnego zagranicznych rynków sztuki oraz polskiego rynku sztuki na zawieranie porozumień ograniczających konkurencję (niejednolite definiowanie przez ustawodawców krajowych kategorii narodowych dóbr kultury, dynamika zmian przepisów odnoszących się do wywozu zabytków oraz potencjał instytucji res extra commercium).

New regulations to counteract money laundering in the trading of works of art. Between the implementation of AMLD V and the systemic solution

Implementing the 5th AML (Anti-Money Laundering) Directive in the form of a 2021 amendment to the Act on Counteracting Money Laundering and Terrorism Financing in Poland is of fundamental importance for the market. It will be binding upon entities such as entrepreneurs operating in the field of trading in works of art, collectors’ items, and antiques covered by transactions worth at least 10,000 euros. The AML Directive presents a fragmentation of the Polish legal regulations on trade and thus the obligations imposed on intermediaries in the art market, depending on whether the regulations are developed based on cultural heritage protection regulations or economic and financial regulations. It shows the incompatibility of concepts used in both fields and the range of meanings of legal concepts that are directly relevant for the law’s application, and the specification of obligations imposed on entrepreneurs specialized in the trade of what is broadly understood as cultural goods. The essential elements of AML, crucial for entities operating in the art market, were presented. Attention was also paid to further work on trading regulations based on the due diligence model.

Keywords: AMLD V, counteracting money laundering and terrorism financing, art market, works of art, auction houses, galleries

Streszczenie: Implementacja V dyrektywy AML (Anti-Money Laundering) w postaci nowelizacji ustawy o przeciwdziałaniu praniu pieniędzy i finansowaniu terroryzmu w 2021 r. ma zasadnicze znaczenie dla rynku. Podmiotami obowiązanymi stali się przedsiębiorcy prowadzący działalność polegającą obrocie lub pośrednictwie w obrocie dziełami sztuki, przedmiotami kolekcjonerskimi oraz antykami w zakresie transakcji o wartości co najmniej 10 tys. euro. Na kanwie regulacji AML przedstawione zostało „rozwarstwienie” polskich regulacji prawnych odnoszących się do obrotu, a tym samym obowiązków nałożonych na pośredników na rynku sztuki w zależności od tego, czy przepisy stanowią pochodną regulacji dotyczących ochrony dziedzictwa, czy regulacji gospodarczo-finansowych. Ukazana została niekompatybilność siatki pojęciowej i zakresów znaczeniowych pojęć prawnych mających bezpośrednie znaczenie dla stosowania prawa i konkretyzacji obowiązków nałożonych na przedsiębiorców wyspecjalizowanych w obrocie, którego przedmiotem są szeroko rozumiane dobra kultury. Przedstawiono najważniejsze elementy AML istotne dla podmiotów na rynku sztuki. Podkreślono konieczność dalszych prac nad regulacjami w zakresie obrotu opartymi na konstrukcji należytej staranności (due diligence).

Heritage protection law. Quo vadis?

Heritage protection law is one of the youngest branches of law. It is still developing, like a child on its way to adulthood. By using the parallel narrative between the chosen literary works for children (The Snow Queen by Ch. Andersen, The Chronicles of Narnia by C.S. Lewis, The Wonderful Wizard of Oz by L.F. Baume and Pippi Longstocking by A. Lindgren) and future challenges for heritage law, the authors aim to present different directions of development relating to heritage identity, extending the field of protection by law (by encompassing intangible heritage and other areas), valuation of heritage, and the problem of bringing heritage to the public domain and the reverse process.

Keywords: heritage protection law, future of heritage, public domain, intangible heritage, essential readings for children, valuation of heritage, heritage identity

Streszczenie: Prawo ochrony dziedzictwa kulturowego jest jedną z najmłodszych gałęzi prawa. Wciąż się rozwija, przechodząc z wieku dziecięcego w wiek dorosłości. Stosując rodzaj paraleli między narracją wybranych utworów literackich dla dzieci (Królowa Śniegu Ch. Andersena, Opowieści z Narnii C.S. Lewisa, Czarnoksiężnik z krainy Oz L.F. Bauma, Pippi Pończoszanka A. Lindgren) a wyzwaniami stojącymi w przyszłości przed prawem ochrony dziedzictwa, starano się ukazać różne możliwe drogi rozwoju tego prawa, dotyczące tożsamości dziedzictwa, poszerzania pola ochrony (o dziedzictwa niematerialne i dalsze obszary), wartościowania w dziedzictwie, „publicyzacji” czy „depublicyzacji” dziedzictwa.

Wiarygodność cen jest niezbędna dla funkcjonowania każdego rynku, stąd wycena, a więc określanie wartości rynkowej obiektu, jest istotną czynnością dla rynku sztuki. Na polskim rynku sztuki nie wypracowano odpowiedniego modelu wyceny dzieł sztuki, a sama działalność ekspertów w zakresie wyceny pozostawia wiele wątpliwości. W artykule omówiono przyczyny tego stanu rzeczy oraz najważniejsze wady wycen. Jednocześnie wskazano podmioty, które mogą mieć odpowiednią wiedzę i umiejętności w sporządzaniu wycen dzieł sztuki. W szczególności zwrócono uwagę na działalność rzeczoznawców Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego oraz ekspertów ds. rynku, z których dziś już korzystają muzea i instytucje publiczne. Zaproponowano przy tym niezbędne elementy, które powinna zawierać wycena dzieła sztuki.

Ways or methods? Subjective and objective aspects of art valuation in Poland

Abstract

The reliability of prices is crucial to every market. Hence valuation, i.e. activities aimed at determining the market value of an object, is an important activity for the art market. An appropriate model of art valuation had not been developed yet on the Polish art market. Activities of experts in field of art valuation are also not proper. The reasons of this situation and the most important defects in art valuation are described in this paper. Additionally, those subjects with the appropriate knowledge and skills necessary for art valuation are identified. The activities of the appraisers of the Minister of Culture and National Heritage and of market experts who have already worked for museums and public institutions are especially highlighted. Moreover, the most crucial elements which should be included in an art valuation are suggested.

W przyjętym przez ustawodawcę polskim modelu na wyzysk (w rozumieniu art. 388 Kodeksu cywilnego) można skutecznie powołać się tylko wówczas, gdy łącznie spełnione są trzy główne przesłanki: w chwili zawarcia umowy między świadczeniami kontrahentów istniała rażąca dysproporcja (przesłanka obiektywna); strona zawarła umowę, będąc w przymusowym położeniu, stanie niedołęstwa lub niedoświadczenia (przesłanka subiektywna po stronie pokrzywdzonego); druga strona wyzyskała wskazane wyżej okoliczności (przesłanka subiektywna po stronie krzywdzącego). Regulacja z art. 388 Kodeksu cywilnego chroni pokrzywdzonych w sposób iluzoryczny, a osobie dotkniętej wyzyskiem niezwykle trudno będzie wzruszyć zawartą umowę, w szczególności gdy jej przedmiotem jest dzieło sztuki. Iluzoryczność wynika głównie ze świadomości obu stron kontraktu łatwości uniknięcia przez wyzyskującego jakichkolwiek negatywnych skutków przy wyjątkowości mechanizmów funkcjonujących w obrocie sztuki, takich jak m.in. asymetria informacji na rynku sztuki i uprzywilejowana w tym zakresie pozycja pośrednika, kultura rynku, specyfika dzieł sztuki i jego wycena przy istotnej roli odgrywanej przez eksperta.