Znaki na czarnym płótnie, czyli o estetyce przemijającego piękna i o twórczej melancholii Charles’a Baudelaire’a

Magdalena  Siwiec

Znaki na czarnym płótnie, czyli o estetyce przemijającego piękna i o twórczej melancholii Charles’a Baudelaire’a

Publication date: 07.2021

Wielogłos, 2021, Issue 1 (47) 2021, pp. 25 - 46

https://doi.org/10.4467/2084395XWI.21.002.13577

Authors

Pobierz pełny tekst

PDF

Titles

Znaki na czarnym płótnie, czyli o estetyce przemijającego piękna i o twórczej melancholii Charles’a Baudelaire’a

Abstract

Signs on Black Canvas, or Charles Baudelaire’s Aesthetics of Transient Beauty and Creative Melancholy

This article focuses on Charles Baudelaire’s poetics of negativity which exploits absence, blackness, negation, defectiveness, associated by the poet in a paradigmatic way with melancholy and the aesthetics of transient beauty. The basis of the proposed interpretation is the paradoxical metaphor of luminous blackness (a black sun, a radiance without source, a black star, a black canvas), which the poet exploits in his metatextual works. The paper focuses on poems in which Baudelaire approaches that which is beyond the limits of expressibility and is symbolised by blackness and emptiness. Baudelaire’s melancholic poetry appears as a poetry about poetry, a poetry that is paradoxical in the sense that it contradicts stillness, acedia, and creative stagnation, while retaining its negative dimension, rising up against itself.

* Praca naukowa finansowana w ramach programu Ministra Nauki i Szkolnictwa Wyższego pod nazwą „Narodowy Program Rozwoju Humanistyki” w latach 2016–2021(Nr 0046/NPRH4/H2a/83/2016). Artykuł jest fragmentem większej całości, która złoży się na książkę Sytuacja Norwida – sytuacja Baudelaire’a, przygotowywaną w serii Horyzonty Nowoczesności. Na temat melancholii Baudelaire’a zob. też dopełniający artykuł: M. Siwiec, „Czarna przędza” Baudelaire’a, „Poznańskie Studia Polonistyczne. Seria Literacka” 2020, nr 37, s. 211–230.

Keywords

aesthetics of transient beauty, écriture mélacolique, Charles Baudelaire, melancholia, spleen, czerń, estetyka przemijającego piękna, écriture mélacolique; Charles Baudelaire, melancholy, blackness

Charles Baudelaire, melancholy, spleen, blackness, aesthetics of transient beauty, écriture mélacolique

References

Download references

Acquisto J., The Fall out of Redemption. Writing and Thinking beyond Salvation in Baudelaire, Cioran, Fondane, Agamben, and Nancy, New York–London: Bloomsbury 2015.

Antoine G., La Nuit chez Baudelaire, „Revue d’Histoire littéraire de la France” 1967, no 2.

Bator J., Julia Kristeva – kobieta i „symboliczna rewolucja”, „Teksty Drugie” 2000, nr 6.

Baudelaire Ch., Kwiaty zła, wybór M. Leśniewska, J. Brzozowski, posłowie J. Brzozowski, Kraków: Wydawnictwo Literackie 1994.

Baudelaire Ch., La Belle Dorothée [w:] idem, OEuvres complètes, texte établi, présenté et annoté par C. Pichois, t. I, Paris: Gallimard 1975.

Baudelaire Ch., Malarz życia nowoczesnego 1846 [w:] idem, Rozmaitości estetyczne,wstęp i przekł. J. Guze, przyp. i koment. C. Pichois, przeł. J.M. Kłoczowski, Gdańsk: słowo/obraz terytoria 2000.

Baudelaire Ch., Salon 1846 [w:] idem, Rozmaitości estetyczne, wstęp i przekł. J. Guze, przyp. i koment. C. Pichois, przeł. J.M. Kłoczowski, Gdańsk: słowo/obraz terytoria 2000.

Baudelaire Ch., Sztuczne raje, wstęp i przekł. R. Engelking, przyp. i koment. C. Pichois,Gdańsk: słowo/obraz terytoria 2009.

Baudelaire Ch., Sztuka romantyczna, red. R. Engelking, wstęp A. Kijowski, koment. i przyp. C. Pichois, przeł. A. Kijowski, T. Swoboda, E. Burska, S. Cichowicz, M. Sawiczewska, Gdańsk: słowo/obraz terytoria 2003.

Benjamin W., Paryż – stolica dziewiętnastego wieku [w:] idem, Twórca jako wytwórca. Eseje i rozprawy, przeł. R. Reszke, Warszawa: KR 2011.

Bieńczyk M., Melancholia. O tych, co nigdy nie odnajdą straty, Warszawa: Sic! 1998.

Bieńczyk M., Oczy Dürera. O melancholii romantycznej, Warszawa: Sic! 2002.

Bourdieu P., Reguły sztuki. Geneza i struktura pola literackiego, przeł. A. Zawadzki, Kraków: Universitas 2001.

Carter A., Czarna Wenus [w:] eadem, Czarna Wenus. Opowiadania, wybór, przekł., wstęp i przyp. A. Ambros, Warszawa: Czytelnik 2000.

Compagnon A., Baudelaire moderne et antimoderne [film z nagraniem wykładu], https://www.college-de-france.fr/site/antoine-compagnon/course-2012-01-10-16h30.htm [dostęp: 15.12.2020].

Compagnon A., Les antimodernes de Joseph de Maistre à Roland Barthes, Paris: Gallimard 2005.

Dandrey P., Anthologie de l’humeur noire. Écrits sur la mélancolie d’Hippocrate à l’« Encyclopédie », Paris: Gallimard 2005.

Dufour P., « Les Fleurs du Mal »: dictionnaire de mélancolie, „Littérature” 1988, no 4: Matière de poésie.

Foucault M., Czym jest Oświecenie? [w:] idem, Filozofia, historia, polityka. Wybór pism, przekł. i wstęp D. Leszczyński, L. Rasiński, Warszawa–Wrocław: PWN 2000.

Freud S., Żałoba i melancholia [w:] idem, Psychologia nieświadomości, przeł. R. Reszke, Warszawa: KR 2007.

Froidevaux G., Baudelaire. Représentation et modernité, Paris: José Corti 1989.

Guyaux A., Le XIXe siècle à l’ombre des Lumières, „Revue italienne d’études françaises. Littérature, langue, culture” 2013, no 3.

Hirt A., Baudelaire. Exposition de la poésie, Paris: Kimé 1998.

Hugo V., Ce que dit la bouche d’ombre [w:] idem, Oeuvres poétiques complètes,éd. F. Bouvet, Paris: J.J. Pauvert 1961.

Hugo V., Usta ciemności [w:] idem, Liryki i poematy, przeł. Z. Bieńkowski, Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy 1962.

Juden B., Traditions orphiques et tendances mystiques dans le romantisme français (1800–1855), Paris: Éditions Klincksieck 1971.

Klibansky R., Panofsky E., Saxl F., Saturn i melancholia. Studia z historii, filozofii, przyrody, medycyny, religii oraz sztuki, przeł. A. Kryczyńska, Kraków: Universitas 2009.

Kristeva J., Czarne słońce. Depresja i melancholia, przeł. M.P. Markowski, R. Ryziński, wstęp M.P. Markowski, Kraków: Universitas 2007.

Labarthe P., Spleen et création poétique dans « Les Fleurs du Mal » [w:] Poètes du spleen: Leopardi, Baudelaire, Pessoa, éd. P. Daros, Paris: Honoré Champion 1997.

Markiewicz Z., Teologia ubioru? O poszukiwaniu sacrum w powierzchowności stroju. Baudelaire’owska koncepcja mody XIX wieku a widzenie szat (liturgicznych) przez Nowosielskiego, „Humanistyka i Przyrodoznawstwo” 2011, nr 17.

Maulpoix J.-M., Le spleen baudelairien: une melancholie moderne [w:] Poétiques du néant. Leopardi, Baudelaire, Pessoa, éds. B. Didier, D. Levy-Bertherat, G. Ponnau, Paris: CDU-Sedes 1998.

Oehler D., Le Spleen contre l’oubli, juin 1848: Baudelaire, Flaubert, Heine, Herzen, Paris: Payot e Rivages 1996.

Quesnel M, Baudelaire solaire et clandestin, Paris: Presses Universitaires de France 1987.

Reid M., Misogynie de Baudelaire [w:] Masculin / féminin. Le XIXe siècle à l’épreuve du genre, éd. Ch. Bertrand-Jennings, Toronto: Centre d’Études du XIXe siècle Joseph Sablé1999.

Richter M., Baudelaire, « Les Fleurs du mal ». Lecture intégrale, Genève: Slatkine 2001.

Sartre J.-P., Baudelaire, przeł. K Jarosz, przedm. M. Leiris, posłowie P. Małochleb, Kraków: Zielona Sowa 2007.

Schneider L., Symptômes de ruines « fragments d’avenir », „L’Année Baudelaire” 1998, vol. 4: Postérités de Baudelaire.

Siwiec M., „Czarna przędza” Baudelaire’a, „Poznańskie Studia Polonistyczne. Seria Literacka” 2020, nr 37.

Siwiec M., Norwid, Baudelaire i reguły sztuki, „Teksty Drugie” 2020, nr 5.

Skagen M.V., Ennui vs mélancolie [w:] « Les Fleurs du mal ». Acte du colloquede la Sorbonne de 10 et 11 janvier 2003, éds. A. Guyaux, B. Marchal, Paris: Presses de l’Université de Paris-Sorbonne 2003.

Sosień B., Francuski romantyk na wyspach greckich [w:] Dziedzictwo Odyseusza. Podróż, obcość i tożsamość, identyfikacja, przestrzeń, red. M. Korytowska, O. Płaszczewska, Kraków: Universitas 2007.

Starobinski J., Atrament melancholii, przeł. K. Belaid, Gdańsk: słowo/obraz terytoria 2017.

Starobinski J., La Mélancolie au miroir. Trois lectures de Baudelaire, Paris: Julliard 1989.

Śniedziewski P., Czarne słońca romantyków, Warszawa: Sic! 2018.

Śniedziewski P., Spleen – dialog anatomii z psychologią. Problemy recepcji i przekładu, „Rocznik Komparatystyczny” 2010, nr 1.

Śniedziewski P., Spoglądać w zmącone zwierciadło (Baudelaire) [w:] idem, Melancholijne spojrzenie, Kraków: Universitas 2011.

Wilhelm F., Baudelaire. L’écriture du narcisme, Paris: L’Harmattan 1997.

Information

Information: Wielogłos, 2021, Issue 1 (47) 2021, pp. 25 - 46

DOI: https://doi.org/10.4467/2084395XWI.21.002.13577

Article type: Original article

Titles:

Polish:

Znaki na czarnym płótnie, czyli o estetyce przemijającego piękna i o twórczej melancholii Charles’a Baudelaire’a

English:

Signs on Black Canvas, or Charles Baudelaire’s Aesthetics of Transient Beauty and Creative Melancholy

Authors

Magdalena Siwiec

https://orcid.org/0000-0001-5363-5294

Uniwersytet Jagielloński w Krakowie
Poland

Published at: 07.2021

Article status: Open

Licence: CC BY-NC-ND

Percentage share of authors:

Magdalena Siwiec (Author) - 100%

Article corrections:

Publication languages:

Polish

View count: 842

Number of downloads: 1059

<p> Signs on Black Canvas, or Charles Baudelaire’s Aesthetics of Transient Beauty and Creative Melancholy</p>

Download xml