cytuj
pobierz pliki
RIS BIB ENDNOTEChoose format
RIS BIB ENDNOTEPublication date: 04.12.2024
Teoria Polityki, 2024, Nr 9/2024, pp. 231-255
https://doi.org/10.4467/25440845TP.24.024.20720Authors
Polityczność utworów polskich artystek zaangażowanych w emancypację kobiet na przykładzie Gangu Śródmieście i Żelaznych Wagin
Nadrzędnym celem niniejszego artykułu jest analiza tekstów autorstwa wybranych współczesnych polskich artystek. Utwory, które poddaję interpretacjom, charakteryzują się emancypacyjnym wydźwiękiem. Ich autorkami są kobiety, które w swojej twórczości zainteresowały się sytuacją kobiet w społeczeństwie. Założyłem, że zaproponowane teksty odwołują się do polityki, np. poprzez namysł nad systemem patriarchalnym. Autorki przywołują w nich także bieżące wydarzenia społeczno-polityczne. Dlatego przedstawione analizy cechuje także to, że teksty autorstwa współczesnych polskich artystek umieściłem w konkretnej przestrzeni. W związku z tym artykuł rozpoczyna się od objaśnienia pojęcia polityczności oraz opisu wyboru metodologii, którą, ze względu na podjęty materiał, jest krytyka feministyczna. Kolejne części artykułu to omówienia wybranych tekstów autorstwa współczesnych polskich artystek, których główny wątek twórczości stanowi emancypacja kobiet; są to Żelazne Waginy i Gang Śródmieście. Wartością dodaną artykułu jest to, że wymienione autorki realizują swoje projekty w rożnych gatunkach muzycznych, co także zauważono w niniejszym tekście.
Burdel TV (2016). YouTube. https://www.youtube.com/watch?v=upEPDCG2-RQ&lc=UggNh_W47Rf5ongCoAEC (dostęp: 28.12.2023).
Chmielewska, M., Druciarek, M., Przybysz, I. (2017). Czarny Protest. W stronę nowego „kompromisu aborcyjnego”? Warszawa: Instytut Spraw Publicznych.
Cixous, H. (1993). „Śmiech Meduzy”. Tłum. A. Nasiłowska. Teksty Drugie, 4/5/6, s. 147–166.
Czarnacka, A. (2014). „Patriarchat”. W: M. Rudaś-Grodzka, K. Nadana-Sokołowska, A. Mrozik, K. Szczuka, K. Czeczot, B. Smoleń, A. Nasiłowska, E. Serafin, A. Wrobel (red.). Encyklopedia gender. Płeć w kulturze. Warszawa: Wydawnictwo Czarna Owca, s. 369–371.
Faludi, S. (2013). Reakcja. Niewypowiedziana wojna przeciw kobietom. Tłum. A. Dzierzgowska. Warszawa: Wydawnictwo Czarna Owca.
Filar, W. (2014). „Fenomen muzyki disco polo w kontekście kultury popularnej lat 90.”. Kultura Popularna, 1, s. 102–119.
Gang Środmieście (2017a). „Gary”. W: Feminopolo. Zdzieszowice: AKW Karrot Kommando. Gang Środmieście (2017b). „Szpadel”. W: Feminopolo. Zdzieszowice: AKW Karrot Kommando.
Grabowska, B. (2010). „Ciało upolitycznione – feministyczne dyskusje wokół problemu płci w polityce”. W: A. Kiepas, E. Struzik (red.). Terytorium i peryferia cielesności. Ciało w dyskursie filozoficznym. Katowice: Studio 29, s. 489–500.
Grabowski, K. (2017). „Nie potrafię funkcjonować z brzydkimi kobietami (interviewed by J. Łach)”. Wysokie Obcasy, 23(11). https://www.wysokieobcasy.pl/wysokie-obcasy/7,115167,21384997,krzysztof-grabaz-grabowski-nie-potrafie-funkcjonowacz-brzydkimi.html?disableRedirects=true (dostęp: 17.12.2023).
Graff, A. (2014). „Nacjonalizm”. W: M. Rudaś-Grodzka, K. Nadana-Sokołowska, A. Mrozik, K. Szczuka, K. Czeczot, B. Smoleń, A. Nasiłowska, E. Serafin, A. Wrobel (red.). Encyklopedia gender. Płeć w kulturze. Warszawa: Wydawnictwo Czarna Owca, s. 332–335.
Gwizdalanka, D. (2001). Muzyka i płeć. Kraków: Polskie Wydawnictwo Muzyczne SA.
Hannam, J. (2007). Feminizm. Tłum. A. Kaflińska. Poznań: Wydawnictwo Zysk i S-ka.
Heywood, A. (2007). Ideologie polityczne. Tłum. D. Stasia, M. Habura, N. Orłowska. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Imbierowicz, A. (2012). „Matka Polka w defensywie? Przemiany mitu i jego wpływ na macierzyństwo polskich kobiet”. Ogrody Nauk i Sztuk, 2, s. 430–442.
Informacja organizatora (2019). „Był ≫Pożar w burdelu≪, będą ≫Żelazne waginy≪. Tak spektakl zapowiadają bohaterki [wideo]. Dziennik.pl, 6.05.2019. https://kultura.dziennik.pl/news/artykuly/597199,zelazne-waginy.html (dostęp: 17.12.2023).
Janion, M. (1996). Kobiety i duch inności. Warszawa: Wydawnictwo Sic!
Jeziński, M. (2011). Muzyka popularna jako wehikuł ideologiczny. Toruń: Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Mikołaja Kopernika.
Jeziński, M. (2018). „O wybranych aspektach politycznego oblicza muzyki popularnej”. Studia Politologiczne, 50, s. 202–216.
Karwat, M. (2010). „Polityczność i upolitycznienie. Metodologiczne ramy analizy”. Teoria Polityki, 17, s. 63–88.
Kłosińska, K. (1999). Ciało, ubranie, pożądanie. O wczesnych powieściach Gabrieli Zapolskiej. Kraków: Wydawnictwo eFKA.
Kłosińska, K. (2010). Feministyczna krytyka literacka. Katowice: Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego.
Korzeniowski, P. (2017). „Jej ≫Herę, Kokę, Hasz, LSD≪ śpiewała cała Polska. Teraz Karolina założyła feministyczny ≫gang≪”. Noizz.pl, 12.06.2017. https://noizz.pl/muzyka/gang-srodmiescie-nowy-zespol-karoliny-czarneckiej/pngffll (dostęp: 6.12.2023).
Kowalczyk, I. (1997). „Wątki feministyczne w sztuce polskiej”. Artium Quaestiones, 8, s. 135–152.
Kowalczyk, I. (2002). Ciało i władza: polska sztuka krytyczna lat 90. Warszawa: Wydawnictwo Sic!
Kowalczyk, I. (2009). „Kobiety w kulturze”. W: J. Piotrowska, A. Grzybek (red.). Kobiety dla Polski. Polska dla kobiet. 20 lat transformacji 1989–2009. Warszawa: Fundacja Feminoteka, s. 115–128.
Kowalczyk, I. (2014). „Akt”. W: M. Rudaś-Grodzka, K. Nadana-Sokołowska, A. Mrozik, K. Szczuka, K. Czeczot, B. Smoleń, A. Nasiłowska, E. Serafin, A. Wrobel (red.). Encyklopedia gender. Płeć w kulturze. Warszawa: Wydawnictwo Czarna Owca, s. 30–32.
Kraskowska, E. (2000). „O tak zwanej ≫kobiecości≪ jako konwencji literackiej”. W: G. Borkowska, L. Sikorska (red.). Krytyka feministyczna. Siostra teorii i historii literatury. Warszawa: Wydawnictwo Instytutu Badań Literackich PAN, s. 200–212.
Kulturalnie mon Amie (2019). „Feminokrakcja 2.0 / premiera ≫Cześć i chwała bohaterkom ≪ Żelaznych Wagin”. https://kulturalniemonamie.com/2019/05/12/feminokrakcja-2-0-premiera-czesc-i-chwala-bohaterkom-zelaznych-wagin/ (dostęp: 28.12.2023).
Kuźma, I.B., Pietrzak, E.B. (2020). „Herstoryczne porządki. Konflikt czy pluralizacja pamięci?”. Rocznik Instytutu Europy Środkowo-Wschodniej, 18(2), s. 227–251.
Kuźma-Markowska, S. (2014). „Herstory (herstoria)”. W: M. Rudaś-Grodzka, K. Nadana-Sokołowska, A. Mrozik, K. Szczuka, K. Czeczot, B. Smoleń, A. Nasiłowska, E. Serafin, A. Wrobel (red.). Encyklopedia gender. Płeć w kulturze. Warszawa: Wydawnictwo Czarna Owca, s. 179–182.
Kwiatkowska, W.M. (2021). „Trójmiejskie środowisko jazzowe – perspektywa genderowa”. LUD, 1, s. 175–202.
Lelek-Kratiuk, M. (2014). „Przemoc domowa wobec kobiet – weryfikacja mitów i ustalanie prawdy”. Państwo i Społeczeństwo, 2, s. 79–99.
Lewandowski, M. (2006). „Słownictwo muzyczne w socjolekcie punków”. W: P. Nowak, P. Nowakowski (red.). Język, Komunikacja, Informacja. Poznań: SORUS S.C. Wydawnictwo i Drukarnia Cyfrowa, s. 91–101.
Łuczaj, K. (2020). „Lowbrows as Rebels: Under What Circumstances a “Low” Musical Genre Can Change its Cultural Value? The Case of Disco Polo and Populism in Poland”. Social Communication, 6, s. 106–120.
Marcus, S. (2022). Do przodu dziewczyny! Prawdziwa rewolucja Riot Grrrl. Tłum. A. Wojtasik. Wołowiec: Wydawnictwo Czarne.
Markowska-Marczak, B. (2023). „Populizm historyczny: konceptualizacja, ramy analityczne”. Przegląd Socjologiczny, 72(4), s. 9–32.
„Maryla Rodowicz popiera ABORCJĘ i IN VITRO: ≫To kobieta decyduje o tym, czy urodzi, czy nie≪” (2014). Super Express, 19.12.2014. https://www.se.pl/styl-zycia/porady/maryla-rodowicz-popiera-aborcje-i-vitro-kobieta-decyduje-o-tym-czyurodzi-czy-nie-aa-jkvs-uFLh-JEW6.html (dostęp: 29.12.2023).
Massaka, I. (2003). „Polityczna funkcja muzyki. Antyteza estetyki autonomii dzieła muzycznego”.Środkowoeuropejskie Studia Polityczne, 1, s. 75–94.
Massaka, I. (2005). „Epifenomenalny i istotowy wymiar muzyki w polityce”. Środkowoeuropejskie Studia Polityczne, 1, s. 155–168.
Massaka, I. (2009). „Muzyka jako narzędzie polityki. Wprowadzenie do dyskusji”. Atheneum. Polskie Studia Politologiczne, 22, s. 58–66.
Miejski Słownik Slangu i Mowy Potocznej (2014). „Vixa”. https://www.miejski.pl/slowo-Vixa (dostęp: 28.12.2023).
Mikołajczyk, J. (2015). „Podpalacze: ≫Pożar w Burdelu≪ i powrot kabaretu politycznego”. W: D. Fox, J. Mikołajczyk (red.). Kabaret – poważna sprawa? Katowice: Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego, s. 75–85.
Millet, K. (1982). „Teoria polityki płciowej”. W: T. Hołowka (red. i tłum.). Nikt nie rodzi się kobietą. Warszawa: Czytelnik, s. 58–111.
Moi, T. (1993). „Feminizm jest polityczny (interviewed by M. Walicka-Hueckel)”. Teksty Drugie, 4/5/6, s. 97–114.
Muller, J.W. (2017). Co to jest populizm? Tłum. M. Sutowski. Warszawa: Wydawnictwo Krytyki Politycznej.
Nowakowska-Wierzchoś, A. (2016). „≫Zamiast pilnować garnków mieszają się do polityki ≪. Udział polskich emigrantek we Francji w strajkach i protestach ekonomicznych w latach 1920–1950”. W: I. Desperak, I. Kuźma (red.). Kobiety niepokorne. Reformatorki – buntowniczki – rewolucjonistki. Łódź: Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, s. 15–25.
Olczak, E. (2019). „Poszukując szczęścia, czyli o fenomenie disco polo”. W: A. Kampka (red.). Doświadczanie społeczeństwa – muzyka, obraz, media. Warszawa: Wydawnictwo SGGW, s. 56–67.
Pekaniec, A. (2014). „Literatura dokumentu osobistego kobiet. Ewolucja teorii, zmiany praktyk lekturowych”. Autobiografia. Literatura. Kultura. Media, 1, s. 13–28.
Piecuch, A. (2018). „Muzyka w marketingu politycznym na przykładzie polskich kampanii prezydenckich (1995–2015)”. Kwartalnik Młodych Muzykologów UJ, 39, s. 79–104.
Pierzchalski, F. (2011). „Polityczność polskiej muzyki feministycznej”. W: F. Pierzchalski, K. Smyczyńska, M.E. Szatlach, K. Gębarowska (red.). Feminizm po polsku. Warszawa: Dom Wydawniczy Elipsa, s. 19–75.
Pietrzak, E. (2020). „Feministyczna politologia. O dwóch siostrach: Krytyce i Teorii”. AVANT. Pismo Awangardy Filozoficzno-Naukowej, XI(3), s. 1–12. http://dx.doi.org/10.26913/avant (dostęp: 3.12.2023).
Pollock, G. (1997). „Polityka teorii: pokolenia i geografie. Teoria feministyczna i historie historii sztuki”. Tłum. M. Bryl. Artium Quaestiones, 8, s. 153–186.
Pożar w Burdelu (2016). „Państwo policyjne. Le Bordel Patriotique”. YouTube. https://www.youtube.com/watch?v=AZe5BZJABqU (dostęp: 28.12.2023).
Przybysz, P. (2013). „Music and emotions”. AVANT. Pismo Awangardy Filozoficzno-Naukowej, 3, s. 175–196.
Radkiewicz, M. (2004). „≫Kino kobiet≪ w perspektywie teoretycznej”. W: M. Radkiewicz (red.). Gender konteksty. Kraków: Wydawnictwo Rabid, s. 301–310.
Rogowiecki, R. (2017). „Polscy dziennikarze muzyczni. Roman Rogowiecki: Bowie miał swoje słabości” (interviewed by P. Bollin). Onet Kultura, 7.02.2017. https://kultura.onet.pl/wywiady-i-artykuly/polscy-dziennikarze-muzyczni-roman-rogowiecki-bowie-mial-swoje-slabosci/cx2wcb3 (dostęp: 17.12.2023).
Rydlewski, M. (2020). „Disco polo jako zasób kontrhegemoniczny wobec metamorficznych praktyk wizerunkowo-estetycznych na przykładzie wybranych narracji medialnych”. Zeszyty Wiejskie, 28, s. 281–306.
Schiebinger, L. (2015). „Czy feminizm zmienił naukę?” Tłum. A. Derra, N. Kurdubska. AVANT. Pismo Awangardy Filozoficzno-Naukowej, 1, s. 21–26.
Showalter, E. (1993). „Krytyka feministyczna na bezdrożach. Pluralizm a krytyka feministyczna”. Teksty Drugie, 4/5/6 (22/23/24), s. 115–146.
Sieńko, P. (2018). „Polityczny aspekt samostanowienia – muzyczny przekaz kobiet”. Heteroglossia – studia kulturoznawczo-filologiczne, 8, s. 151–168.
Sieńko, P. (2021). „Maladyczność zapłodnionej kobiety. Problematyka aborcyjna w twórczości Gangu Śródmieście”. Autobiografia. Literatura. Kultura. Media, 16, s. 181–193.
Sieńko, P. (2023). Własna piosenka. Formuły emancypacji w tekstach wybranych współczesnych polskich artystek. Praca doktorska. https://www.ukw.edu.pl/jednostka/ rada-dziedzin/obrony-doktorskie/71062/mgr-piotr-sienko-literaturoznawstwo-14112023 (dostęp: 26.12.2023).
Sikorska, K., Frydrysiak, S. (2020). „Po stronie swoich bohaterek. Feministyczny dokument filmowy w Polsce w drugiej dekadzie XXI wieku”. Kwartalnik Filmowy, 112, s. 85–106.
Solnit, R. (2017). Mężczyźni objaśniają mi świat. Tłum. A. Dzierzgowska. Kraków: Wydawnictwo Karakter.
Sznajder, A. (2005). „Wizerunek kobiety aktywnej politycznie”. Państwo i Społeczeństwo, 2, s. 131–137.
Szubrycht, J. (2022). „Maryla Rodowicz: Jak zacznę bojkotować TVP, to co mi zostanie? Radia mnie już przecież nie grają”. Gazeta Wyborcza, 14.06.2022. https://wyborcza.pl/7,113768,28580309,maryla-rodowicz-jak-zaczne-bojkotowac-tvp-to-co-mi-zostanie.html (dostęp: 29.12.2023).
Ślęczka, K. (1999). Feminizm. Ideologie i koncepcje współczesnego feminizmu. Katowice: Książnica.
Świerkosz, M. (2008). „Feminizm korporalny w badaniach literackich. Próba wyjścia poza metaforykę cielesności”. Teksty Drugie, 1–2, s. 75–95.
Tański, P. (2021). Głosy i performanse tekstów. Literatura – piosenka – ciało. Toruń: Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Mikołaja Kopernika.
Tong, R.T. (2002). Myśl feministyczna. Wprowadzenie. Tłum. J. Mikos, B. Umińska. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Trębaczewska, M. (2009). „Kobiety w muzyce”. Acta Universitatis Lodziensis. Folia Sociologica, 34, s. 205–227.
Wachińska, O. (2012). „Disco polo kontynuacją folkloru? Rozwój muzyki chodnikowej i jej charakterystyka w kontekście rodzimej twórczości ludowej”. Warmińsko-Mazurski Kwartalnik Naukowy, 3, s. 87–102.
Walczewska, S. (2000). Damy, rycerze i feministki. Kobiecy dyskurs emancypacyjny w Polsce. Kraków: Wydawnictwo eFKA.
Złotnicka, A. (2019). „Polska literatura kobieca na przełomie XIX i XX wieku”. Tekstura. Rocznik Filologiczno-Kulturoznawczy, 8, s. 61–79.
Żelazne Waginy (2016). „Żelazne Waginy”. W: 500 zeta. Warszawa: Haller Records.
Żelazne Waginy (2018). „Podręczne”. YouTube. https://www.youtube.com/watch?v=LHndjahErZk (dostęp: 29.12.2023).
Żelazne Waginy (2019). „Landryny”. YouTube. https://www.youtube.com/watch?v=u28zVlVAaCk (dostęp: 28.12.2023).
„Żelazne Waginy 2. Cześć i chwała bohaterkom” (2019). Going, 11.07.2019. https://goingapp.pl/wydarzenie/zelazne-waginy-2-czesc-chwala-bohaterkom/lipiec-2019 (dostęp: 28.12.2023).
Żelazne Waginy (2020). „Tokio, ninja, gejsza, killers”. YouTube. https://www.youtube.com/watch?v=LHroMlN4nL4 (dostęp: 29.12.2023).
Information: Teoria Polityki, 2024, Nr 9/2024, pp. 231-255
Article type: Original article
Titles:
WSB Merito University in Toruń
Poland
Published at: 04.12.2024
Article status: Open
Licence: CC BY
Percentage share of authors:
Information about author:
Article corrections:
-Publication languages:
PolishView count: 140
Number of downloads: 81