From Samoobrona (Self-defence) to Agrounia: Rural Social Movements in Poland after 1989
cytuj
pobierz pliki
RIS BIB ENDNOTEChoose format
RIS BIB ENDNOTEOd Samoobrony do Agrounii. Wiejskie ruchy społeczne po 1989 roku
Publication date: 30.06.2023
Teoria Polityki, 2023, No. 7/2023, pp. 167 - 191
https://doi.org/10.4467/25440845TP.23.009.17522Authors
Od Samoobrony do Agrounii. Wiejskie ruchy społeczne po 1989 roku
Termin „wiejskie ruchy społeczne” (WRS) używany jest w rożnych znaczeniach, potrzeba więc spójnej definicji konceptualizującej polityczne wiejskie ruchy społeczne. Są one pozostałością agrarnej struktury społeczno-gospodarczej. Spóźniona i niepełna rewolucja przemysłowa w Europie Środkowo-Wschodniej oraz niepełna na tle regionu kolektywizacja rolnictwa w Polsce spowodowały, że zachowały się przednowoczesne formy mobilizacji. Celem tego artykułu jest przedstawienie koncepcji WRS i zilustrowanie jej przykładami: są nimi działania mające znamiona polityki protestu, prowadzone przez Samoobronę i Agrounię. WRS skontrastowane są zarówno z tradycyjnymi (starymi) ruchami, jak i z nowymi ruchami społecznymi. Lokują się one na uboczu głównych podziałów socjopolitycznych a ich aktorzy kontestują elity niezależnie od tego, po której stronie podziałów się znajdują.
From Samoobrona (Self-defence) to Agrounia: Rural Social Movements in Poland after 1989
The term “rural social movements” is used in different meanings, so a consistent definition is needed to conceptualize political rural social movements. They are a remnant of the agrarian socio-economic structure. The late and incomplete industrial revolution in Central and Eastern Europe and the incomplete collectivization of agriculture in Poland, compared to other countries of the region, preserved some pre-modern forms of mobilization. The aim of this article is to present the concept of rural social movements and to illustrate it with examples: they are the politics of protest, carried out by Samoobrona and Agrounia. Rural social movements are contrasted with both traditional (old) movements and new social movements. They are located on the sidelines of the main socio-political cleavages, and their actors contest the elites en bloc.
* Tekst powstał w ramach prac nad projektem OPUS finansowanym przez NCN. Projekt nr 2021/41/B/HS5/00536 „Od Samoobrony do Agrounii. Wiejskie ruchy społeczne po 1989 roku”, realizowany na Wydziale Nauk Społecznych Uniwersytetu SWPS.
Bożewicz, M. (2020). „Aktywność Polaków w organizacjach obywatelskich”. CBOS, 37/2020.
Buechler, S.M. (2008). „Teorie nowych ruchów społecznych”. W: K. Gorlach, P.H. Mooney(red.). Dynamika życia społecznego. Współczesne koncepcje ruchów społecznych. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe Scholar, s. 43–63.
Carroll, W.K., Ratner, R.S. (1994). „Between Leninism and Radical Pluralism: Reflections on Counter-hegemony and the New Social Movements”. Critical Sociology, 20(2), s. 3–26.
Castells, M. (1983). The City and the Grassroots. Berkeley: University of California Press.
Chałasiński, J. (1946/2018). Społeczna genealogia inteligencji polskiej. Warszawa: Czytelnik (reprint).
Cohen, J. (1985). „Strategy or Identity: New Theoretical Paradigms and Contemporary Social Movements”. Social Research, 52(4), s. 663–716.
Cześnik, M., Kotnarowski, M., Żerkowska-Balas, M. (2015). „New Dimension of Political Competition: Liberal vs. Solidary Poland”. Paper at ECPR Joints Sessions, Warszawa 29 marca – 2 kwietnia 2015.
Diani, M. (1992). „The Concept of Social Movement”. The Sociological Review, 40(1), s. 1–25.
Duch-Dyngosz, M., Wasilewski, J. (2012). „Jesteśmy potomkami chłopów”. Znak, maj. Ekiert, G., Kubik, J. (1999). Rebellious Civil Society. Ann Arbor: University of Michigan Press.
Ekiert, G., Kubik, J., Wenzel, M. (2017). „Country Report: Poland”. W: Civil Society in Central and Eastern Europe: Challenges and Opportunities. Vienna: ERSTE Foundation, s. 76–91.
Foryś, G. (2008). Dynamika sporu. Protesty rolników w III Rzeczpospolitej. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe Scholar.
Foryś, G., Gorlach, K. (2015). „Defending Interests: Polish Farmers’ Protests under Postcommunism”.
W: B. Klandermans, C. Van Stralen. Movements in Times of Democratic
Transition. Philadelphia: Temple University Press, s. 316–340.
Foryś, G. (2015). „Kulturowe aspekty aktywności protestacyjnej rolników w Polsce”. Studia Socjologiczne, 1(216), s. 19–43.
Gawryszewski, A. (2009). Ludność Warszawy w XX wieku. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PAN.
Gorlach, K., Seręga, Z. (1984). „Chłopstwo jako kategoria społeczna. Dwa ujęcia”. Studia Socjologiczne, 3.
Grabowska, M. (2005). Podział postkomunistyczny. Społeczne podstawy polityki w Polsce po 1989 roku. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe Scholar.
GUS (2018). Polska 1918–2018. Ludność Polski w liczbach. Warszawa: GUS.
Halamska, M. (2013) „Żyć na wsi. Elementy stylu życia”. Wieś i Rolnictwo, 1(158), s. 25–43.
Inglehart, R. (2018). Cultural Evolution: People’s Motivations are Changing, and Reshaping the World. Cambridge: Cambridge University Press.
Marks, K. (1852/2012). Osiemnasty brumaire’a Ludwika Bonaparte. Maoistowski Projekt Dokumentacyjny.
Klandermans, B., Tarrow, S. (2008). „Mobilizacja w ruchach społecznych: o syntezie koncepcji europejskich i amerykańskich”. W: K. Gorlach, P.H. Mooney (red.). Dynamika życia społecznego. Współczesne koncepcje ruchów społecznych. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe Scholar, s. 64–97.
Klandermans, B. (1992). „The Social Construction of Protest and Multiorganizational Fields”. W: A.D. Morris, C.M. Mueller (red.). Frontiers of Social Movement Theory. New Haven, CT: Yale University Press.
Koopmans, D., Rucht, D. (2002). „Protest Event Analysis’. W: B. Klandermans, s. Staggenbord (red.). Methods of Social Movement Research. Minneapolis: University of Minnesota Press, s. 231–259.
Kriesi, H. (1989). „New Social Movements and the New Class in the Netherlands”. American Journal of Sociology, 94(5), s. 1078–1116.
Krok-Paszkowska, A. (2003). „Samoobrona: The Polish Self-defence Movement”. W: P. Kopecky, C. Mudde (red.). Uncivil Society? London: Routledge, s. 114–133.
Kubik, J. (1994). The Power of Symbols Against the Symbols of Power: The Rise of Solidarity and the Fall of State Socialism in Poland. Penn State: University Press.
Kubik, J. (2008). „Polityka kontestacji, protest, ruchy społeczne: logika rozwoju teorii”. Societas/Communitas, 2(1), s. 41–82.
Leder, A. (2014). Prześniona rewolucja: Ćwiczenie z logiki historycznej. Warszawa: Wydawnictwo Krytyki Politycznej.
Leszczyński, A. (2020). Ludowa historia Polski. Warszawa: W.A.B.
Markowski, R. (red.) (2004). Populizm a demokracja. Warszawa: Instytut Spraw Publicznych PAN.
Matuszewska, W. (1973). Chłopski czyn u schyłku II Rzeczypospolitej. Warszawa: Ludowa Spółdzielnia Wydawnicza.
Migalski, M., Wojtasik, W., Mazur, M. (2006). Polski system partyjny. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Offe, C. (1985). „New Social Movements: Challenging the Boundaries of Institutional Politics”. Social Research, 52(4), s. 817–868.
Olzak, S. (1989). „Analysis of Events in the Study of Collective Action”. Annual Review of Sociology, 15(1), s. 119–141.
Pacześniak, A. (2014). Europeizacja polskich partii politycznych. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe Scholar.
Pankowski, K. (2005). „Charakterystyka potencjalnych elektoratów w wyborach parlamentarnych”. Komunikat z badań BS/145/2005. Warszawa: CBOS.
Piskorski, M. (2010). „Samoobrona RP w polskim systemie partyjnym”. Nieopublikowana praca doktorska.
Putnam, R.D., Leonardi, R., Nanetti, R.Y. (1992). Making Democracy Work: Civic Traditions in Modern Italy. Princeton, NJ: Princeton University Press.
Radkiewicz, P. (2017). „Ideological Inconsistencies on the Left and Right as a Product of Coherence of Preferences for Values: The Case of Poland. Polish Psychological Bulletin, 48(1), s. 93–104.
Rucht, D., Ohlemacher, T. (1992). „Protest Evant Data: Collection, Uses and Perspectives”. W: M. Diani, R. Eyerman (red.). Studying Collective Action. London: Sage, s. 76–106.
Szczepański, J. (1973). Zmiany społeczeństwa polskiego w procesie uprzemysłowienia. Warszawa: Instytut Wydawniczy CRZZ.
Tarrow, S. (1998). Power in Movement: Collective Action, Social Movements and Politics. Cambridge: Cambridge University Press.
Tilly, C. (1978). From Mobilization to Revolution. New York: McGraw-Hill.
Tilly, C., Wood, L.J. (2015). Social Movements. 1768–2012. London: Routledge.
Touraine, A. (1988). Return of the Actor: Social Theory in Post-Industrial Society. Minneapolis: University of Minnesota Press.
Wasilewski, J. (1986). „Społeczeństwo polskie, społeczeństwo chłopskie”. Studia Socjologiczne, 3(102), s. 39–56.
Wenzel, M. (2015). „From Total Movement to Interest Group: Labor and Democratization in Poland”. W: B. Klandermans, C. van Stralen (red.). Movements in Times of Democratic Transition. Philadelphia: Temple University Press, s. 341–364.
Wenzel, M. (2016). Labour Protest in Poland: Trade Unions and Employee Interest Articulation after Socialism. Frankfurt a.M.: Peter Lang.
Wenzel, M., Żerkowska-Balas, M. (2021). „The Left Returns to Polish Parliament: A Change of People’s Hearts? Determinants of Right and Left Identification on the Individual Level”. East European Politics, 37(3), s. 552–571.
Woods, M. (2003). „Deconstructing Rural Protest: The Emergence of a New Social Movement”. Journal of Rural Studies, 19(3), s. 309–325.
Information: Teoria Polityki, 2023, No. 7/2023, pp. 167 - 191
Article type: Original article
Titles:
Od Samoobrony do Agrounii. Wiejskie ruchy społeczne po 1989 roku
Uniwersytet SWPS
Published at: 30.06.2023
Article status: Open
Licence: CC BY
Percentage share of authors:
Article corrections:
-Publication languages:
PolishView count: 513
Number of downloads: 380