About Two Types of Criticism
cytuj
pobierz pliki
RIS BIB ENDNOTEChoose format
RIS BIB ENDNOTEO dwóch typach krytyki
Publication date: 06.04.2018
Teoria Polityki, 2018, No. 2/2018, pp. 13 - 29
https://doi.org/10.4467/25440845TP.18.001.8436Authors
O dwóch typach krytyki
Autor artykułu skupia uwagę na zasadniczych pytaniach dotyczących roli krytycznego myślenia w kulturze późnej nowoczesności. Brzmią one następująco: Czy sama idea docierania do prawdy, oznaczająca odrzucenie pozoru i fałszywej wiedzy, znajduje jeszcze jakieś uzasadnienie? Jak można ją rozumieć, uwzględniając realia, które stworzyła sama praktyka krytycznego myślenia i negowania wszelkich autorytetów? Autor analizuje dwie przeciwstawne tradycje – tradycję platońską (docieranie do „rzeczywistej rzeczywistości”) oraz tradycję wywodzącą się z idei rozumu komunikacyjnego. Przekonuje, iż obie tradycje zawiodły. W konkluzji stwierdza, iż rozwiązania należy poszukiwać, odwołując się do tradycji hermeneutyki.
About Two Types of Criticism
Abstract: The article poses a fundamental question concerning the matter of critical thinking in a culture of late modernity. The question goes as follows – is the idea of a critical insight unmasking illusion and false knowledge of reality still something imaginable and justifiable? How can we ground the concept of a critical thinking in a culture bent on criticism, and permanently questioning all authorities (the authority of philosophy and science including). The article investigates two opposite traditions – the tradition of searching for “real reality” (extending back to Plato), and the tradition originating in a conception of a communicative rationality. Today, they both do not work – such is a conclusion of the article. Our only recourse, argues the author, can be reaching out for the tradition of hermeneutics.
Arystoteles (2001). „Retoryka”. W: Dzieła wszystkie, przeł. M. Chigerowa [i in.], t. 6. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, s. 405–429.
Bernstein, R. (2015). Odnowa teorii społecznej i politycznej, przeł. J. Grzymski, M. Kassner, A. Orzechowski. Wrocław: Wydawnictwo Naukowe Dolnośląskiej Szkoły Wyższej.
Blumenberg, H. (2009). Praca nad mitem, przeł. K. Najdek, M. Herer, Z. Zwoliński. Warszawa: Oficyna Naukowa, s. 32–57.
Colli, G. (1994). Narodziny filozofii, przeł. S. Kasprzysiak. Kraków: Oficyna Naukowa.
Dostojewski, F. (1992). Notatki z podziemia. Gracz, przeł. G. Karski, W. Broniewski. London–Warszawa: Puls.
Dupeyrix, A. (2013). Zrozumieć Habermasa, przeł. M.N. Wróblewska. Warszawa: Oficyna Naukowa.
Foucault, M. (2000). „Czym jest Oświecenie?” W: M. Foucault. Filozofia, historia, polityka. Wybor pism, przeł. D. Leszczyński, L. Rasiński. Warszawa–Wrocław: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Gellner, E. (1997). Uwodzicielski urok psychoanalizy, czyli Chytrość antyrozumu, przeł. T. Hołówka. Warszawa: Książka i Wiedza.
Gottlieb, A. (2016). The Dream of Enlightenment: The Rise of Modern Philosophy. Bristol: Penguin Books, Allen Lane.
Gray, J. (2001). „Postscriptum. Po liberalizmie”. W: J. Gray. Po liberalizmie, przeł. P. Maciejko, P. Rymarczyk. Warszawa: Fundacja Aletheia.
Habermas, J. (2002). Teoria działania komunikacyjnego, przeł. A.M. Kaniowski, t. 2. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Heidegger, M. (1994). Bycie i czas, przeł. B. Baran. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Heidegger, M. (1999). Nietzsche, przeł. A. Gniazdowski [i in.], t. 2. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Held, D. (2010). Modele demokracji, przeł. W. Nowicki. Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego.
Heraklit z Efezu (2005). Zdania, przeł. A. Czerniawski. Gdańsk: Słowo/Obraz Terytoria.
Hobbes, Th. (1954). Lewiatan, czyli Materia, forma i władza państwa kościelnego i świeckiego, przeł. Cz. Znamierowski. Warszawa: PWN.
Horkheimer, M. (2007). Krytyka instrumentalnego rozumu, przeł. H. Walentowicz. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe Scholar.
Horkheimer, M., Adorno, T. (2010). Dialektyka oświecenia. Fragmenty filozoficzne, przeł. M. Łukasiewicz. Warszawa: Wydawnictwo Krytyki Politycznej.
Karwat, M. (2016). „Politologia – między akademickością, użytkowością i medialnością”. Studia Krytyczne, 3.
Krokiewicz, A. (2000). „Sokrates. Etyka Demokryta i hedonizm Arystypa”. W: A. Krokiewicz. Dzieła, t. 3. Warszawa: Wydawnictwo Aletheia.
Lyotard, J.-F. (1997). Kondycja ponowoczesna. Raport o stanie wiedzy, przeł. M. Kowalska, J. Migasiński. Warszawa: Fundacja Aletheia.
Lyotard, J.-F. (1998). „Depesza w sprawie pomieszania racji. Korespondencja 1982–1985”. W: Postmodernizm dla dzieci, przeł. J. Migasiński. Warszawa: Fundacja Aletheia. Nichols, T. (2017). The Death of Expertise: The Campaign against Established Knowledge and Why it Matters. Oxford: Oxford University Press.
Nietzsche, F. (2012). Poza dobrem i złem. Preludium do filozofii przyszłości, przeł. G. Sowinski. Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego.
Platon (1997). „Państwo”. W: Państwo. Prawa, przeł. W. Witwicki. Kęty: Antyk.
Platon (2003). Obrona Sokratesa, przeł. R. Legutko. Kraków: Ośrodek Myśli Politycznej.
Rawls, J. (2010). Wykłady z historii filozofii polityki, przeł. S. Szymański. Warszawa: Wydawnictwa Akademickie i Profesjonalne.
Reale, G. (2005). Historia filozofii starożytnej. T. 1: Od początkow do Sokratesa, przeł. E.I. Zieliński. Lublin: Redakcja Wydawnictw KUL.
Rorty, R. (1999). „Philosophy as science, as metaphor, and as politics”. Philosophical Papers, 2, s. 9–26.
Rorty, R. (2009). „Filozofia jako gatunek przejściowy”. W: R. Rorty. Filozofia jako polityka kulturalna, przeł. B. Baran. Warszawa: Czytelnik.
Schmitt, C. (2008). Lewiatan w teorii państwa Thomasa Hobbesa. Sens i niepowodzenie politycznego symbolu, przeł. M. Falkowski. Warszawa: Prószyński i S-ka.
Shapiro, I. (2006). Stan teorii demokracji, przeł. I. Kisilowska. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Siemek, M.J. (2012). Wykłady z filozofii nowoczesności, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Sloterdijk, P. (2012). Pogarda mas. Szkic o walkach kulturowych we wspołczesnym społeczeństwie, przeł. B. Baran. Warszawa: Wydawnictwo Aletheia.
Swift, J. (1979). Podroże do wielu odległych narodow świata, przeł. M. Słomczyński. Kraków: Wydawnictwo Literackie.
Szahaj, A. (2008). Teoria krytyczna szkoły frankfurckiej. Warszawa: Wydawnictwa Akademickie i Profesjonalne.
Wittgenstein, L. (2008). Dociekania filozoficzne, przeł. B. Wolniewicz. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Information: Teoria Polityki, 2018, No. 2/2018, pp. 13 - 29
Article type: Original article
Titles:
O dwóch typach krytyki
About Two Types of Criticism
University of Warsaw, Krakowskie Przedmieście 30, 00-927 Warszawa, Poland
Published at: 06.04.2018
Article status: Open
Licence: CC BY-NC-ND
Percentage share of authors:
Article corrections:
-Publication languages:
Polish