FAQ
Logo of Jagiellonian University

Feministyczne nowe materializmy i ich polityczne znaczenie

Publication date: 04.12.2024

Teoria Polityki, 2024, Nr 9/2024, pp. 27-38

https://doi.org/10.4467/25440845TP.24.014.20710

Authors

Edyta B. Pietrzak
Politechnika Łódzka
https://orcid.org/0000-0003-1878-7545 Orcid
Contact with author
All publications →

Titles

Feministyczne nowe materializmy i ich polityczne znaczenie

Abstract

Nowe materializmy to niejednorodny i dynamiczny nurt filozoficzny oraz ruch teoretyczny przywracający zainteresowanie materialnością. Powstał w obrębie humanistyki nieantropocentrycznej, spowodowany poczuciem wyczerpania się tradycyjnego sposobu myślenia o świecie. Choć jego źródeł szukać możemy u Barucha Spinozy i Gilles’a Deleuze’a, to sam termin pojawił się pod koniec lat 90. XX wieku w tekstach Rosi Braidotti i Manuela DeLandy, a do jego głównych przedstawicielek zaliczyć możemy Karen Barad, Elizabeth Grosz, Donnę Haraway czy Jane Bennett. Nowe materializmy wyłaniają się z dialogu teorii feministycznych i nauk ścisłych i koncentrują się na życiu i działaniu materii oraz wytwarzaniu przez nią znaczenia. Pytają o ontologiczne podstawy rzeczywistości społecznej i politycznej. Odrzucają antropocentryzm i androcentryzm, za punkt wyjścia przyjmując relacje bytów ludzkich i nie-ludzkich, naturalnych i technologicznych, organicznych i syntetycznych, materii i języka. Tym samym budzą tyleż zainteresowania, co i kontrowersji. W artykule podjęte są kwestie związane z politycznym znaczeniem nowych materializmów. Przedstawione są polityczne konteksty ucieleśnienia teorii i filozofii oraz nowe ścieżki interpretacyjne, wytyczone przez nie dla polityki.

References

Download references

Bakke, M. (2010). Biotransfiguracje. Sztuka i estetyka posthumanizmu. Poznań: Wydawnictwo Naukowe UAM.

Barad, K. (2003). Posthumanist Performativity: Toward an Understanding of How Matter Comes to MatterSigns: Journal of Women in Culture and Society, 28, s. 801831.

Barad, K. (2007). Meeting the Universe Halfway: Quantum Physics and the Entanglementof Matter and Meaning. DurhamLondon: Duke University Press.

Barad, K. (2011). Erasers and Erasures: Pinchs Unfortunate Uncertainty Principle’”Social Studies of Science, 41(3), s. 443454.

Barad, K. (2012a). On Touching  The Inhuman That Therefore I AmDifferences: A Journal of Feminist Studies, 23(3), s. 206223.

Barad, K. (2012b). Posthumanistyczna performatywność . Ku zrozumieniu, jak materia zaczyna mieć znaczenie. W: A. Gajewska (red.). Teorie wywrotowe. Antologia przekładów. Poznań: Wydawnictwo Poznańskie.

Barad, K. (2014). Diffracting Diffraction: Cutting Together-ApartParalax, 20(3), s. 168187.

Bennett, J. (2010). Vibrant Matter: A Political Ecology of Things. DurhamLondon: Duke University Press.

Bennett, J. (2014). Vibrant Matter: A Political Ecology of Things. Durham: Duke University Press.

Błaszczyk, M. (2021). Spor o humanistykę nieantropocentrycznąPrzegląd Filozoficzny  Nowa Seria, 3(119), s. 115126.

Braidotti, R. (2009). Podmioty nomadyczne. Ucieleśnienie i różnica seksualna w feminizmie współczesnym. Tłum. A. Derra. Warszawa: Wydawnictwa Akademickie i Profesjonalne.

Braidotti, R. (2014). Po człowieku. Tłum. J. Bednarek, A. Kowalczyk. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.

Clingerman, F., Treanor, B., Drenthen, M., Utsler, D. (eds.) (2014). Interpreting Nature: The Emerging Field of Environmental Hermeneutics. New York: Fordham University Press.

Cole, D. (2018). Wielogłosy o nowych materializmach. W: O. Cielemięcka, M. Rogowska-Stangret (red.). Feministyczne nowe materializmy: usytuowane kartografie. Lublin: E-naukowiec.

Daston, L., Mitman, G. (2005). Thinking with Animals: New Perspectives on Anthropomorphism. New York: Columbia University Press.

DeLanda, M. (1996). The Geology of Morals. A Neo-Materialist InterpretationFuture Non Stophttp://future-nonstop.org/c/818d3d85eca43d66ff0ebd1dfedda6e3 (dostęp: 30.12.2023).

Dolphijn, R., Tuin van der, I. (2012). New Materialism: Interviews & Cartographies. London: Open Humanities Press.

Domańska, E. (2008). Humanistyka nieantropocentryczna a studia nad rzeczamiKultura Wspoółczesna, 3, s. 921.

Fiedorczuk, J. (2015). Wywiad z Lawrencem Buellem. W: taż. Cyborg w ogrodzie. Wprowadzenie do ekokrytyki. Gdańsk: Wydawnictwo Naukowe Katedra.

Gajewska, G. (2011). Człowiek/zwierzę/roślina/maszyna  perspektywa posthumanistycznaStudia Europaea Gnesnensia, 4, s. 225245.

Gajewska, G. (2013). O przedmiotach nacechowanych erotycznie z perspektywy studiów nad rzeczamiTeksty Drugie, 12, s. 4559.

Gajewska, G. (2015). O władzy ludzi nad zwierzętami w kulturze zachodniej  perspektywa posthumanistycznaStudia Europaea Gnesnensia, 11, s. 213234.

Gajewska, G. (2016). Erotyka sztucznych ciał z perspektywy studiów nad rzeczami. Gniezno: Instytut Kultury Europejskiej UAM.

Grosz, E. (2018). Wielogłosy o nowych materializmach. W: O. Cielemięcka, M. Rogowska-Stangret (red.). Feministyczne nowe materializmy: usytuowane kartografie. Lublin: E-naukowiec.

Haraway, D. (1992). The Promise of Monsters: A Regenerative Politics for Inappropriate/dOthers. W: L. Grossberg, C. Nelson, P.A. Treichler (eds.). Cultural Studies. NewYork: Routledge, s. 295337.

Haraway, D. (2003). Manifest cyborgówPrzegląd Filozoficzno-Literacki, 1, s. 4987.

Haraway, D. (2004). The Promises of Monsters. A Regenerative Politics for Inappropriate/d Others. W: taż. The Haraway Reader. New YorkLondon: Routledge, s. 63124.

Haraway, D. (2008). Zwierzęta laboratoryjne i ich ludzieKrytyka Polityczna, 15, s. 102116.

Haraway, D. (2016). Staying with the Trouble: Making Kin in the Chthulucene. Durham: Duke University Press.

Harman, G. (2013). Traktat o przedmiotach. Tłum. M. Rychter. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.

Harman, G. (2018). Speculative Realism: An Introduction. Cambridge: Polity Press.

Hyży, E. (2017). Dzielenie się światem. Nowy feministyczny realizm w ujęciu Karen Barad. W: taż (red.). Feministyczne konteksty. Multidyscyplinarnie. Toruń: Wydawnictwo Adam Marszałek, s. 5779.

Latour, B. (2004). Politics of Nature: How to Bring the Sciences into Democracy. Cambridge: Harvard University Press.

Latour, B. (2009). Polityka natury. Nauki wkraczają do demokracji. Tłum. A. Czarnacka. Warszawa: Wydawnictwo Krytyki Politycznej.

Latour, B. (2010). Splatając na nowo to, co społeczne. Wprowadzenie do teorii aktorasieci. Tłum. A. Derra, K. Abriszewski. Kraków: Universitas.

Marzec, A. (2021). AntropocieńFilozofia i estetyka po końcu świata. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.

Meillassoux, Q. (2008). After Finitude: An Essay on the Necessity of Contingency. New York: Bloomsbury Academic.

Meillassoux, Q. (2012). The Number and the Siren. New York: Sequence Press.

Meisner, H. (2018). Przyszłość i potencjał nowego materializmu. Nowe materializmy jako pytania naszych czasow. W: O. Cielemięcka, M. Rogowska-Stangret (red.). Feministyczne nowe materializmy: usytuowane kartografie. Lublin: E-naukowiec.

Miłobędzka, K. (2010). zbierane, gubione 19602010. Wrocław: Biuro Literackie.

Morton, T. (2007). Ecology without Nature: Rethinking Environmental Aesthetics. CambridgeLondon: Harvard University Press.

Pietrzak, E. (2017). Współczesne teorie społeczeństwa obywatelskiego w świetle nowego materializmuEastern Review, 6, s. 3952.

Szaj, P. (2020). W stronę hermeneutyki postantropocentrycznejZoophilologica. Polish Journal of Animal Studies, 6, s. 4762.

Warren, K.J. (1996). The Power and the Promise of Ecological Feminism. W: eadem (ed.). Ecological Feminist Philosophies. Bloomington: Indiana University Press.

Information

Information: Teoria Polityki, 2024, Nr 9/2024, pp. 27-38

Article type: Original article

Titles:

Polish:
Feministyczne nowe materializmy i ich polityczne znaczenie
English: Feminist New Materialisms and its Political Significance

Published at: 04.12.2024

Article status: Open

Licence: CC BY  licence icon

Percentage share of authors:

Edyta B. Pietrzak (Author) - 100%

Information about author:

Edyta B. Pietrzak – antropolożka i politolożka, profesorka w Instytucie Marketingu i Zrównoważonego Rozwoju na Wydziale Organizacji i Zarządzania Politechniki Łódzkiej. Zajmuje się teoriami społeczeństwa obywatelskiego, politycznością różnorodności i społeczno-politycznymi kontekstami zrównoważonego rozwoju. Aktualnie prowadzi badania nad postantropocentryzmem.

Article corrections:

-

Publication languages:

Polish

View count: 106

Number of downloads: 123

Feminist New Materialisms and its Political Significance