Feminist New Materialisms and its Political Significance
cytuj
pobierz pliki
RIS BIB ENDNOTEChoose format
RIS BIB ENDNOTEPublication date: 04.12.2024
Teoria Polityki, 2024, Nr 9/2024, pp. 27-38
https://doi.org/10.4467/25440845TP.24.014.20710Authors
Nowe materializmy to niejednorodny i dynamiczny nurt filozoficzny oraz ruch teoretyczny przywracający zainteresowanie materialnością. Powstał w obrębie humanistyki nieantropocentrycznej, spowodowany poczuciem wyczerpania się tradycyjnego sposobu myślenia o świecie. Choć jego źródeł szukać możemy u Barucha Spinozy i Gilles’a Deleuze’a, to sam termin pojawił się pod koniec lat 90. XX wieku w tekstach Rosi Braidotti i Manuela DeLandy, a do jego głównych przedstawicielek zaliczyć możemy Karen Barad, Elizabeth Grosz, Donnę Haraway czy Jane Bennett. Nowe materializmy wyłaniają się z dialogu teorii feministycznych i nauk ścisłych i koncentrują się na życiu i działaniu materii oraz wytwarzaniu przez nią znaczenia. Pytają o ontologiczne podstawy rzeczywistości społecznej i politycznej. Odrzucają antropocentryzm i androcentryzm, za punkt wyjścia przyjmując relacje bytów ludzkich i nie-ludzkich, naturalnych i technologicznych, organicznych i syntetycznych, materii i języka. Tym samym budzą tyleż zainteresowania, co i kontrowersji. W artykule podjęte są kwestie związane z politycznym znaczeniem nowych materializmów. Przedstawione są polityczne konteksty ucieleśnienia teorii i filozofii oraz nowe ścieżki interpretacyjne, wytyczone przez nie dla polityki.
Bakke, M. (2010). Bio‐transfiguracje. Sztuka i estetyka posthumanizmu. Poznań: Wydawnictwo Naukowe UAM.
Barad, K. (2003). „Posthumanist Performativity: Toward an Understanding of How Matter Comes to Matter”. Signs: Journal of Women in Culture and Society, 28, s. 801–831.
Barad, K. (2007). Meeting the Universe Halfway: Quantum Physics and the Entanglementof Matter and Meaning. Durham–London: Duke University Press.
Barad, K. (2011). „Erasers and Erasures: Pinch’s Unfortunate ‘Uncertainty Principle’”. Social Studies of Science, 41(3), s. 443–454.
Barad, K. (2012a). „On Touching – The Inhuman That Therefore I Am”. Differences: A Journal of Feminist Studies, 23(3), s. 206–223.
Barad, K. (2012b). „Posthumanistyczna performatywność . Ku zrozumieniu, jak materia zaczyna mieć znaczenie”. W: A. Gajewska (red.). Teorie wywrotowe. Antologia przekładów. Poznań: Wydawnictwo Poznańskie.
Barad, K. (2014). „Diffracting Diffraction: Cutting Together-Apart”. Paralax, 20(3), s. 168–187.
Bennett, J. (2010). Vibrant Matter: A Political Ecology of Things. Durham–London: Duke University Press.
Bennett, J. (2014). Vibrant Matter: A Political Ecology of Things. Durham: Duke University Press.
Błaszczyk, M. (2021). „Spor o humanistykę nieantropocentryczną”. Przegląd Filozoficzny – Nowa Seria, 3(119), s. 115–126.
Braidotti, R. (2009). Podmioty nomadyczne. Ucieleśnienie i różnica seksualna w feminizmie współczesnym. Tłum. A. Derra. Warszawa: Wydawnictwa Akademickie i Profesjonalne.
Braidotti, R. (2014). Po człowieku. Tłum. J. Bednarek, A. Kowalczyk. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Clingerman, F., Treanor, B., Drenthen, M., Utsler, D. (eds.) (2014). Interpreting Nature: The Emerging Field of Environmental Hermeneutics. New York: Fordham University Press.
Cole, D. (2018). „Wielogłosy o nowych materializmach”. W: O. Cielemięcka, M. Rogowska-Stangret (red.). Feministyczne nowe materializmy: usytuowane kartografie. Lublin: E-naukowiec.
Daston, L., Mitman, G. (2005). Thinking with Animals: New Perspectives on Anthropomorphism. New York: Columbia University Press.
DeLanda, M. (1996). „The Geology of Morals. A Neo-Materialist Interpretation”. Future Non Stop. http://future-nonstop.org/c/818d3d85eca43d66ff0ebd1dfedda6e3 (dostęp: 30.12.2023).
Dolphijn, R., Tuin van der, I. (2012). New Materialism: Interviews & Cartographies. London: Open Humanities Press.
Domańska, E. (2008). „Humanistyka nieantropocentryczna a studia nad rzeczami”. Kultura Wspoółczesna, 3, s. 9–21.
Fiedorczuk, J. (2015). „Wywiad z Lawrencem Buellem”. W: taż. Cyborg w ogrodzie. Wprowadzenie do ekokrytyki. Gdańsk: Wydawnictwo Naukowe Katedra.
Gajewska, G. (2011). „Człowiek/zwierzę/roślina/maszyna – perspektywa posthumanistyczna”. Studia Europaea Gnesnensia, 4, s. 225–245.
Gajewska, G. (2013). „O przedmiotach nacechowanych erotycznie z perspektywy studiów nad rzeczami”. Teksty Drugie, 1–2, s. 45–59.
Gajewska, G. (2015). „O władzy ludzi nad zwierzętami w kulturze zachodniej – perspektywa posthumanistyczna”. Studia Europaea Gnesnensia, 11, s. 213–234.
Gajewska, G. (2016). Erotyka sztucznych ciał z perspektywy studiów nad rzeczami. Gniezno: Instytut Kultury Europejskiej UAM.
Grosz, E. (2018). „Wielogłosy o nowych materializmach”. W: O. Cielemięcka, M. Rogowska-Stangret (red.). Feministyczne nowe materializmy: usytuowane kartografie. Lublin: E-naukowiec.
Haraway, D. (1992). „The Promise of Monsters: A Regenerative Politics for Inappropriate/dOthers”. W: L. Grossberg, C. Nelson, P.A. Treichler (eds.). Cultural Studies. NewYork: Routledge, s. 295–337.
Haraway, D. (2003). „Manifest cyborgów”. Przegląd Filozoficzno-Literacki, 1, s. 49–87.
Haraway, D. (2004). „The Promises of Monsters. A Regenerative Politics for Inappropriate/d Others”. W: taż. The Haraway Reader. New York–London: Routledge, s. 63–124.
Haraway, D. (2008). „Zwierzęta laboratoryjne i ich ludzie”. Krytyka Polityczna, 15, s. 102–116.
Haraway, D. (2016). Staying with the Trouble: Making Kin in the Chthulucene. Durham: Duke University Press.
Harman, G. (2013). Traktat o przedmiotach. Tłum. M. Rychter. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Harman, G. (2018). Speculative Realism: An Introduction. Cambridge: Polity Press.
Hyży, E. (2017). „Dzielenie się światem. Nowy feministyczny realizm w ujęciu Karen Barad”. W: taż (red.). Feministyczne konteksty. Multidyscyplinarnie. Toruń: Wydawnictwo Adam Marszałek, s. 57–79.
Latour, B. (2004). Politics of Nature: How to Bring the Sciences into Democracy. Cambridge: Harvard University Press.
Latour, B. (2009). Polityka natury. Nauki wkraczają do demokracji. Tłum. A. Czarnacka. Warszawa: Wydawnictwo Krytyki Politycznej.
Latour, B. (2010). Splatając na nowo to, co społeczne. Wprowadzenie do teorii aktora‐sieci. Tłum. A. Derra, K. Abriszewski. Kraków: Universitas.
Marzec, A. (2021). Antropocień. Filozofia i estetyka po końcu świata. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Meillassoux, Q. (2008). After Finitude: An Essay on the Necessity of Contingency. New York: Bloomsbury Academic.
Meillassoux, Q. (2012). The Number and the Siren. New York: Sequence Press.
Meisner, H. (2018). „Przyszłość i potencjał nowego materializmu. Nowe materializmy jako pytania naszych czasow”. W: O. Cielemięcka, M. Rogowska-Stangret (red.). Feministyczne nowe materializmy: usytuowane kartografie. Lublin: E-naukowiec.
Miłobędzka, K. (2010). zbierane, gubione 1960–2010. Wrocław: Biuro Literackie.
Morton, T. (2007). Ecology without Nature: Rethinking Environmental Aesthetics. Cambridge–London: Harvard University Press.
Pietrzak, E. (2017). „Współczesne teorie społeczeństwa obywatelskiego w świetle nowego materializmu”. Eastern Review, 6, s. 39–52.
Szaj, P. (2020). „W stronę hermeneutyki postantropocentrycznej”. Zoophilologica. Polish Journal of Animal Studies, 6, s. 47–62.
Warren, K.J. (1996). The Power and the Promise of Ecological Feminism. W: eadem (ed.). Ecological Feminist Philosophies. Bloomington: Indiana University Press.
Information: Teoria Polityki, 2024, Nr 9/2024, pp. 27-38
Article type: Original article
Titles:
Politechnika Łódzka
Published at: 04.12.2024
Article status: Open
Licence: CC BY
Percentage share of authors:
Information about author:
Article corrections:
-Publication languages:
Polish