FAQ

From Object-Level Meaning to Metatextual Meaning. The Case of Polish Particles

Publication date: 06.2023

Studies in Polish Linguistics, Volume 18 (2023), Vol. 18, Issue 2, pp. 55 - 67

https://doi.org/10.4467/23005920SPL.23.003.18044

Authors

Krystyna Kleszczowa
University of Silesia in Katowice
, Poland
https://orcid.org/0000-0003-4872-5484 Orcid
All publications →

Titles

From Object-Level Meaning to Metatextual Meaning. The Case of Polish Particles

Abstract

The article focuses on particles derived from object-level expressions, but operating at a higher, metatextual level. Such particles are sourced chiefly from speaker-oriented parentheticals composed of verba dicendi and verba sentiendi. Following the elision of parentheticals and other expressions, functional homonymy arises: a particle/a different part of speech (most commonly an adverb). This results in an uncertainty regarding the status of particles. The understanding of particles as parts of speech is also problematic due to the linguistic tradition which relies on the Latin name particula, meaning ‘a little part’/‘a particle’. The classification of expressions operating both at the object and the metatextual level creates further concerns. The meaning of particles does not change, as at most they may undergo a phonetic change (cf. bodaj ‘probably’, ponoć ‘they say’/‘apparently’, oczywiście ‘of course’). The discrepancy between the two levels is brought about mainly by changes taking place at the object level (e.g. mówię w prawdzie ‘I am telling the truth’ ˃ wprawdzie ‘admittedly’; wiem za pewne ‘I know for sure’ > zapewne ‘probably’). Thus, a class of particles is being formed that is a separate and formally distinct part of speech.

References

Download references

Bałabaniak Dagmara, Mitrenga Barbara (2015). Polskie intensyfikatory w ujęciu historycznym. Katowice: Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego.

Danielewiczowa Magdalena (2012). W głąb specjalizacji znaczeń. Przysłówkowe metapredykaty atestacyjne. Warszawa: BEL Studio Sp. z o.o.

Danielewiczowa Magdalena (2021). Aspekt tematyczny w strukturze informacyjnej wypowiedzi. Rozszerzanie i integracja wiedzy. Warszawa: Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego.

Grochowski Maciej (1997). Wyrażenia funkcyjne. Studium leksykograficzne. Kraków: Instytut Języka Polskiego PAN.

Janowska Aleksandra (2015). Kształtowanie się polskiej klasy przyimków wtórnych. Katowice: Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego.

Kisiel Anna (2012). Polskie partykuły wyróżniające. Studium semantyczne. Warszawa: Slawistyczny Ośrodek Wydawniczy.

Kleszczowa Krystyna (2001). Rola pożyczek w przekształcaniu polskiego systemu słowotwórczego. In Słowotwórstwo a inne sposoby nominacji. Materiały z 4 konferencji Komisji Słowotwórstwa przy Międzynarodowym Komitecie Slawistów. Katowice 27–29 września 2000 r., Krystyna KLESZCZOWA, Ludwig SELIMSKI (eds.), 203–208. Katowice: Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego.

Kleszczowa Krystyna (2015). U źródeł polskich partykuł. Derywacja funkcjonalna, przemiany, zaniki. Katowice: Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego.

Kleszczowa Krystyna (2021). Operator tematyczny jako wobec jego historycznej funkcji porównawczej. Słowo. Studia językoznawcze 12, 73–80.

Pastuch Magdalena (2020). Polskie wyrażenie o funkcji dopowiedzeniowej – historia i współczesność. Katowice: Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego.

Pisarkowa Krystyna (1984). Historia składni języka polskiego. Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich.

Stępień Marzena (2014), Wyrażenie parentetyczne w strukturze wypowiedzi. Właściwości semantyczne, składniowe, prozodyczne. Warszawa: BEL Studio Sp. z o.o.

Wajszczuk Jadwiga (2005), O metatekście. Warszawa: Katedra Lingwistyki Formalnej Uniwersytetu Warszawskiego.

Weiss Daniel (2005). Nowe przyimki o pochodzeniu imiesłowowym? In Przysłówki i przyimki. Studia ze składni i semantyki języka polskiego, Maciej GROCHOWSKI (ed.), 177–207. Toruń: Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Mikołaja Kopernika.

Sources

Králik Ľubor (2015). Stručný etymologický slovník slovenčiny. Bratislava: Veda, vydavateľstvo SAV.

PSWP – Halina Zgółkowa (ed.) (1994–2005). Praktyczny słownik współczesnej polszczyzny. Poznań: Wydawnictwo Kurpisz.

SGPP – Maciej Grochowski, Anna Kisiel, Magdalena Żabowska (eds.) (2014). Słownik gniazdowy partykuł polskich. Kraków: Polska Akademia Umiejętności.

SJPDor – Witold Doroszewski (ed.) (1958–1969). Słownik języka polskiego. 11 vols. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe.

SJPSzym – Mieczysław Szymczak (ed.) (1978–1981). Słownik języka polskiego. 3 vols. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe.

SL – Samuel Bogumił Linde (1854–1860), Słownik języka polskiego. 2nd edition. 6 vols. Lwów: Zakład Narodowy im. Ossolińskich.

SPXVI – Maria Renata MAYENOWA (ed.). Słownik polszczyzny XVI wieku (1966–1999). 27 vols. Wrocław–Warszawa–Kraków: Zakład Narodowy im. Ossolińskich.

SStp – Stanisław URBAŃCZYK (ed.) (1953–2002). Słownik staropolski. 11 vols. Kraków: Instytut Języka Polskiego PAN.

SWJP – Bogusław Dunaj (ed.) (1998). Słownik współczesnego języka polskiego. Warszawa: Przegląd Readers Digest.

SZWF – Radosław Pawelec (ed.) (2015). Słownik zapomnianych wyrażeń funkcyjnych. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe Semper.

USJP – Stanisław Dubisz (ed.) (2003). Uniwersalny słownik języka polskiego. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.

WSJP – Piotr (ed.) (2008–). Wielki słownik języka polskiego. URL: www.wsjp.pl.

WSWO – Mirosław Bańko (2005) (ed.). Wielki słownik wyrazów obcych PWN. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.

Information

Information: Studies in Polish Linguistics, Volume 18 (2023), Vol. 18, Issue 2, pp. 55 - 67

Article type: Original article

Authors

https://orcid.org/0000-0003-4872-5484

Krystyna Kleszczowa
University of Silesia in Katowice
, Poland
https://orcid.org/0000-0003-4872-5484 Orcid
All publications →

University of Silesia in Katowice
Poland

Published at: 06.2023

Article status: Open

Licence: CC BY  licence icon

Percentage share of authors:

Krystyna Kleszczowa (Author) - 100%

Article corrections:

-

Publication languages:

English