Soplicowo nad Jarkonem. Próba portretu zbiorowego polskich uchodźców wojennych w Tel Awiwie (1940−1948)

Artur  Patek

Soplicowo nad Jarkonem. Próba portretu zbiorowego polskich uchodźców wojennych w Tel Awiwie (1940−1948)

Publication date: 09.07.2021

Central European and Balkan Studies, 2021, Tom XXX, pp. 29 - 51

https://doi.org/10.4467/2543733XSSB.21.004.13797

Authors

Pobierz pełny tekst

PDF

Titles

Soplicowo nad Jarkonem. Próba portretu zbiorowego polskich uchodźców wojennych w Tel Awiwie (1940−1948)

Abstract

Soplicovo over Yarkon. A G roup Portrait of Polish War Refugees in Tel Aviv (1940−1948)

In 1939–1948, an important center of Polish pro-independence emigration emerged in Tel Aviv. In January 1945 2,291 Polish civilian war refugees resided there (6,718 in all of the Holy Land). Palestine was at the time a Mandatory Territory of the League of Nations, governed by Great Britain.
The refugees created a community which differed from the local one. It had clear distinguishing features – it included a large percentage of ill and lonely persons who required care; it had a high rate of feminization, an atypical social and occupational structure (a high percentage of intelligentsia and freelance professions), and a varied ethnic and religious composition. The refugees included many members of pre-war elites, people of culture and politicians.
The majority of the Poles declared their attachment to national values. However, this was also accompanied by negative phenomena – political divisions and internal feuds. The unlikelihood of returning home in the near future led to frustration. In some people, war experiences weakened ethical and moral standards; some came into conflict with the law.
The lot of the Poles from Tel Aviv showed all problems of pro-independence emigration: (1) an interest in politics pervaded their lives; (2) material concerns caused increasing worry; (3) awareness of having no say in changing the political situation in the homeland.

Keywords

Tel Awiw, polscy uchodźcy wojenni, Polacy w Tel Awiwie 1939–1948, portret zbiorowy

Tel Aviv, Polish war refugees, Poles in Tel Aviv 1939–1948, collective portrait

References

Download references

Materiały archiwalne

1) Instytut Polski i M uzeum im. gen. Sikorskiego w Londynie0

Armia Polska na Wschodzie – A VIII 3/3

Delegatura Ministerstwa Wyznań Religijnych i O świecenia Publicznego – A 74/39

Kolekcja Władysława Andersa – KGA 11/398

Kolekcja Czesława Horaina – Kol. 551

Kolekcja Stanisława Kota – Kol. 25/23A

Kolekcja Stanisława Olszewskiego – Kol. 660/4, 660/6

Konsulat Generalny RP w T el Awiwie – A 49/21, A 49/90

Ministerstwo Spraw Wewnętrznych – A 9 VII/8

Ministerstwo Sprawiedliwości – A 20.4a/125

Ministerstwo Spraw Zagranicznych – A 11 E/1230

Prezydium Rady Ministrów. Archiwum Liebermanowej – PRM.L. 67

Rada Naczelna Uchodźstwa Polskiego w Palestynie – A 76/1, A 76/26, A 76/48

2) Biblioteka Polska POSK w L ondynie

Papiery Stanisława Rosmańskiego, Rps 1279

3) T he National Archives, London

Foreign Office – FO 371/71354, FO 371/72083

Treasury – T 236/1387

4) Saint Anthony’s Catholic Church, Tel Aviv-Jaffa

„Defunctorum 06 May 1932 – 22 Sept. 2005”

5) United Nations Archives and Records Management Section, New York

S-1021-0151-13 – UNRRA Displaced Persons Operation in Europe and Middle East

6) Archiwum Akt Nowych w Warszawie

Akta Antoniego Pająka i jego rodziny – sygn. 19, 20

Ministerstwo Pracy i O pieki Społecznej – sygn. 94

7) Archiwum Instytutu Pamięci Narodowej w Warszawie

Teczka obiektowa krypt. „Reduta”/ „Upadli” – BU 01419/88

8) Archiwum Katedry Polowej Wojska Polskiego w Warszawie

Sprawozdania z działalności duszpasterskiej w Palestynie – Du III/T. 263/2

9) Biblioteka Jagiellońska w K rakowie

Archiwum Domowe Pawlikowskich – sygn. 11855 IV

Papiery Stanisława Kota – Przyb. 120/83

Wspomnienia

Czuchnowski M., Cofnięty czas, Londyn 1945.

Drymmer W.T., W służbie Polsce. Wspomnienia żołnierza i państwowca z lat 1914−1947, Kraków 2014.

Lawiński L., „Aczkolwiek”. Opowiadania z 1000-ca i jednej nocy, Londyn 1963.

Zatorska H., Spoza smugi cienia. Wspomnień ciąg dalszy, Kraków–Wrocław 1985.

Tytuły wykorzystanej prasy (współczesnej)

„Biuletyn Informacyjny Polskich Uchodźców Wojennych na Bliskim Wschodzie” (Jerozolima) 1941

„Gazeta Polska” (Jerozolima) 1941−1944

„Głos Polski” (Tel Awiw) 1942

„Ku Wolnej Polsce. Tygodnik Wojska Polskiego na Środkowym Wschodzie” (Kair) 1941

„Kurjerek Codzienny” (Tel Awiw) 1941

„Sprawy Bliskiego i Ś rodkowego Wschodu” (Jerozolima) 1948

„The Palestine Post” (Jerusalem) 1941, 1943−1945, 1948

„Tygodnik Polski” (Nowy Jork) 1946

Monografie, rozprawy

Bieńkowska A., Działalność Związku Pracy dla Państwa na Bliskim Wschodzie w czasie drugiej wojny światowej, „Archiwum Emigracji. Studia. Szkice. Dokumenty” 2009, z. 1 (10), s. 73−90.

Brown M.D., Stanowisko Foreign Office wobec rządów i komitetów na uchodźstwie w Wielkiej Brytanii podczas drugiej wojny światowej, [w:] Rządy bez ziemi. Struktury władzy na uchodźstwie, red. R.P. Żurawski vel Grajewski, Warszawa 2014, s. 303−320.

Brzoza C., Sowa A.L., Historia Polski 1918−1945, Kraków 2006.

Gąsowski T., Pod sztandarami Orła Białego. Kwestia żydowska w Polskich Siłach Zbrojnych w czasie II wojny światowej, Kraków 2002.

Draus J., Oświata i nauka polska na Bliskim i Środkowym Wschodzie 1939−1950, Lublin 1993.

Draus J., Szkoły polskie w Tel-Awiwie 1940−1947, „Rocznik Komisji Nauk Pedagogicznych”, t. 39, Kraków 1987, s. 113−126.

Kantak K., Dzieje uchodźstwa polskiego w Libanie 1943−1950, Bejrut 1950.

Klugman A., Polonica w Ziemi Świętej, Kraków 1994.

Kondracki T., Jednostki Wojska na Środkowym Wschodzie 1944−1947, „Teki Historyczne”, T. 23, Londyn 2004, s. 230−253.

Łaptos J., Humanitaryzm i polityka. Pomoc UNRRA dla Polski i polskich uchodźców w latach 1944−1947, Kraków 2018.

Mieszkowska A., Hanka Ordonówna. Miłość jej wszystko wybaczy, Warszawa 2019.

Patek A., Polski cmentarz w Jafie. Z dziejów Polonii w Izraelu, Kraków 2016.

Patek A., Polska emigracja niepodległościowa w Tel Awiwie po drugiej wojnie światowej (1945−1948), „Studia Środkowoeuropejskie i Bałkanistyczne”, t. XXIV, Kraków 2016, s. 99−120.

Patek A., Polští váleční uprchlíci v Tel Avivu (1939–1948). Portrét prostředí, „Český časopis historický” (Praha), R. 117: 2019, č. 3, s. 613−636.

Pietrzak J., Działalność komunistów wśród polskiego wychodźstwa na Bliskim Wschodzie w świetle materiałów kontrwywiadu Polskich Sił Zbrojnych (1944 r.), „Dzieje Najnowsze” 2006, nr 3, s. 119−136.

Pietrzak J., Polscy uchodźcy na Bliskim Wschodzie w latach drugiej wojny światowej. Ośrodki. Instytucje. Organizacje, Łódź 2012.

Polskie Siły Zbrojne w drugiej wojnie światowej, vol. 2, Kampanie na obczyźnie, cz. 2, Londyn 1975.

Scanlon H.L., European Governments in Exile, Washington 1943.

Sioma M., Piłsudczycy w Palestynie 1940−1945, [w:] Polska bez Marszałka. Dylematy piłsudczyków po 1935 roku. Zbiór studiów, red. M. Wołos, K. Kania, Toruń 2008, s. 125−149.

Szaynok B., Z historią i Moskwą w tle. Polska a Izrael 1944−1968, Warszawa 2007.

Szulkin M., Żydzi palestyńscy w świetle raportów polskiej służby dyplomatycznej, cz. II (1936−1939), „Biuletyn Żydowskiego Instytutu Historycznego” 1981, nr 1 (117), s. 63−82.

Tomaszewski J., Polski bank w Tel Awiwie, „Almanach Żydowski 1998−1999”, Warszawa [1998], s. 20−33.

Zakrzewski S., Czasy nadziei. Działalność oświatowo-polityczna w JWSW, Londyn 1972.Żaroń P., Armia Andersa, Toruń 2000.

Wydawnictwa o treści informacyjnej

Kowalik J., Bibliografia czasopism polskich wydanych poza granicami Kraju od września 1939 roku, t. 1−4, Lublin 1976.

Mały Rocznik Statystyczny 1939, Warszawa 1939.

Polska służba zagraniczna po 1 września 1939 r., Londyn 1954.

Przewodnik po Palestynie, Tel-Awiw 1942.

Steimatzkiego przewodnik po Palestynie, Jerozolima 1942.

The Middle East: A Political and Economic Survey, ed. Royal Institute of International Affairs, London−New York 1950.

The Statesman’s Year-Book. Statistical and Historical Annual of the States of the World for the year 1947, ed. S.H. Steinberg, London 1947.

Information

Information: Central European and Balkan Studies, 2021, Tom XXX, pp. 29 - 51

DOI: https://doi.org/10.4467/2543733XSSB.21.004.13797

Article type: Original article

Titles:

Polish:

Soplicowo nad Jarkonem. Próba portretu zbiorowego polskich uchodźców wojennych w Tel Awiwie (1940−1948)

English:

Soplicovo over Yarkon. A G roup Portrait of Polish War Refugees in Tel Aviv (1940−1948)

Authors

Artur Patek

https://orcid.org/0000-0002-6435-142X

Jagiellonian University in Kraków, Gołębia 24, 31-007 Kraków, Poland

Published at: 09.07.2021

Article status: Open

Licence: CC BY-NC-ND

Percentage share of authors:

Artur Patek (Author) - 100%

Article corrections:

Publication languages:

Polish

View count: 835

Number of downloads: 768

<p> Soplicovo over Yarkon. A G roup Portrait of Polish War Refugees in Tel Aviv (1940−1948)</p>

Download xml