Translators and Their Biographies – Methodological Issues
cytuj
pobierz pliki
RIS BIB ENDNOTEChoose format
RIS BIB ENDNOTETłumacze i ich biografie – pytania metodologiczne
Publication date: 2023
Przekładaniec, 2023, Numer 47 – Biografie tłumaczy, pp. 15 - 30
https://doi.org/10.4467/16891864PC.23.013.18844Authors
Tłumacze i ich biografie – pytania metodologiczne
This article considers the methodological issues of research in Translator Studies, that is, concerning translators themselves and their biographies. Above all in the perspective of the cultural turn of the 1990s, which led to a new understanding of both the translators themselves and their role in intercultural communication, undertaking and clarifying the principles of such research seems to be a consistent step in the theoretical development of the discipline of Translation Studies. The article lists and defines the most important aims and objectives of biographical research on translators. Also presented are specific research models and paradigms, which can be used to reconstruct and describe so-called translator biographies. Finally, the author considers to what extent it is advisable to combine facts about the life and activities of translators into larger and coherent biographical narratives. In this respect Translation Studies could benefit from the conclusions of Biographical Studies, particularly regarding the reliable and adequate use of data collected in biographical research.
Bończa Bukowski de, Piotr, Zarychta Paweł. 2021. Przez pryzmat tłumacza, w: P. de Bończa Bukowski, P. Zarychta, Między literaturami. Rozmowy z tłumaczami o pisarzach języka niemieckiego, Kraków: Universitas, s. 7–18.
Bourdieu Pierre. 2011. Die biographische Illusion, przeł. H. Beister, w: B. Fetz, W. Hemecker (red.), Theorie der Biographie. Grundlagentexte und Kommentar, Berlin–New York: de Gruyter, s. 303–310.
Brzozowski Jerzy. 2011. Stanąć po stronie tłumacza. Zarys poetyki opisowej przekładu, Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego.
Całek Anita. 2013. Biografia naukowa: od koncepcji do narracji. Interdyscyplinarność, teorie, metody badawcze, Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego.
Chesterman Andrew. 2009. The Name and Nature of Translator Studies, „Hermes – Journal of Language and Communication Studies” 42, s. 13–22.
Dedecius Karl. 2008. Europejczyk z Łodzi. Wspomnienia, przeł. S. Lisiecka, Kraków: Wydawnictwo Literackie.
Dönhoff Marion. 1991. »…in vieler Hinsicht eine einmalige Erscheinung.« Laudatio zur Verleihung des Hessischen Kulturpreises (1986), w: M. Mack (red.), Karl Dedecius und das Deutsche Polen-Institut. Laudationes, Berichte, Interviews, Gedichte. Für Karl Dedecius zum 70. Geburtstag, Darmstadt: Justus von Liebig, s. 13–24.
Eberharter Markus. 2016. Sławomir Błaut – Porträt des Übersetzers, „OderÜbersetzen” 5–6–7, s. 53–63.
Eberharter Markus. 2018. Die translatorischen Biographien von Jan Nepomucen Kamiński, Walenty Chłędowski und Wiktor Baworowski. Zum Leben und Werk von drei Literaturübersetzern im 19. Jahrhundert, Warszawa: Instytut Lingwistyki Stosowanej.
Eberharter Markus. 2020. Biografia translatorska Alberta Zippera (1855–1936), w: J. Kita-Huber, R. Makarska (red.), Wyjść tłumaczowi naprzeciw. Miejsce tłumacza w najnowszych badaniach translatologicznych, Kraków: Universitas, s. 93–109.
Eberharter Markus. 2022. Die Suche nach der Persönlichkeit einer Übersetzerin. Wanda Kragen und ihre translatorische Identität, w: A. Balfanz, J. Drejer, C. Kleinke, D. Marthin (red.), (Um)Wege zum Wissen. Festschrift für Bożena Chołuj, Berlin: Logos, s. 137–144.
Hanuschek Sven. 2009. Referentialität, w: Ch. Klein (red.), Handbuch Biographie. Methoden, Traditionen, Theorien, Stuttgart–Weimar: Metzler, s. 12–16.
Harders Levke, Schweiger Hannes. 2009. Kollektivbiographische Ansätze, w: Ch. Klein (red.), Handbuch Biographie. Methoden, Traditionen, Theorien, Stuttgart–Weimar: Metzler, s. 194–198.
Heydel Magda. 2013. „Gorliwość tłumacza“. Przekład poetycki w twórczości Czesława Miłosza, Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego.
Heydel Magda. 2020. Kto tłumaczy? Sylwetka tłumacza w najnowszych badaniach przekładoznawczych, w: J. Kita-Huber, Renata Makarska (red.), Wyjść tłumaczowi naprzeciw. Miejsce tłumacza w najnowszych badaniach translatologicznych, Kraków: Universitas, s. 23–44.
Hu Gengshen. 2004. Translator-Centredness, „Perspectives: Studies in Translatology” 12:2, s. 106–117.
Jarniewicz Jerzy. 2012. Niech nas zobaczą, czyli translatorski coming out, w: J. Jarniewicz, Gościnność słowa. Szkice o przekładzie literackim, Kraków: Znak, s. 7–22.
Kaindl Klaus. 2021. (Literary) Translator Studies: Shaping the Field, w: K. Kaindl, W. Kolb, D. Schlager (red.), Literary Translator Studies, Amsterdam–Philadelphia: Benjamins, s. 1–38.
Kita-Huber Jadwiga, Makarska Renata. 2020. Wyjść tłumaczowi naprzeciw. Wprowadzenie, w: J. Kita-Huber, R. Makarska (red.), Wyjść tłumaczowi naprzeciw. Miejsce tłumacza w najnowszych badaniach translatologicznych, Kraków: Universitas, s. 5–19.
Klein Christian. 2009. „Histoire”: Bestandteile der Handlung, w: Ch. Klein (red.), Handbuch Biographie. Methoden, Traditionen, Theorien, Stuttgart–Weimar: Metzler, s. 204–212.
Kölbl Julia, Orlova Iryna, Wolf Michaela. (red.) 2020. ¿Pasarán? Kommunikation im Spanischen Bürgerkrieg. Interacting in the Spanish Civil War, Wien–Hamburg: new academic press.
Kuhn Irène. 2007. Antoine Bermans „produktive Übersetzungskritik”. Entwurf und Erprobung einer Methode. Mit einer Übertragung von Bermans Pour une critique des traductions, Tübingen: Narr.
Legeżyńska Anna. 1999. Tłumacz i jego kompetencje autorskie. Na materiale powojennych tłumaczeń z A. Puszkina, W. Majakowskiego, I. Kryłowa, A. Błoka, Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe.
Legeżyńska Anna. 2019. „Wystarczy mocno i wytrwale zastanawiać się nad jednym życiem…” Biografistyka jako hermeneutyczne wyzwanie, „Teksty Drugie” 1, s. 13–27.
Maier Carol. 2007. The Translator as an Intervenient Being, w: J. Munday (red.), Translation as Intervention, London–New York: Continuum International Publishing Group, s. 1–17.
Makarska Renata. 2014. Die Rückkehr des Übersetzers. Zum Nutzen einer Übersetzerbiographie, w: A.F. Kelletat, A.Tashinskiy (red.), Übersetzer als Entdecker. Ihr Leben und Werk als Gegenstand translationswissenschaftlicher und literaturhistorischer Forschung, Berlin: Frank & Timme, s. 51–61.
Makarska Renata. 2016a. Translationsbiographische Forschung. Am Beispiel von Siegfried Lipiner (1856–1911) und Grete Reiner (1892–1944), w: A.F. Kelletat, A. Tashinskiy (red.), Übersetzerforschung. Neue Beiträge zur Literatur- und Kulturgeschichte des Übersetzens, Berlin: Frank & Timme, s. 215–232.
Makarska Renata. 2016b. Translator redivivus. O pożytkach z biografii tłumacza, „OderÜbersetzen” 5–6–7, s. 85–93.
Mitura Magdalena. 2018. Pasja mediacji. Tłumaczenie jako metaoperacja we francuskich przekładach Maryli Laurent, Lublin: Wydawnictwo UMCS.
Munday Jeremy. 2014. Using primary sources to produce a microhistory of translation and translators: theoretical and methodological concerns, „Translator: Studies in Intercultural Communication” 20 (1), s. 7–12.
Nasiłowska Anna. 2019. Porządki w bibliotece, „Teksty Drugie” 1, s. 7–12.
Nünning Ansgar. 2009. Fiktionalität, Faktizität, Metafiktion, w: Ch. Klein (red.), Handbuch Biographie. Methoden, Traditionen, Theorien, Stuttgart–Weimar: Metzler, s. 21–27.
Paloposki Outi. 2016. In Search of an Ordinary Translator: Translator Histories, Working Practices and Translator-Publisher Relations in the Light of Archival Documents, „Translator: Studies in Intercultural Communication” 23:1, s. 31–48.
Parandowski Jan. 1955. O znaczeniu i godności tłumacza, w: M. Rusinek (red.), O sztuce tłumaczenia, Wrocław: Zakład im. Ossolińskich, s. 11–20.
Pluszka Adam (red.). 2016. Wte i wewte. Z tłumaczami o przekładach, Gdańsk–Warszawa: słowo/obraz terytoria.
Pym Anthony. 2009. Humanizing Translation History, „Hermes – Journal of Language and Communication Studies” 42, s. 23–48.
Pym Anthony. 2014. Method in Translation History, New York: Routledge.
Rajewska Ewa. 2015. Twórczość przekładowa kobiet, w: E. Kraskowska, B. Kaniewska (red.), Polskie pisarstwo kobiet w wieku XX: procesy i gatunki, sytuacje i tematy, Poznań: Wydawnictwo Naukowe UAM, s. 269–298.
Saunders Edward. 2017. Introduction. Theory of Biography or Biography in Theory?, w: Wilhelm Hernecker, E. Saunders (red.), Biography in Theory: Key Texts with Commentaries, Berlin–Boston: de Gruyter, s. 1–8.
Schweiger Hannes. 2009. ›Biographiewürdigkeit‹, w: Ch. Klein (red.), Handbuch Biographie. Methoden, Traditionen, Theorien, Stuttgart–Weimar: Metzler, s. 194–198.
Simeoni Daniel. 1998. The Pivotal Status of the Translator’s Habitus, „Target” 10:1, s. 1–39.
Sławiński Janusz. 1975. Myśli na temat: biografia pisarza jako jednostka procesu historycznoliterackiego, w: J. Sławiński, J. Ziomek (red.), Biografia – Geografia – Kultura Literacka, Wrocław i in.: Zakład Narodowy im. Ossolińskich Wydawnictwo PAN, s. 9–24.
Tryuk Małgorzata. 2012. Ty nic nie mów, ja będę tłumaczył. O etyce w tłumaczeniu ustnym, Warszawa: Zakład Graficzny UW.
Umiński Krzysztof. 2022. Trzy tłumaczki, Warszawa: Marginesy.
Wolf Michaela. 2007. Introduction. The Emergence of a Sociology of Translation, w: M. Wolf, A. Fukari (red.), Constructing a Sociology of Translation, Amsterdam– Philadelphia: Benjamins, s. 1–36.
Zaleska Zofia. 2015. Od Autorki, w: Z. Zaleska, Przejęzyczenie. Rozmowy o przekładzie, Wołowiec: Czarne, s. 5–6.
Information: Przekładaniec, 2023, Numer 47 – Biografie tłumaczy, pp. 15 - 30
Article type: Original article
Titles:
Tłumacze i ich biografie – pytania metodologiczne
University of Warsaw, Krakowskie Przedmieście 30, 00-927 Warszawa, Poland
Published at: 2023
Article status: Open
Licence: CC BY
Percentage share of authors:
Article corrections:
-Publication languages:
Polish