Typologia to jedna z najważniejszych procedur umożliwiających podział i systematyzowanie jednostek taksonomicznych w środowisku przyrodniczym, której efektem jest mapa typów klasyfikowanych jednostek. Główny cel pracy stanowiło opracowanie typologii środowiska przyrodniczego południowej części Wyżyny Krakowsko-Częstochowskiej przy wykorzystaniu metody indukcyjnej (kartowanie terenowe), a także sprawdzenie, czy granice wyróżnionych jednostek jakkolwiek nawiązują swoim przebiegiem do granic najnowszych podziałów regionalnych i krajobrazowych Polski, przeprowadzonych metodami dedukcyjnymi. Obszarem badań była urozmaicona wapiennymi ostańcami i rozcięta głębokimi dolinami krasowymi wierzchowina Wyżyny Olkuskiej, a także fragmenty obniżenia Rowu Krzeszowickiego i zrębu Garbu Tenczyńskiego. Rezultatem przeprowadzonego kartowania było wyodrębnienie 872 odrębnych jednostek (uroczysk), zgrupowanych później w 22 typy. Za główne kryteria typologii uznano różnorodność geologiczno-morfologiczną, typy gleb i zmienność potencjalnej roślinności naturalnej, a więc elementy uznane przez German (1992) za najbardziej reprezentatywne. Przyjmując te kryteria dokonano grupowania typologicznego, a w wyniku nałożenia cech wskaźnikowych uzyskano cztery typy środowiska przyrodniczego, którymi są: I – typ środowiska dolin martwych wyciętych w skałach średnio i bardzo odpornych, z kompleksem mad i gleb deluwialnych oraz potencjalnym zbiorowiskiem łęgów i grądów niskich; II – typ środowiska sterasowanych den dolin, wyciętych w skałach mało odpornych, z kompleksem mad oraz potencjalnym zbiorowiskiem łęgów i grądów niskich; III – typ środowiska wysoczyzn zbudowanych ze skał mało odpornych, z kompleksem gleb płowych, brunatnych i deluwialnych próchnicznych oraz potencjalnym zbiorowiskiem grądów wysokich; IV – typ środowiska wyżyn węglanowych zbudowanych ze skał średnio i bardzo odpornych, z kompleksem rędzin i gleb płowych oraz potencjalnym zbiorowiskiem buczyn, borów mieszanych i grądów wysokich.

Physico-geographical typology is one of more important procedures enabling distribution and systematizing of taxonomic units in the natural environment, resulting in a map of types of classified units. The main aim of the study was to develop a typology of the natural environment of the southern part of the Kraków-Częstochowa Upland using the inductive method (terrain mapping), as well as to verify that so distinguished units refer to the latest divisions of Polish landscapes, and whether the diversity of natural environment is reflected in separated physico-geographicalmesoregions in this area, carried out by deductivemethods. Study area was a wavy planation surface of the Olkusz Upland varied by limestone mogotes, dissected by deep karst river valleys, as well as fragments of tectonic lowering of the Krzeszowice Trench and ridge of the Tenczyn Hills. The result of carried out mapping was distinction of 872 separate units (uroczyska), later on grouped in 22 types. This typology, developed later on, was based on geological–morphological diversity, soil types and variability of the potential natural vegetation, i.e. the elements considered by German (1992) as the most representative. Assuming these criteria a list of the characteristics of the environment was drawn up in tab. 1, allowing to make a typological grouping. As a result of the imposition of index features four types of natural environment were obtained, which are: I – natural environment type of dead valleys cut out in medium and very resistant rocks with complex of Fluvisols, with potential vegetation of riparian forests and poor subcontinental deciduous forests; II – natural environment type of terraced valleys bottom, cut out in weak resistant rocks with complex of Fluvisols with potential vegetation of riparian forests and poor subcontinental deciduous forests; III – natural environment type of high plains made of rocks of little resistance, with complex of Luvisols, Cambisols and Phaeozems with potential vegetation of rich subcontinental deciduous forests; IV – natural environment type of carbonate uplands made of rocks of medium and very high resistance with complex of Luvisols and Rendzic Leptosols with potential vegetation of beech woods, mixed forests and rich subcontinental deciduous forests.