FAQ
Jagiellonian University in Krakow logo

Spór o koncepcję społeczeństwa i wartość jednostki jako kontekst i wyzwanie dla polskiej myśli pedagogicznej

Publication date: 28.05.2018

Polish Pedagogical Thought, IV (2018), Issue 4, pp. 59 - 90

https://doi.org/10.4467/24504564PMP.18.003.8642

Authors

Marek Rembierz
Uniwersytet Śląsk w Katowicach / Cieszyn, Wydział Etnologii i Nauk o Edukacji ul. Bielska 62 43 - 400 Cieszyn
All publications →

Titles

Spór o koncepcję społeczeństwa i wartość jednostki jako kontekst i wyzwanie dla polskiej myśli pedagogicznej

Abstract

The Dispute about the Concept of Society and the Value of the Individual as a Context and a Challenge for Polish Pedagogical Thought

If pedagogy is pursued in the knowledge-creating relationship with philosophical analyses and respects logical culture, taking up the issues indicated in the title it should pay attention to – having pedagogical consequences – ontological decisions concerning the existence of society and ontological relations between the social status of the society and the individual. What is ontically (live) primary: individual or society? What are the ontical relationships between the existence of an individual and the existence of society? What cannot exist without what? Can there be a society if there are no individuals, if they do not enter into relations with each other, thanks to which they form and consolidate different types of bonds between them? Andrzej Niesiołowski (1889–1945) accentuates the on-going primary character of the unit, completing the two theses on reality in “Outline of general pedagogy”: (1) “social phenomena arise from relations between individuals” and (2) “social phenomena only in relation to the individual are real”. The analysis of ontic dependence between the existence of an individual and the ways in which society functions, opens the problem area for pedagogical reflection. It leads to further important pedagogical issues. Amplifications and concretization in the pedagogical reflection – also with regard to historical experiences – are required for the conclusion of the ontical primacy of the existence of the individual and the socio-creative role of the relations and bonds between the individuals. Analyzes are carried out in the article until the moment when it is possible to continue developing the proposition of shaping a unit that participates in the co-creation and cooperates in creating social life, which should not be subject to undesirable alienation.

References

Andrzejuk, Artur. „Personalizm tomistyczny wobec nowoczesnej i ponowoczesnej antropologii”. Studia Theologica Varsaviensia 1 (2017): 19–57.

Archer, Margaret S. Człowieczeństwo. Problem sprawstwa. Kraków: Zakład Wydawniczy Nomos, 2013.

Arendt, Hannah. Korzenie totalitaryzmu. Warszawa: Niezależna Oficyna Wydawnicza, 1993, t. 1.

Bocheński, Józef M. Ku filozoficznemu myśleniu. Wprowadzenie do podstawowych pojęć filozoficznych. Warszawa: Instytut Wydawniczy PAX, 1986.

Bocheński, Józef M. „O światopoglądzie”, w:  tenże, Sens życia i inne eseje, 163–171. Kraków: Philed, 1993.

Bocheński, Józef M. Sto zabobonów. Krótki filozoficzny słownik zabobonów. Kraków: Philed, 1994.

Bortkiewicz, Paweł. „Człowiek ocalony w systemie posttotalitarnym”. Śląskie Studia Historyczno-Teologiczne 31 (1998): 211–220.

Bronk, Andrzej. „Czy pedagogika jest nauką autonomiczną?”. W: W trosce o integralne wychowanie, red. Marian Nowak, Tomasz Ożóg, Alina Rynio, 47–76. Lublin: Wydawnictwo KUL, 2003.

Bronk, Andrzej. „Pedagogika i filozofia: uwagi metafilozoficzne”. W: Filozofia a pedagogika. Szkice i studia, red. Piotr Dehnel, Piotr Gutowski, 9–27. Wrocław: Wydawnictwo DSWE TWP, 2005.

Chmaj, Ludwik. „Polski ideał wychowania”, Muzeum 1(1939): 3–15.

Chudy, Wojciech. „Filozofia personalistyczna Jana Pawła II (Karola Wojtyły)”. Teologia Polityczna 3
(2005–2006): 233–252.

Chudy, Wojciech. „Istota pedagogiki personalistycznej”. Ethos 75 (2006): 52–74.

Dancák, Pavol. Personalistický rozmer vo filozofii 20. storočia. Prešov: Prešovská univerzita v Prešove, 2009.

Dziekoński, Stanisław. „Wychowanie społeczne w nauczaniu kardynała Stefana Wyszyńskiego”. Studia Prymasowskie 5 (2011): 137–154.

Gałkowski, Stanisław. Długomyślność. Wprowadzenie do filozofii wychowania. Kraków: Akademia Ignatianum w Krakowie, Wydawnictwo WAM, 2016

Gawecki, Bolesław. „Pierwiastek filozoficzny w pedagogice”. W: Polskie badania nad myślą pedagogiczną w latach 1900–1939. Parerga, opr. SławomirSztobryn i Małgorzata Świtka. Gdańsk: Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne, 2006.

Głombik, Czesław. Tomizm czasów nadziei. Słowiańskie kongresy tomistyczne Praga 1932 – Poznań 1934. Katowice: Śląsk, 1994.

Grzegorczyk, Andrzej. Mała propedeutyka filozofii naukowej. Warszawa: Instytut Wydawniczy PAX, 1989.

Horowski, Jarosław. „Pedagogika tomistyczna a pedagogika wartości”. Paedagogia Christiana 1
(2008): 241–255.

Horowski, Jarosław. „Tomistyczna myśl pedagogiczna w Polsce wobec idei personalizmu”. Kwartalnik Pedagogiczny 2 (2011): 29–61.

Jagielska, Dominika, Janina Kostkiewicz. Pedagogika humanizmu społecznego Andrzeja Niesiołowskiego. Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, 2015.

Kolektywizm, https://pl.wikipedia.org/wiki/Kolektywizm (dostęp: 7.03.2018).

Kostkiewicz, Janina. Kierunki i koncepcje pedagogiki katolickiej w Polsce 1918–1939. Kraków: Oficyna Wydawnicza „Impuls”, 2013.

Kostkiewicz, Janina. „Największa miłość – to Polska. Naród i wolność w wychowawczej myśli Kardynała Stefana Wyszyńskiego”. W: O społeczeństwie, wychowaniu i pracy w myśli kardynała Stefana Wyszyńskiego, red. Lidia Marszałek, Adam Solak, 49–60. Warszawa: Uniwersytet Kardynała Stefana Wyszyńskiego, 2010.

Kostkiewicz, Janina. „Status i tożsamość pedagogiki katolickiej 20-lecia międzywojennego w Polsce”. Paedagogia Christiana 1 (2013): 45–69.

Kostkiewicz, Janina. „Temporalna zmienność życia wartościowego a uniwersalizm wartości w świetle filozofii i pedagogiki realistycznej”. Polska Myśl Pedagogiczna 3 (2017): 31–44.

Kotarbiński, Tadeusz. „Główne kierunki poglądu na świat, które nurtują współczesność i znajdują odbicie w umysłowości naszego społeczeństwa”. W: tenże, Wybór pism. Myśli o myśleniu, t. II, 501–516. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1958.

Kotarbiński, Tadeusz. „Wspominki o Stefanie Czarnowskim”. W: tenże, Myśli o ludziach i ludzkich sprawach, red. Janina Kotarbińska, 240–243. Wrocław: Ossolineum, 1986.

Kotłowski, Karol. Podstawowe prawidłowości pedagogiki. Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich, 1964.

Krońska, Irena. „Wspomnienie o Profesorze Ingardenie”. W: Fenomenologia Romana Ingardena, 59–70. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1972.

Kwieciński, Zbigniew. „Mimikra czy sternik. Dramat pedagogiki w sytuacji przesilenia formacyjnego”. W: Ewolucja tożsamości pedagogiki, red. Henryka Kwiatkowska, 20–25. Warszawa: Polskie Towarzystwo Pedagogiczne, 1994.

Lewowicki, Tadeusz. „Pedagogika – od wiedzy potocznej ku synergii doświadczenia, refleksji i wiedzy naukowej”. Nauka 4 (2007): 43–60.

Mariański, Janusz. Godność ludzka jako wartość społeczno-moralna: mit czy rzeczywistość? (Studium interdyscyplinarne). Toruń: Wydawnictwo Adam Marszałek, 2016.

Mariański, Janusz. Godność ludzka – wartość ocalona? Studium socjopedagogiczne. Płock: Płocki Instytut Wydawniczy, 2017.

Mariański, Janusz. „Wartości moralne w zmieniającym się społeczeństwie polskim”, Edukacja Humanistyczna 1 (2011): 7–24.

Maziarz, Mariusz. „Kolektywizm a indywidualizm: metodologia pomiaru w badaniach ekonomicznych”. Kwartalnik Prawo-Społeczeństwo-Ekonomia 2 (2016): 64–77.

Między logiką a wiarą. Z Józefem M. Bocheńskim rozmawia Jan Parys. Montricher: 1992.

Miłosz, Czesław. Zniewolony umysł. Kraków: Wydawnictwo Literackie, 1999.

Modrzewski, Jerzy. „Meandry polskiej zinstytucjonalizowanej socjologii wychowania”, Studia Edukacyjne 35, (2015): 55–83.

Niesiołowski, Andrzej. Zarys pedagogiki ogólnej. Rękopisy z oflagu, odczytanie i oprac. Janina Kostkiewicz. Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, 2017.

Olbrycht, Katarzyna. „Istota wychowania personalistycznego” http://www.stowarzyszeniefidesetratio.pl/Presentations0/01aOlbrycht.pdf

Olbrycht, Katarzyna. „Pedagogiczne konsekwencje personalistycznego ujmowania kultury na progu XXI wieku”. W: Kultura współczesna a wychowanie człowieka, red. Dariusz Kubinowski, ­79–88. Lublin: Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej, Verba, 2006.

Olbrycht, Katarzyna. Prawda, dobro i piękno w wychowaniu człowieka jako osoby. Katowice: Wydawnictwo Uniwersytetu Ślaskiego, 2000.

Olech, Adam. „O filozofii protestu przeciwko światu uwikłanemu w szaleństwa ideologii”. W: Stan i perspektywy filozofii. Filozofia a przełom wieków, red. Maciej Woźniczka, 101–105. Częstochowa: Wydawnictwo Wyższej Szkoły Pedagogicznej, 2003.

Possenti, Vittorio. Rewolucja ducha. Doktryna społeczna Kościoła widziana oczyma kard. Karola Wojtyły, przeł. Robert Skrzypczak. Warszawa: Fronda, 2007.

Pawełczyńska, Anna. Wartości a przemoc. Zarys socjologicznej problematyki Oświęcimia. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1973.

Piekarski, Jacek. „Dlaczego pytamy o wiarygodność? Pogranicza dyscyplinarne w praktyce akademickiej”. W: Wiarygodność akademicka w edukacyjnych praktykach, red. Danuta Urbaniak-Zając, Jacek Piekarski, 21–47. Łódź: Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, 2016.

Pietrzyk-Reeves, Dorota. „Błąd antropologiczny komunizmu i odwrót od polityki”. W: Totalitaryzm a zachodnia tradycja, red. Miłowit Kuniński, 102–115. Kraków: OśrodekMysli Politycznej, Księgarnia Akademicka, 2006.

Rembierz, Marek. „O uczeniu się pluralizmu w/dzięki pedagogice. Pluralistyczne perspektywy pedagogiki i różnorodne oblicza pluralizmów w krytycznym rozpoznaniu refleksji metapedagogicznej”. Studia Pedagogiczne 50 (2017): 105–153.

Rembierz, Marek. „Realizm metafizyczny jako inspiracja myśli pedagogicznej. O refleksji antropologiczno-pedagogicznej Stefana Swieżawskiego i jej znaczeniu dla teorii wychowania oraz analiz metapedagogicznych”, Polska Myśl Pedagogiczna 2 (2016): 135–174.

Rembierz, Marek. „Uniwersytet – wolność – bezinteresowność. Tradycyjny etos i współczesne przemiany tożsamości uniwersytetu”, Pedagogika Szkoły Wyższej 2 (2015): 11–48.

Rynio, Alina. Wychowanie młodzieży w nauczaniu kardynała Stefana Wyszyńskiego. Lublin: Redakcja Wydawnictw Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego, 2001.

Salij OP, Jacek. „Łatwość i trudność dobra”. W: tenże, Eseje tomistyczne, 52–66. Poznań: W drodze, 1995.

Siemianowski, Antoni, Człowiek z człowiekiem. Z badań nad istotą życia wspólnotowego. Gniezno: Gaudentium, 2009.

Smolińska-Theiss, Barbara. „Rozwój badań nad dzieciństwem – przełomy i przejścia”. Chowanna 1
(2010): 13–26.

Smolińska-Theiss, Barbara. „Korczakowska idea praw dziecka”. Pedagogika Społeczna 3–4 (2010): 7–19.

Smolińska-Theiss, Barbara. „Rok Janusza Korczaka. Społeczno-pedagogiczne wyzwania, oczekiwania, działania”. Problemy Polityki Społecznej 19 (2012): 11–24.

Szacki, Jerzy. „Indywidualizm i kolektywizm. Wstępna analiza pojęciowa”. W: Indywidualizm a kolektywizm, red. zbiorowa, 9–19. Warszawa: Instytut Filozofii i Socjologii PAN, 1999.

Szczepański, Jan. Wizje naszego życia. Warszawa: Wydawnictwo PWSBiA, 1995.

Szubka, Tadeusz. „Światopogląd. Próba ogólnej charakterystyki”. W: Nauka – Światopogląd – Religia, red. Zofia Zdybicka, 21–41. Warszawa: Verbinum, 1989.

Szulakiewicz, Władysława „Ludwik Chmaj (1888–1959). Zarys biografii i twórczości pedagogicznej”. Rozprawy z Dziejów Oświaty XLII (2003): 161–182.

Śliwerski, Bogusław. O kluczowej dla pedagogiki twórczości filozofa Andrzeja Grzegorczyka (4 I 2016), http://sliwerski-pedagog.blogspot.com/2016/01/o-kluczowej-dla-pedagogiki-twoczosci.html

Śliwerski, Bogusław. „O wymierności pracy nauczyciela. Studia Pedagogiczne. Problemy Społeczne, Edukacyjne i Artystyczne 18 (2009): 31–48.

Śliwerski, Bogusław. „Paradygmaty współczesnej pedagogiki jedności w Polsce. Przegląd BadańEdukacyjnych 2 (2017): 39–58.

Śliwerski, Bogusław. „Pedagogika jako (nie-)gorsza INNA nauka. Studia Edukacyjne 28 (2013): 57–84.

Śliwerski, Bogusław. Pedagogika ogólna. Podstawowe prawidłowości. Kraków: Oficyna Wydawnicza „Impuls”, 2012.

Śliwerski, Bogusław. „Recepcja i aplikacje pedagogiki oraz psychologii krytycznej. Polska Myśl Pedagogiczna 2 (2016): 19–49.

Śliwerski, Bogusław. Teoretyczne i empiryczne podstawy samowychowania. Kraków: Oficyna Wydawnicza „Impuls”, 2010.

Śliwerski, Bogusław. Współczesna myśl pedagogiczna. Znaczenia, klasyfikacje, badania. Kraków: Oficyna Wydawnicza „Impuls”, 2011.

Śliwerski, Bogusław. „Współczesny spóro istotęi zakres wychowania personalistycznego w Polsce. Annales. Etyka w życiu gospodarczym, 14 (2011): 11–25.

Świątkiewicz, Wojciech. „Człowiek podmiotemżycia społecznego (Postacie społecznego przyzwolenia dla zniewolenia). Śląskie Studia Historyczno-Teologiczne 29 (1996): 192–196.

Theiss, Wiesław. „Janusz Korczak: portret polityczny”. Kwartalnik Pedagogiczny 3 (1994): 43–55.

Tischner, Józef. Rekolekcje paryskie. Kraków: Wydawnictwo Znak, 2013.

Wielecki, Krzysztof. „Krótki wykład o podmiotowości”, Zarządzanie Publiczne 3 (2014): 86–95.

Wielecki, Krzysztof. Podmiotowość w dobie kryzysu postindustrializmu. Między indywidualizmem a kolektywizmem. Warszawa: Centrum Europejskie Uniwersytetu Warszawskiego, 2003.

Wielecki, Krzysztof. „Socjologia na rozstaju dróg. Znaczenie teorii Margaret S. Archer”. Uniwersytec­kie Czasopismo Socjologiczne 10 (2015): 47–59.

Wierzbicki, Alfred. „Słowo do Czytelnika”. W: Rocco Buttiglione, Etyka w kryzysie, 5–15. Lublin: Towarzystwo Naukowe KUL, 1994.

Witkowski, Lech. Przełom dwoistości w pedagogice polskiej. Historia, teoria, krytyka. Kraków: Oficyna Wydawnicza „Impuls”, 2013.

Wojtyła, Karol. Miłość i odpowiedzialność. Studium etyczne. Kraków: Wydawnictwo Znak, 1962.

Wojtysiak, Jacek. Filozofia i życie. Kraków: Wydawnictwo Znak, 2007.

Wolsza, Kazimierz M. Rozjaśniać egzystencję. Eseje z filozofii człowieka. Opole: Wydawnictwo św. Krzyża, 2016.

Wyszyński, Stefan. „Co duszpasterz może zrobić dla urzeczywistnienia ustroju korporacyjnego”.
W: tenże, Początki nauczania społecznego (1934–1939), 152–171. Warszawa: Instytut Wydawniczy PAX, 2001.

Żyję. Wybórodpowiedzi na ankietęks. prof. Konstantego Michalskiego z 1945 r., skierowanądo byłych więźniówpolitycznych z czasówokupacji niemieckiej, red. ks. Edward Formicki CM, ks. Bronisław Sieńczak CM, ks. Wacław Umiński CM, Anna Witalis-Zdrzenicka. Kraków: Instytut Teologiczny Księży Misjonarzy, 2012.

 

Information

Information: Polish Pedagogical Thought, IV (2018), Issue 4, pp. 59 - 90

Article type: Original article

Titles:

Polish:

Spór o koncepcję społeczeństwa i wartość jednostki jako kontekst i wyzwanie dla polskiej myśli pedagogicznej

English:

The Dispute about the Concept of Society and the Value of the Individual as a Context and a Challenge for Polish Pedagogical Thought

Authors

Uniwersytet Śląsk w Katowicach / Cieszyn, Wydział Etnologii i Nauk o Edukacji ul. Bielska 62 43 - 400 Cieszyn

Published at: 28.05.2018

Article status: Open

Licence: CC BY-NC-ND  licence icon

Percentage share of authors:

Marek Rembierz (Author) - 100%

Article corrections:

-

Publication languages:

Polish