Eugeniusz Wilk

Kwestie wzajemnych relacji oraz powiązania i oddziaływania na siebie sfer technologii i kultury stają się coraz istotniejszym przedmiotem refl eksji kulturoznawców i medioznawców. Śledząc polskie publikacje z tej dziedziny z ostatnich lat, wypada zauważyć, że problematyka ta jest omawiana wielostronnie i w gruncie rzeczy odzwierciedla główne dylematy i pytania badawcze, istotne dla tak właśnie zarysowanej problematyki. Z pewnością jedną z bardziej wartościowych inicjatyw badawczych, które pojawiły się w Polsce w tym obszarze, jest Interdyscyplinarne Centrum Badawcze HAT (Humanities/Art/Technology) na Uniwersytecie im. Adama Mickiewicza w Poznaniu. Centrum zostało powołane w 2011 roku, a głównym jego celem – jak czytamy w deklaracji programowej HAT – „jest prowadzenie i inicjowanie nowatorskich projektów, które realizują ideę synergicznej współpracy pomiędzy specjalistami różnych dziedzin z zakresu nauki, technologii i sztuki”.

FRAGMENT

Anna Kawalec omawia w swym tekście książkę ważną. Freddie Rokem, autor Philosophers and Thespians, porusza kluczowe kwestie nie tylko z punktu widzenia dynamicznie rozwijających się badań nad performatywnością (i tak zwanego zwrotu performatywnego), ale również kreśli szeroką perspektywę zagadnień łączących się z refleksją nad tropami filozoficznymi, teatralnymi i estetycznymi, przy czym czyni to w sposób odświeżający – tę wartość książka uzyskuje dzięki perspektywie narzuconej przez tytułowy termin. Tespiańczycy – według Rokema – to w pierwszej kolejności artyści teatru, a więc nie tylko aktorzy, ale również dramaturdzy i reżyserzy teatralni; tespiańczycy jednak to także zarówno artyści, jak i filozofowie, którzy nawiązują w swoim sposobie komunikowania się do szeroko rozumianych środków teatralnych. Podstawowy cel książki – deklaruje Rokem – to ukazanie, w jaki sposób filozofowie przejmowali tespiańskie sposoby ekspresji oraz w jaki sposób wykorzystywali praktyki teatralne i włączali je w obręb swoich własnych obszarów dyskursywnych. Jak pisze autor, istotna jest ponadto odpowiedź na pytanie, jak tespiańczycy korzystali z narzędzi filozoficznego myślenia i jak włączali je do własnych dzieł. W ten sposób dostrzegamy swoistą dynamikę między praktykami dyskursywnymi filozofii i teatru/ performance’u. Rokem nie ukrywa, że dla niego ciekawym i inspirującym okresem, zapewne przesądzającym o kształcie kulturowym nowoczesności, są lata poprzedzające wybuch drugiej wojny światowej – stąd fascynacja dyskusjami i relacjami, które nawiązały się między Brechtem i Benjaminem w latach trzydziestych ubiegłego wieku. Wymiana zdań między nimi dotyczyła krótkiego tekstu Kafki Das Nächste Dorf i ona właśnie ujawnia owe dwa porządki dyskursu: filozoficzny (Benjamina filozofia historii) i tespiański (teoria i praktyka teatralna Brechta).