Tempus fugit, aeternitas manet. Ambiwalentność czasu w Powieści o Tristanie Thomasa z Anglii
cytuj
pobierz pliki
RIS BIB ENDNOTEWybierz format
RIS BIB ENDNOTETempus fugit, aeternitas manet. Ambiwalentność czasu w Powieści o Tristanie Thomasa z Anglii
Data publikacji: 2023
Terminus, 2023, Tom 25, zeszyt 3 (68) 2023, s. 285 - 298
https://doi.org/10.4467/20843844TE.23.016.18204Autorzy
Tempus fugit, aeternitas manet. Ambiwalentność czasu w Powieści o Tristanie Thomasa z Anglii
In his Confessions, Saint Augustine formulates the idea of human time as distentio animi (extension/distraction of the soul/spirit), which he contrasts with divine eternity. The opposition between the temporal and subjective ‘earthly’ and the eternal ‘heavenly’ is part of the Augustinian ‘analogical matrix’ that has been part of the framework of Western thought for more than a millennium. Medieval thought on time is situated within this framework, although other influences should also be added (e.g. the archaic conception of cyclical time perceptible in the liturgy), and its characteristic duality is reflected in literary texts. This article aims to demonstrate the exceptional complexity and originality of the reflection on time in Thomas of England’s Tristan, as well as its links with the Augustinian matrix. The analysis focuses on a double temporality contained in the narrative: one, linear and subjective at the same time, tends inexorably towards death; the other ntroduces a dimension of eternity through the ideal of love, represented by the golden ring, whose role goes beyond a symbolic function, since it can revive the past and determine the future. In this way, Thomas offers a substitution of the elements of the Augustinian matrix, replacing the divine absolute by that of the fin’amor raised to the level of the spiritual ideal.
Augustini Confessiones, https://faculty.georgetown.edu/jod/latinconf/ (dostęp: 18.01.2023). Św. Augustyn, Wyznania, tłum., wstęp i kalendarium Z. Kubiak, Kraków 1994 (Biblioteka Filozofii Religii).
Chrétien de Troyes, Erec et Enide, w: Chrétien de Troyes, Romans, suivis des Chansons, avec en appendice Philomena, Librairie Générale Française [Paris] 1994 (Classiques Modernes).
Frère Robert, La saga de Tristram, et d’Isönd, trad. par R. Boyer, w: Tristan et Yseut. Les premières versions européennes, sous la dir. de Ch. Marchello-Nizia, avec la collab. de R. Boyer, Paris 1995 (Bibliothèque de la Pléiade, 422).
Gottfried von Straßburg, Tristan, trad. par D. Buschinger, J.-M. Pastré, Göppingen 1980 (Göppinger Arbeiten zur Germanistik, 207).
Marie de France, Chievrefoil, w: Lais de Marie de France, traduits, présentés et annotés par L. Harf-Lancner, éd. par K. Warnke, Paris 1990 (Lettres Gothiques).
Marie de France, Powój, tłum. J. Dackiewicz, w: Antologia poezji francuskiej, t. 1: Od Sekwencji o św. Eulalii do Agrippy d’Aubigné, wybór J. Lisowski, Warszawa 1966, s. 53–60.
Marie de France, Wiciokrzew, tłum. A. Tatarkiewicz, w: Arcydzieła francuskiego średniowiecza, wybór M. Żurowski, wstęp i przypisy Z. Czerny, Warszawa 1968 (Biblioteka Poezji i Prozy), s. 222–223.
Pascal B., Myśli, tłum. T. Boy-Żeleński, https://wolnelektury.pl/katalog/lektura/pascal-mysli.html (dostęp: 18.01.2023).
Le roman de Thèbes, éd. et trad. par F. Mora-Lebrun, Paris 1995 (Lettres Gothiques).
Thomas d’Angleterre, Le roman de Tristan, w: Tristan et Yseut. Les premières versions européennes, sous la dir. de Ch. Marchello-Nizia, avec la collab. de R. Boyer, Paris 1995 (Bibliothèque de la Pléiade, 422).
Tristan i Izolda, tłum. i oprac. J. Gorecka-Kalita, Wrocław 2006 (Biblioteka Narodowa II, 254).
Baumgartner E., Temps linéaire, temps circulaire et écriture romanesque (XIIe–XIIIe siècles), w: Le temps et la durée dans la littérature au Moyen Âge et à la Renaissance. Actes du colloque, sous la dir. d’Y. Bellenger, Paris 1986, s. 7–21.
Bruckner M.T., Shaping Romance: Interpretation, Truth, and Closure in Twelfth-century French Fictions, Philadelphia 1993 (Middle Ages Series).
Deluz Ch., Le jardin médiéval, lieu d’intimité, w: Vergers et jardins dans l’univers médiéval, Aix-en-Provence 1990 (Sénéfiance, 28), s. 97–107.
Dubost F., Lancelot et Tristan ou la transcendance décalée, w: Personne, personnage et transcendance aux XIIe et XIIIe siècles, sous la dir. de M.-É. Bély, J.-R. Valette, Lyon 1999 (XI–XVII Littérature, 4), s. 18‒33.
Eliade M., Mit wiecznego powrotu, tłum. K. Kocjan, Warszawa 1998.
Gaunt S., Love and Death in Medieval French and Occitan Courtly Literature: Martyrs to Love, Oxford 2006.
Gorecka-Kalita J., Le spleen et l’idéal. Pour une relecture de la fin’amor dans le Tristan de Thomas d’Angleterre, „Romanica Cracoviensia” 22 (2022), n° 4, s. 365–376.
Gorecka-Kalita J., Wspólna i samotna śmierć kochanków w literaturze XII wieku, w: Motywy samotności i wspólnoty w dawnych literaturach romańskich (Średniowiecze – Oświecenie), red. D. Szeliga, E.D. Żółkiewska, Warszawa 2010, s. 93–101.
Guerreau-Jalabert A., Occicdent médiéval et pensée analogique : le sens de spiritus et caro, w: La légitimité implicite, sous la dir. de J.-Ph. Genet, Paris‒Roma 2015 (Collection de l’École française de Rome), s. 457‒476.
Guerreau-Jalabert A., Spiritus et caro. Une matrice d’analogie générale, w: L’image en question : pour Jean Wirth, sous la dir. de F. Elsig et al., Genève 2013 (Ars Longa, 4), s. 290‒295.
Guidot B., Mesure du temps et flou chronologique dans quelques chansons de geste du XIIIe siècle, w: Le temps et la durée dans la littérature au Moyen Âge et à la Renaissance. Actes du colloque, sous la dir. d’Y. Bellenger, Paris 1986, s. 55–70.
Guriewicz A., Kategorie kultury średniowiecznej, tłum. J. Dancygier, Warszawa 1976.
Haidu P., Temps, histoire, subjectivité aux XIe et XIIe siècles, w: Le Nombre du Temps. En hommage à Paul Zumthor, Paris 1988 (Nouvelle bibliothèque du Moyen Âge, 12), s. 105–122.
Le Goff J., Kultura średniowiecznej Europy, tłum. H. Szumańska-Grossowa, Warszawa 1994 (Nowa Marianna).
Matoré G., Le vocabulaire de la société médiévale, Paris 1985.
Ménard Ph., Le temps et la durée dans les romans de Chrétien de Troyes, „Le Moyen Âge” 73 (1967), s. 375–401.
Ricœur P., Czas i opowieść, t. 1: Intryga i historyczna opowieść, tłum. M. Frankiewicz, Kraków 2008.
Ricœur P., Czas i opowieść, t. 3: Czas opowiadany, tłum. U. Zbrzeźniak, Kraków 2008.
Rougemont D. de, Miłość a świat kultury zachodniej, tłum. L. Eustachiewicz, Warszawa 1968.
Informacje: Terminus, 2023, Tom 25, zeszyt 3 (68) 2023, s. 285 - 298
Typ artykułu: Oryginalny artykuł naukowy
Tytuły:
Tempus fugit, aeternitas manet. Ambiwalentność czasu w Powieści o Tristanie Thomasa z Anglii
Tempus fugit, aeternitas manet: The Ambivalence of Time in Thomas of England’s Tristan
Uniwersytet Jagielloński w Krakowie, Polska, ul. Gołębia 24, 31-007 Kraków
Publikacja: 2023
Status artykułu: Otwarte
Licencja: CC BY
Finansowanie artykułu:
Udział procentowy autorów:
Korekty artykułu:
-Języki publikacji:
PolskiLiczba wyświetleń: 390
Liczba pobrań: 136