Modlitwa o zachowanie czystości z drugiej połowy XVIII wieku

Małgorzata Marcinkowska-Malara

Tytuły

Modlitwa o zachowanie czystości z drugiej połowy XVIII wieku

Abstrakt

Modlitwa o zachowanie czystości, from the second half of the 18th century

The paper, preceded by a brief introduction, contains an edition of an anonymous print entitled Modlitwa o zachowanie czystości (A prayer for the preservation of purity). It was conventionally dated to the second half of the 18th century. The introduction depicts the socio-moral and religious context of the prayer and argues that the genesis of the text is strongly connected with the described circumstances. The author of the text also paid attention to the genre pattern of the prayer and compared it with similar writings occurring in contemporary prayer books.

The volume includes: the text of the title prayer, enumerated admonitions regarding benefits of chastity and the ways of its preservation, as well as dangers that a virtuous lady should avoid. Introductory remarks, explanations and comments, which were added to the texts of an unknown author, helped to fully understand the old print. They also describe the structure and purpose of the collection, and discuss its elements, which are characteristic of catechism, parenesis, and the examination of conscience.

The Prayer for the preservation of purity occupies a significant place among enlightenment prayer prints. In fact, it is quite an extensive collection of persuasive texts entirely dedicated to one particular virtue. Its form, corresponding to the prayer genre, was designed to strengthen the importance of the textual message included in this print and to give the texts catechetical and educational meaning. The collection was not published in self-editing form, nor was it added to any prayer book at that time. It may be assumed that chastity, as a virtue, was not so important and not promoted, for example, in young aristocratic and noblewoman’s education.

The paper, preceded by a brief introduction, contains an edition of an anonymous print entitled Modlitwa o zachowanie czystości (A prayer for the preservation of purity). It was conventionally dated to the second half of the 18th century. The introduction depicts the socio-moral and religious context of the prayer and argues that the genesis of the text is strongly connected with the described circumstances. The author of the text also paid attention to the genre pattern of the prayer and compared it with similar writings occurring in contemporary prayer books.
The volume includes: the text of the title prayer, enumerated admonitions regarding benefits of chastity and the ways of its preservation, as well as dangers that a virtuous lady should avoid. Introductory remarks, explanations and comments, which were added to the texts of an unknown author, helped to fully understand the old print. They also describe the structure and purpose of the collection, and discuss its elements, which are characteristic of catechism, parenesis, and the examination of conscience.
The Prayer for the preservation of purity occupies a significant place among enlightenment prayer prints. In fact, it is quite an extensive collection of persuasive texts entirely dedicated to one particular virtue. Its form, corresponding to the prayer genre, was designed to strengthen the importance of the textual message included in this print and to give the texts catechetical and educational meaning. The collection was not published in self-editing form, nor was it added to any prayer book at that time. It may be assumed that chastity, as a virtue, was not so important and not promoted, for example, in young aristocratic and noblewoman’s education.

Słowa kluczowe

Enlightenment, prayer, purity, moralisation, parenesis

Bibliografia

Aleksandrowska E., Problem zdrady na podstawie „Satyr i pamfletów na Polki balujące w czasach tragicznych dla ojczyzny” (1774–1832), w: „Bo insza jest rzecz zdradzić, insza dać się złudzić”. Problem zdrady w Polsce przełomu XVIII i XIX wieku, red. A. Grześkowiak-Krwawicz, Warszawa 1995.

Dębowski M., Zabawy przyjemne i pożyteczne w oświeconej alkowie, w:Przyjemność w kulturze epoki rozumu, red. T. Kostkiewiczowa, Warszawa 2011.

Doktór R.,Wizerunek Matki Boskiej w poezji polskiej XVIII wieku, w: Literatura, historia, dziedzictwo. Prace ofiarowane profesor Teresie Kostkiewiczowej, red. T. Chachulski, A. Grześkowiak-Krwawicz, Warszawa 2006.

Karpiński F., Wiersze zebrane, cz. 1, wyd. T. Chachulski, Warszawa 2005.

Kitowicz J., Opis obyczajów za panowania Augusta III, wstęp M. Dernałowicz, red. Z. Goliński, oprac. A. Skarżyńska, Warszawa 1985.

Kostkiewiczowa T., Jak poeci polscy drugiej połowy XVIII wieku mówili o Bogu i szatanie, w: Tysiąc lat polskiego słownictwa religijnego, red. B. Kreja, Gdańsk 1999.

Kostkiewiczowa T., Poezja religijna czasów Oświecenia, w: Polska liryka religijna, red. S. Sawicki, P. Nowaczyński, Lublin 1983.

Kostkiewiczowa T., Wizje miasta w literaturze wieku Oświecenia, w: eadem, Oświecenie próg naszej współczesności, Warszawa 1994.

Krosny A., Z ulicy na salony. Awans społeczny w świecie prostytucji w wieku XVIII, w: Wiek XVIII (nie tylko) w szkole. Literatura – historia – kultura – sztuka, red. B. Mazurkowa, z udziałem M. Marcinkowskiej, Katowice 2013.

Maciejewski J., Wstęp, w: Literatura barska. Antologia, oprac. J. Maciejewski, wyd. 2 zupełnie zmienione, Wrocław 1976.

Mazur J., Rogowicz K., Literaci XVIII wieku o kobiecych piersiach i dekoltach, w: Wiek XVIII (nie tylko) w szkole. Literatura – historia – kultura – sztuka, red. B. Mazurkowa, z udziałem M. Marcinkowskiej, Katowice 2013.

Mazurkowa B., Oświeceniowi literaci, wydawcy i drukarze o czytelnikach, czytaniu oraz „ladajakich”, zakazanych i szacownych księgach, w: eadem, Weksle prawdy i nieprawdy. Studia literackie o książce oświeceniowej, Warszawa 2011.

Michałowski S.W., Przestrogi i uwagi nad obowiązkami każdego stanu, pobudzające chrześcijan do zadosyć czynienia powołaniu ich. Dzieło pożyteczne. Wszystkim którzy żyć pragną duchem prawdziwej i gruntownej pobożności, wydane najprzód w francuskim języku, z francuskiego na włoski, a teraz z włoskiego na polski język przetłumaczone. przez jednego zakonnika Scholarum Piarum, książka pierwsza, Warszawa 1768.

Modlitwa o zachowanie czystości, b. m. r. [XVIII w.].

Ryba J., Ślady „żywiołu towarzysko-salonowego” w poezji Wojciecha Miera, w: idem, Oświeceniowe „tutti frutti”. Maskarady – konwersacja – literatura, Katowice 2009.

Salezy F., Przestroga dla spowiedników, sposób odprawowania pobożnie Mszy Świętej, przygotowanie się do Komunii Świętej przez uwagi zbawienne, akty różne strzeliste, modlitwy i zabawy pobożne, z francuskiego na polskie przetłumaczone, Kraków 1793.

Snopek J., Libertynizm, w: Słownik literatury polskiego oświecenia, red. T. Kostkiewiczowa, wyd. 2 poszerzone i poprawione, Wrocław 1991.

Snopek J., Objawienie i Oświecenie: z dziejów libertynizmu w Polsce, Wrocław 1986.

Stasiewicz K., Kobiece przyjemności w XVIII wieku, w: Przyjemność w kulturze epoki rozumu, red. T. Kostkiewiczowa, Warszawa 2011.

Ślusarska M., Przyjemności „wszeteczne”, czyli o prostytucji w Warszawie stanisławowskiej, w: Przyjemność w kulturze epoki rozumu, red. T. Kostkiewiczowa, Warszawa 2011.

Wojtak M., Modlitwa ustalona – podstawowe wyznaczniki gatunku, w: W zwierciadle języka i kultury, red. J. Adamowski, S. Niebrzegowska, Lublin 1999.

Informacje

Informacje: Terminus, 2016, Tom 18, zeszyt 2 (39), s. 189 - 209

DOI: https://doi.org/10.4467/20843844TE.16.007.6817

Typ artykułu: Oryginalny artykuł naukowy

Tytuły:

Polski:

Modlitwa o zachowanie czystości z drugiej połowy XVIII wieku

Angielski:

Modlitwa o zachowanie czystości,from the second half of the 18^th century.

Autorzy

Małgorzata Marcinkowska-Malara

Uniwersytet Śląski w Katowicach, Bankowa 12, 40-007 Katowice

Publikacja: 2016

Status artykułu: Otwarte

Licencja: Żadna

Udział procentowy autorów:

Małgorzata Marcinkowska-Malara (Autor) - 100%

Korekty artykułu:

-

Języki publikacji:

Polski

Liczba wyświetleń: 1396

Liczba pobrań: 1750

<p> <em>Modlitwa o zachowanie czystości</em> z drugiej połowy XVIII wieku</p>

Terminus. Czasopismo Poświęcone Literaturze i Kulturze Dawnej