Marcina Białobrzeskiego Kazanie o przyjmowaniu Ciała i Krwie Pana Jezu Krysta pod jedną osobą

Anna Jungiewicz

Tytuły

Abstrakt

Marcin Białobrzeski’s Kazanie o przyjmowaniu ciała i krwie Pana Jezu Krysta pod jedną osobą (A Sermon on the Reception of the Body and Blood of Lord Jesus Christ under One Kind)

The objective of this edition of Marcin Białobrzeski’s Kazanie o przyjmowaniu ciała i krwie Pana Jezu Krysta pod jedną osobą is to remind an important voice in the discussion between Catholics and Protestants about the manner of receiving the sacrament of the Eucharist under one or two kinds. Beginning with Jan Hus, one of the postulates raised by the supporters of the reform of the Catholic Church was to introduce the practice of administering Holy Communion to the laity under two kinds, to which the Catholic Church’s legislation opposed. In Protestant communities, the Eucharist was administered under both kinds and lay Catholics also demanded the introduction of this practice. In 1578, in response to ever more frequent postulates, bishop Marcin Białobrzeski gave the Good Thursday sermon in Kamie niec Podolski, in which he explained to the audience the reasons why Catholics were administered Holy Communion under one kind only. The sermon was written down and published a year later in Cracow in the press house of Andrzej Piotrkowczyk, and next included in a collection of his sermons entitled Postylla ortodoxa (1581) as a sermon for Good Thursday.

The bishop mainly called for retaining love and unity recommended by Jesus during the last supper. The main message of the sermon was to prove the complete sufficiency of receiving the Eucharist under the form of bread only. He also strove to demonstrate that the Eucharistic kinds are disproportionately insignificant as compared to the question of faith in Christ’s sacramental presence in the Holy Communion. Białobrzeski drew his arguments from the Holy Scripture, the writings of the Church Fathers, the council and synodal legislation, as well as from the studies of history and nature. Apart from the rational line of thought, he also tried to convince his listeners to this practice by engaging in an apparent dialogue with them.

The objective of this edition of Marcin Białobrzeski’s Kazanie o przyjmowaniu ciała i krwie Pana Jezu Krysta pod jedną osobą is to remind an important voice in the discussion between Catholics and Protestants about the manner of receiving the sacrament of the Eucharist under one or two kinds. Beginning with Jan Hus, one of the postulates raised by the supporters of the reform of the Catholic Church was to introduce the practice of administering Holy Communion to the laity under two kinds, to which the Catholic Church’s legislation opposed. In Protestant communities, the Eucharist was administered under both kinds and lay Catholics also demanded the introduction of this practice. In 1578, in response to ever more frequent postulates, bishop Marcin Białobrzeski gave the Good Thursday sermon in Kamieniec Podolski, in which he explained to the audience the reasons why Catholics were administered Holy Communion under one kind only. The sermon was written down and published a year later in Cracow in the press house of Andrzej Piotrkowczyk, and next included in a collection of his sermons entitled Postylla ortodoxa (1581) as a sermon for Good Thursday.

The bishop mainly called for retaining love and unity recommended by Jesus during the last supper. The main message of the sermon was to prove the complete sufficiency of receiving the Eucharist under the form of bread only. He also strove to demonstrate that the Eucharistic kinds are disproportionately insignificant as compared to the question of faith in Christ’s sacramental presence in the Holy Communion. Białobrzeski drew his arguments from the Holy Scripture, the writings of the Church Fathers, the council and synodal legislation, as well as from the studies of history and nature. Apart from the rational line of thought, he also tried to convince his listeners to this practice by engaging in an apparent dialogue with them.

Słowa kluczowe

Marcin Białobrzeski, Catholic Reformation, sermons, the Holy Eucharist

Bibliografia

Archiwalia

Kiełczewski S., Historia monasterii Clarae Tumbae cum serie abbatum et fratrum, Biblioteka Książąt Czartoryskich, rkps 3652.

Teksty

Ambroży z Mediolanu św., O sakramentach, w: św. Ambroży z Mediolanu, Wyjaśnienie symbolu. O tajemnicach. O sakramentach, przeł., wstęp i oprac. L. Gładyszewski, Kraków 2004.

Augustinus Aurelius s., In Joannis Evangelium tractatus CXXIV, w: Patrologiae cursus completus. Series latina, ed. J.P. Migne, vol. 35.

Augustyn św., De doctrina christiana. O nauce chrześcijańskiej, przeł., wstęp i oprac. J. Sulowski, Warszawa 1989.

Augustyn św., O państwie Bożym. Przeciw poganom ksiąg XXII, przeł. i oprac. W. Kornatowski, Warszawa 1977, t. 1.

Augustyn św., Objaśnienia Psalmów. Ps 1–36, przeł. i wstęp J. Sulowski, oprac. E. Stanula, Warszawa 1986.

Augustyn św., Pisma monastyczne, przeł. P. Nehring, M. Starowieyski, R. Szaszka, wprow. G. Lawless, wstęp i oprac. P. Nehring, Kraków 2002.

Augustyn św., Przeciw Faustusowi. Księgi XXII–XXXIII. Przeciw Sekundynowi, tłum. J. Sulowski, wstęp i oprac. W. Myszor, tłum. przejrzeli i popr. J. Gliściński et al., Warszawa 1991.

Białobrzeski M., Katechizm albo Wizerunk prawej wiary chrześcijańskiej […], [b.m.w.] 1567.

Białobrzeski M., Kazanie na pogrzebie Zygmunta Augusta, w: Kazania funeralne, oprac. K. Panuś, M. Skwara, Kraków 2014.

Białobrzeski M., Kazanie o przyjmowaniu ciała i krwie Pana Jezu Krysta pod jedną osobą, Kraków: Andrzej Piotrkowczyk, 1579.

Białobrzeski M., Postylla ortodoxa, to jest Wykład świętych Ewanjelij niedzielnych i świąt uroczystych przez cały rok […]. Część pierwsza, od Adwentu do Wielkiejnocy, Kraków: Jan Januszowski, 1581.

Biblia w przekładzie księdza Jakuba Wujka z 1599 r., transkrypcja typu „B” oryginalnego tekstu z XVI w. i wstępy J. Frankowski, Warszawa 1999.

Boska Liturgia św. Jana Złotoustego, http://www.cyrylimetody.marianie.pl/pliturgia/pliturgia3d.htm (dostęp: 22.05.2018).

Chemnitz G.M., Examinis Concilii Tridentini, Frankfurt 1599.

Cyprian św., Listy, przeł. W. Szołdrski, Warszawa 1969.

Gelasius Maiorico et Ioanni Episcopis, w: Patrologiae cursus completus. Series latina, ed. J.P. Migne, vol. 59.

Grotowski J., Sokrates albo o szlachectwie rozmowa […], [Kraków: Łazarz Andrysowicz, b.r.w.].

Grzegorz Wielki św., O Agapicie świętym papieżu, w: św. Grzegorz Wielki, Dialogi, przeł. W. Szołdrski, wstęp J.S. Rojarski, oprac. E. Stanula, Warszawa 1969 [właśc. 1970].

Ignacy Antiocheński św., List do Kościoła w Filadelfii, w: Eucharystia pierwszych chrześcijan. Ojcowie Kościoła nauczają o Eucharystii, wybór i oprac. M. Starowieyski, wstęp M. Starowieyski, J. Miazek, A. Luft, Kraków 2014.

In solemnitate Corporis Christi, w: Missale Romanum, ex decreto Sacrosancti Concilii […], Würzburg: Johann Hertz, 1698.

Leo Magnus s., Epistola LIX ad clerum et plebem Constantinopolitanae urbis, w: Patrologiae cursus completus. Series latina, ed. J.P. Migne, vol. 54.

Leon Wielki św., Mowy, przeł., wstęp i oprac. K. Tomczak, Poznań–Warszawa–Lublin 1958.

Luther M., Formula missae et communionis pro Ecclesia Wittembergensi, w: Martin Luther Studienausgabe, Bd. 1, Berlin 1979, s. 365–386.

Opera Urbani Regii latine edita, Nürnberg: Johann vom Berg i Ulrich Neuber, 1562.

Sancti Bernardi in Coena Domini sermo. De baptismo, sacramento altaris et ablutione pedum, w: Patrologiae cursus completus. Series latina, ed. J.P. Migne, vol. 183.

Pismo Święte Starego i Nowego Testamentu [Biblia Tysiąclecia], wyd. 4, Poznań 1984.

Wieczerza Pańska w Księgach Wyznaniowych Luteranizmu. Mały Katechizm ks. dr Marcina Lutra: Konfesja Augsburska z 1530 r., https://www.luteranie.pl/materialy/rozne_pisma/wieczerza_panska_w_ksiegach_wyznaniowych_luteranizmu,330.html (dostęp: 12.06.2018).

Wyznanie augsburskie (Konfesja Augsburska) z 1530 roku. 95 tez ks. Marcina Lutra z 1517 roku, [wstęp M. Uglorz, przeł z j. niem. A. Wanuta, przeł. z j. łac. J.W. Jackowski], Bielsko-Biała 1999.

Opracowania

Brzozowski M., Marcin Białobrzeski, w: Encyklopedia katolicka, red. F. Gryglewicz, R. Łukaszyk, Z. Sułowski, t. 2: Bar–Centuriones, Lublin 1976, s. 365.

Dokumenty soborów powszechnych. Tekst grecki, łaciński i polski, t. 1: Nicea I, Konstantynopol I, Efez, Chalcedon, Konstantynopol II, Konstantynopol III, Nicea II (325–787), układ i oprac. A. Baron, H. Pietras, [przeł. A. Baron et al.], Kraków 2001.

Dokumenty soborów powszechnych. Tekst grecki, łaciński, polski, t. 2: Konstantynopol IV, Lateran I, Lateran II, Lateran III, Lateran IV, Lyon I, Lyon II, Vienne (869–1312), układ i oprac. A. Baron, H. Pietras, [przeł. A. Baron et al.], Kraków 2003.

Dokumenty soborów powszechnych. Tekst łaciński, grecki, arabski, ormiański, polski, t. 3: (1414–1445) Konstancja, Bazylea–Ferrara–Florencja–Rzym, układ. i oprac. A. Baron, H. Pietras, [przeł. A. Baron et al.], Kraków 2003.

Dokumenty soborów powszechnych. Tekst łaciński i polski, t. 4: (1511–1870) Lateran V, Trydent, Watykan I, układ i oprac. A. Baron, H. Pietras, [tłum. A. Baron et al.], Kraków 2004.

Katalog Archiwum opactwa cystersów w Mogile, oprac. K. Kaczmarczyk, G. Kowalski, Kraków 1919.

Katalog inkunabułów Biblioteki Opactwa Mogilskiego oraz katalog inkunabułów klasztoru cystersów w Szczyrzycu, opisał G. Kowalski, Kraków 1915.

Korolko M., Klejnot swobodnego sumienia. Polemika wokół konfederacji warszawskiej w latach 1573–1658, Warszawa 1974.

Możejko J., Praktyka Komunii świętej pod obiema postaciami, „Liturgia Sacra” 20 (2014), nr 2(44).

Panuś K., Zarys historii kaznodziejstwa w Kościele katolickim, cz. 2: Kaznodziejstwo w Polsce, t. 1: Od średniowiecza do baroku, Kraków 2001.

Stec W., Literacki kształt polskich polemik antyjezuickich z lat 1578–1625, Białystok 1988.

Zachara M., Komunia święta pod obiema postaciami, „Pastores” 65 (2014), nr 4.

Informacje

Informacje: Terminus, 2017, Tom 19, zeszyt 2 (43), s. 387 - 455

DOI: https://doi.org/10.4467/20843844TE.17.012.8405

Typ artykułu: Oryginalny artykuł naukowy

Tytuły:

Polski:

Marcina Białobrzeskiego Kazanie o przyjmowaniu Ciała i Krwie Pana Jezu Krysta pod jedną osobą

Angielski:

Marcin Białobrzeski’s Kazanie o przyjmowaniu ciała i krwie Pana Jezu Krysta pod jedną osobą (A Sermon on the Reception of the Body and Blood of Lord Jesus Christ under One Kind)

Autorzy

Anna Jungiewicz

Uniwersytet Jagielloński w Krakowie, Polska, ul. Gołębia 24, 31-007 Kraków

Publikacja: 30.11.2017

Status artykułu: Otwarte

Licencja: CC BY-NC-ND

Udział procentowy autorów:

Anna Jungiewicz (Autor) - 100%

Korekty artykułu:

-

Języki publikacji:

Polski

Liczba wyświetleń: 1237

Liczba pobrań: 1168

<p> Marcina Białobrzeskiego Kazanie o przyjmowaniu Ciała i Krwie Pana Jezu Krysta pod jedną osobą</p>

Terminus. Czasopismo Poświęcone Literaturze i Kulturze Dawnej