FAQ

Sztuka Leczenia

Miejsce intuicji w zdigitalizowanym świecie

Data publikacji: 28.06.2024

Sztuka Leczenia, Tom 39 (2024), Tom 39 Numer 1, s. 27 - 38

https://doi.org/10.4467/18982026SZL.24.002.19765

Autorzy

Krzysztof Mudyń
Uniwersytet Komisji Edukacji Narodowej w Krakowie
, Polska
https://orcid.org/0000-0001-6177-7241 Orcid
Wszystkie publikacje autora →

Tytuły

Miejsce intuicji w zdigitalizowanym świecie

Abstrakt

Intuicja rozumiana jest tutaj jako inteligencja nieświadomości, uwzględniająca całość posiadanych przez podmiot informacji oraz indywidualnych zdolności i preferencji. Intuicja daje o sobie znać na różne sposoby. Współpracuje ze świadomością przy podejmowaniu ważniejszych decyzji lub działa bezpośrednio, sterując zachowaniem jednostki (tzw. inteligencja operacyjna). Autor zastanawia się nad rolą intuicji w ucyfrowionym świecie i dochodzi do wniosku, że technologia cyfrowa częściowo zastępuje jej funkcję, lecz zarazem ogranicza i blokuje jej rozwój. Zauważa, że pojęcie intuicji w psychologii eksperymentalnej zostało niesłusznie zawężone do spontanicznie wykorzystywanych heurystyk w odpowiedzi na nieistotne pytania, co zwykle prowadzi do tendencyjnych i nietrafnych ocen. Na koniec autor wysuwa sugestię, że istnieje pewna analogia pomiędzy ludzką intuicją, traktowaną jako inteligencja nieświadomości, a kierunkiem rozwoju sztucznej inteligencji. Stosowanie tzw. głębokiego maszynowego uczenia sprawia bowiem, że coraz mniej wiemy o przebiegu procesów zachodzących w „czarnej skrzynce”, prowadzących często do spektakularnych wyników. Termin digital intuition wydaje się adekwatnym określeniem tego stanu rzeczy. Wspólnym mianownikiem ludzkiej oraz cyfrowej intuicji jest to, że procesy przetwarzania informacji, choć prowadzą do pożądanych efektów, pozostają niedostępne zarówno dla świadomości podmiotu, jak i dla użytkownika (a nawet konstruktora) inteligentnej maszyny.

Bibliografia

Agor W.H. (red.) (1998). Intuicja w organizacji. Jak twórczo przewodzić i zarządzać, tłum. K. Mudyń. Kraków: Wydawnictwo PSB.

Bauman S. (2006). Płynna nowoczesność. Kraków: Wydawnictwo Literackie.

Belk R. (1988). Possession and the extended self. Journal of Consumer Research, 15, 139–168, https://doi.org/10.1086/209154.

Borges, J.L. (1996). Biblioteka Babel, https://docer.pl/doc/80vsn50.

Cheever N.A., Larry D., Rosen L.D., Carrier, M.,

Chavez, A.(2014). “Out of sight is not out of mind”: The impact of restricting wireless mobile device use on anxiety levels among low, moderate and high users. Computers in Human Behavior, 37, 290–297.

Clayton R.B., Leshner G., Almond A. (2015). The extended self: The impact of iPhone separation on cognition, emotion, and physiology. Journal of Computer-Mediated Communication, 20(2), 119–135.

Caird J.K., Chelsea R.W., Piers S., Chip S. (2008), A meta-analysis of the effects of cell phones on driver performance. Accident Analysis and Prevention, 40(4), 1282–1293.

De Neys W., Pennycook G. (2019). Logic, fast and slow: Advances in dual-process theorizing. Current Directions in Psychological Science, 1–7, https://doi.org/10.1177/0963721419855658.

Dobrołowicz W. (2019). Intuicja – w stronę teorii. Lublin: Wydawnictwo UMCS.

Editorial (2016). Digital intuition. Nature, 529, 437, https://doi.org/10.1038/529437a.

Gigerenzer G. (2008). Gut Feelings.The Intelligence of the Unconscious.London: Penguin Books.

Gigerenzer G. (2022). How to Stay Smart in a Smart World. Why Human Intelligence Still Beats Algorithms. London: Allen Alane.

Goldberg Ph. (1998). Doświadczenie intuicji. W: W.H. Agor (red.), Intuicja w organizacji. Jak twórczo przewodzić i zarządzać. Kraków: Wydawnictwo PSB, 217–243.

Isler O., Yilmaz O., Dogruyol B. (2020). Activating reflective thinking with decision justification and debiasing training. Judgment and Decision Making, 15(6), 926–938, https://doi.org/10.1017/1930297500008147 .

Isler O., Yilmaz O. (2023). How to activate intuitiveand reflective thinking in behavior research? A comprehensive examination of experimental techniques. Behavior Research Methods, 55, 3679–3698, https://doi.org/10.3758/s13428-022-01984-4.

Kahneman D. (2012). Pułapki myślenia. O myśleniu szybkim i wolnym. Poznań: Wydawnictwo Media Rodzina.

Karwowski M. (2005). Intuicja jako zdolność, wymiar osobowości i styl funkcjonowania. Syntetyzujący przegląd niektórych stanowisk psychologicznych. Studia Psychologica Uniwersytetu Kardynała Stefana Wyszyńskiego, 6, 189–206.

Kumaraswamy S., Binoe A.P. (2022). Awareness of virtual autism among parents’. International Journal of Current Advanced Research, 11(07), 1283–1286.

Myers D.G. (2004). Intuicja. Jej siła i słabość, tłum. A. Sosenko. Wrocław: Moderator.

Mudyń K. (1998). Czy Internet zastąpi intuicję? W: W.H. Agor (red.), Intuicja w organizacji. Jak twórczo przewodzić i zarządzać. Kraków: Wydawnictwo PSB, 343–348.

Mudyń K. (2010). Digitalizacja rzeczywistości a problem dekontekstualizacji istnienia. W: T. Rowiński, R. Tadeusiewicz (red.), Psychologia i informatyka. Ich synergia i kontradykcje w społeczeństwie informacyjnym. Warszawa: Wydawnictwo Uniwerystetu Kardynała Stefana Wyszyńskiego, 191–204.

Nałczadżjan A. (1979). Intuicja a odkrycie naukowe. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy.

Raoelison M.,Thompson V.A., De Neys W. (2020). The smart intuitor: Cognitive capacity predicts intuitive rather than deliberate thinking. Cognition, 204, 104381, https://doi.org/10.1016/j.cognition. 2020.104381.

Soros G. (1996). Alchemia finansów, czyli jak zrozumieć rynek. Kraków: Znak.

Spitzer M. (2013). Cyfrowa demencja. W jaki sposób pozbawiamy rozumu siebie i swoje dzieci. Słupsk: Wydawnictwo Dobra Literatura.

Talbot M. (2014). Holograficzny wszechświat. Naukowe dowody jak myśl wpływa na rzeczywistość. Białystok: Studio Astropsychologii.

Thorsteinson T.J., Withrow S. (2009). Does unconscious thought outperform conscious thought on complex decisions? A further examination. Judgment and Decision Making, 4(3), 235–247, https://doi.org/10.1017/S1930297500001765.

Walsh T. (2018). To żyje! Sztuczna inteligencja. Od logicznego fortepianu po zabójcze roboty. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.

WangY., Bao W., Stupple E., Luo J. (2023). Robust intuition? Exploring the difference in the strength of intuitions from perspective of attentional bias, Thinking & Reasoning, 30(1), 169–194, https://doi.org/10.1080/13546783.2023.2220972.

Ward A.F., Duke K., Gneezy A. Bos M.W. (2017). Drain: The mere presence of one’s own smartphone reduces available cognitive capacity. The Consumer in a Connected World, 2(2), 140–154, https://www.journals.uchicago.edu/doi/10.1086/691462.

Wilson T.D., Schooler J.W. (1991). Thinking too much: Introspection can reduce the quality of preferences and decisions. Journal of Personality and Social Psychology, 60(2), 181–192, https://doi.org/10.1037/0022-3514.60.2.181.

Informacje

Informacje: Sztuka Leczenia, Tom 39 (2024), s. 27 - 38

Typ artykułu: Oryginalny artykuł naukowy

Tytuły:

Polski: Miejsce intuicji w zdigitalizowanym świecie
Angielski: The place of intuition in the digitalized world

Autorzy

https://orcid.org/0000-0001-6177-7241

Krzysztof Mudyń
Uniwersytet Komisji Edukacji Narodowej w Krakowie
, Polska
https://orcid.org/0000-0001-6177-7241 Orcid
Wszystkie publikacje autora →

Uniwersytet Komisji Edukacji Narodowej w Krakowie
Polska

Publikacja: 28.06.2024

Otrzymano: 23.01.2024

Zaakceptowano: 24.02.2024

Status artykułu: Otwarte __T_UNLOCK

Licencja: CC BY  ikona licencji

Udział procentowy autorów:

Krzysztof Mudyń (Autor) - 100%

Korekty artykułu:

-

Języki publikacji:

Polski

Liczba wyświetleń: 143

Liczba pobrań: 64