Rozbestwiony Ulisses. Synteza hermeneutycznej drogi w pieśni XXVI Piekła Dantego
Oratio suasoria Wergiliusza skierowana do Ulissesa w Piekle Dantego jest interpretowana w tym artykule jak mowa w języku greckim, utrzymana w stylu wysokim, która operuje wyrażeniami zakochanej Dydony z arcydzieła łacińskiego. Figura Ulissesa jest następnie analizowana w odniesieniu do modelu komicznego z II Satyry Horacego (bardzo oczywiste, chociaż do tej pory nie studiowane źródło Dantego). Władca Itaki jest tam ukazany jako oszust wprowadzający w błąd starych głupców, by przejąć ich majątek. Oszustwo Ulissesa jest grzechem, ale jeszcze większym jest jego małpi śmiech na widok góry czyśćcowej, będącej konkretnym i symbolicznym znakiem nieskończoności. Pragnienie wyjścia poza ludzką racjonalność nie może być winą dla Dantego zgodnie z jego chrześcijańskim myśleniem, dążącym do duchowej transcendencji. Prawdziwą winą jest jego postawa pozbawiona pokory, jaką okazuje w obliczu Tajemnicy: pokory, która graniczy z negacją siebie samego, z koniecznością otwarcia się na Drugiego.

Imbestiated Ulysses. Synthesis of a hermeneutic route in the canto XXVI of Dante’s Inferno
The Virgilian oratio suasoria addressed to Ulysses in Dante’s Inferno is here interpreted like a high-style speech in Greek, which ironically uses poetical Latin expressions typical of the character of Dido in love. Ulysses’ figure is than analyzed referring to the comical model of the second Satire by Horace, a clear (and never studied so far) Dantean source. This last shows the sovereign of Ithaca as the deceiver of a group of old people with clouded intellects, with the intention of stealing their patrimony. Ulysses’ deceit is a sin for Dante, but this Greek hero is more responsible because of his irreverent ape-like laughter in front of the mountain of Purgatory as a concrete and symbolic manifestation of infinity. Going beyond the boundaries of human rationality can not be a fault for Dante and his Christian mind, because it is always necessary for him to transcend our limited state, longing for divinization. The real responsibility of Ulysses is therefore his movement towards Mystery with-out humbleness. This last is indeed a complete denial of the self that this Greek spirit does not know, totally lacking the necessary listening disposition.