FAQ
logotyp Uniwersytetu Jagiellońskiego

Zaangażowanie aksjologiczne psychologii rozwojowej

Data publikacji: 31.03.2022

Psychologia Rozwojowa, 2021, Tom 26, Numer 3, s. 13 - 27

https://doi.org/10.4467/20843879PR.21.017.15218

Autorzy

Adam Niemczyński
Uniwersytet Jagielloński w Krakowie, Polska, ul. Gołębia 24, 31-007 Kraków
Wszystkie publikacje autora →

Tytuły

Zaangażowanie aksjologiczne psychologii rozwojowej

Abstrakt

Axiological Involvement of Developmental Psychology

The paper focuses on the cognitive value of psychological knowledge about the human mind and personality development in children, adolescents and adults. It is argued that axiological engagement of developmental psychology means reference to its object of study with truth-value judgments about it. The understanding of human development entails an axiological engagement with it that is directed towards truth. Kazimierz Ajdukiewicz wrote about the significance of the anti-irrational stance in our cognition and in our actions guided by cognition toward reaching planned desirable ends within our human social world. Ajdukiewicz has pondered the epistemic value of being true or false with our knowledge; any utilitarian or pragmatic considerations or uses of it notwithstanding. It is assumed by him that one should preserve an anti-irrational stance in order to decide on the difference between true and false beliefs. It is argued that the science of psychology reduces the value of cognition to utilitarian and pragmatic values and knows next to nothing about how to identify truth and falsity of beliefs. This assertion implies an urgent need to find out how children, youth, and adults learn to deal with epistemic values of their beliefs. One should put aside the positivistic and empiricist theory of human cognition in order to open a space for a new proposal in developmental psychology. It deals with the relation of reference of beliefs of human subjects to the objects of their cognition in their social world and argues for the return to the notion of ideals in psychology in order to investigate their indispensable role in human mind and personality development.

Bibliografia

Pobierz bibliografię
Ajdukiewicz K. (1934), Logiczny antyirracjonalizm w Polsce. Przegląd Filozoficzny, 38(4), 399–408.
Arystoteles (1972), O duszy. Tłumaczenie, wstęp, komentarz i skorowidz Paweł Siwek. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe. Biblioteka Klasyków Filozofii.
Blum L. (1994), Moral Perception and Particularity. New York: Cambridge University Press.
Brentano F. (1874), Psychologie vom Empirischen Standpunkte. Leipzig: Verlag von Duncker & Humblot.
Polskie tłumaczenie: Włodzimierz Galewicz, Psychologia z empirycznego punktu widzenia. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 1999.
Brzeziński J. (2002), Metodologia badan psychologicznych. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Hall D.G. (1999), Semantics and the acquisition of the proper names. W: R. Jackendoff, P. Bloom, K. Wynn (eds.), Language, Logic, and Concepts, s. 337–372. Cambridge, MA: MIT Press.
Hall D.G., Waxmann S. (2004), Weaving a Lexicon. Cambridge, MA: MIT Press.
Hempoliński M. (2005), Prawda i racjonalność jako konstytutywne wartości wiedzy. W: A. Motycka (red.) Wiedza a prawda, s. 73–86. Warszawa: Instytut Filozofii i Socjologii PAN.
Hobbes T. (1651), Leviathan or the Matter, Form and Power of a Common Wealth Ecclesiastical and Civil. London: Andrew Crooke. Polskie tłumaczenie: Czesław Znamierowski, Lewiatan, czyli materia, forma i władza państwa kościelnego i świeckiego. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1962.
Ingarden R. (1966), Przeżycie, dzieło, wartość. Kraków: Wydawnictwo Literackie.
Ingarden R. (1970), Czego nie wiemy o wartościach. W: R. Ingarden, Studia z estetyki, t. 3, s. 220–257. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe.
Inhelder B., Piaget J. (1955), De la logique de l’enfant a la logique de l’adolescent: essai sur la construction des structures operatoires formelles. Paris: Press universitaires de France. Polskie tłumaczenie: Kazimiera Tyborowska, Od logiki dziecka do logiki młodzieży: rozprawa o kształtowaniu się formalnych struktur operacyjnych. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1970.
Macnamara J. (1982), Names for Things. A Study of Human Learning. Cambridge, MA: Bradford/MIT Press. 
Macnamara J. (1986), Border Dispute: The Place of Logic in Psychology. Cambridge, MA: Bradford/MIT Press. Polskie tłumaczenie: Michał Zagrodzki, Logika i psychologia. Rozważania z pogranicza nauk. Wydawnictwo Naukowe PWN, 1993.
Macnamara J. (1990), Ideals and psychology. Canadian Psychology, 31(1), 14–25.
Macnamara J., Reyes G. (eds.) (1994), The Logical Foundations of Cognition. New York–Oxford: Oxford University Press.
Niemczyński A. (2000), Szansa na powrót ideałów do rozwoju poznawczego. Psychologia Rozwojowa, 5(1–2), 11–25.
Niemczyński A. (2018), Odejście od empiryzmu w stronę teorii dla równowagi w badaniach nad rozwojem psychicznym. Studia Psychologiczne, 1–2, 56, 12–23.
Niemczyński A. (2016), Transformacja psychologii doświadczalnej. Odpowiedź na komentarze. Studia Psychologiczne, 1–2, 56, 47–75.
Niemczyński A. (2017), Autonomy of human mind and personality development. Polish Psychological Bulletin, 48(1), 7–19. W języku polskim artykuł ukazał się w: Studia Psychologiczne, 55 (2018), 4, 84–102.
Piaget J. (1926), La representation du monde chez l’enfant. Paris: Alcan. Pierwsze tłumaczenie na język polski: Maria Ziembińska, Jak sobie dziecko świat przedstawia. Lwów, Warszawa: Książnica Atlas, 1939. Drugie tłumaczenie na język polski: Maria Gawlik, Jak sobie dziecko wyobraża świat. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, wyd. 1 2006; wyd. 2. 2012.
Piaget J. (1932), Le jugement moral chez l’enfant. Paris: Alcan. Polskie tłumaczenie: Tamara Kołakowska, Rozwój ocen moralnych dziecka. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1967.
Piaget J. (1936), La naissance de l’intelligence chez l’enfant. Neuchatel: Delachaux et Niestle. Polskie tłumaczenie: Maria Przetacznikowa, Narodziny inteligencji dziecka. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1966.
Piaget J. (1971), Psychologie et epistemologie. Paris: Editions Denoel. Polskie tłumaczenie: Zofia Zakrzewska, Psychologia i epistemologia. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1977.
Piaget J. (1975), L’equilibration des structures cognitives: problem central du development. Paris: Press universitaires de France. Polskie tłumaczenie: Zofia Zakrzewska, Równoważenie struktur poznawczych: centralny problem rozwoju. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1981.
Platon (1918), Fajdros. Tłumaczenie, wstęp, objaśnienia i ilustracje Władysław Witwicki. Lwów: Wydawnictwo Książnica Polska.
Platon (1925), Fedon. Tłumaczenie, wstęp, objaśnienia i ilustracje Władysław Witwicki. Lwów–Warszawa: Książnica–Atlas.
Skinner B.F. (1971), Beyond Freedom and Dignity. New York: Alfred A. Knopf. Polskie tłumaczenie: Waldemar Szelenderger, Poza wolnością i godnością. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy, Biblioteka Myśli Współczesnej, 1988.
Szuman S. (1932), Geneza przedmiotu (o dynamicznej integracji sfer zmysłowych we wczesnem dzieciństwie). Poznań: Wydawnictwo Poznańskiego Towarzystwa Psychologicznego.
Szuman S. (1955), Rola działania w rozwoju umysłowym małego dziecka. Wrocław: Zakład imienia Ossolińskich. Wydawnictwo Polskiej Akademii Nauk.
Szuman S. (1959), O czynnikach kształtujących psychikę dziecka w wieku przedszkolnym. Kwartalnik Pedagogiczny, 4, 143–158.
Szuman S. (2014), Osobowość i charakter. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Watson J.B. (1913), Psychology as the behaviorist views it. Psychological Review, 20, 158–177. Polskie tłumaczenie: Jerzy Siuta, Psychologia, jak ją widzi behawiorysta. W: Jerzy Siuta, Krzysztof Krzyżewski (red.), Behawioryzm i psychologia świadomości. Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego.
Wundt W. (1863), Vorlesungen über die Menschen- und Tierseele. 2 Bande. (Reprint pierwszego wydania.) Berlin: Springer, 1990.
Wundt W. (1883), Eine Untersuchun der Prinzipien der Erkenntnis und der Methoden wissenschaftlicher Forschung. Band 3: Logik der Geisteswissenschaften. (Czwarte wydanie poprawione.) Stuttgart: Enke, 1921.
Wundt W. (1888), Uber Ziele und Wege der Voelkerpsychologie. Philosophische Studien, 4, 1–27.
Wundt W. (1896), Uber die Definition der Psychologie. Philosophische Studien, 12, 1–66.
Wundt W. (1900a), Voelkerpsychologie. Eine Untersuchung der Entwiklungsgesetze von Sprache, Mythus und Sitte. Band 1: Die Sprache (Erster Teil). Leipzig: Engelmann.
Wundt W. (1900b), Voelkerpsychologie. Eine Untersuchung der Entwiklungsgesetze von Sprache, Mythus und Sitte. Band 2: Die Sprache (Zweiter Teil). Leipzig: Engelmann.
Wundt W. (1905a), Voelkerpsychologie. Eine Untersuchung der Entwicklungsgesetze von Sprache, Mythus und Sitte. Band 3: Die Kunst. Leipzig: Alfred Kroemer Verlag.
Wundt W. (1905b), Voelkerpsychologie. Eine Untersuchung der Entwicklungsgesetze von Sprache, Mythus und Sitte. Band 4: Mythus und Religion (Erster Teil). Leipzig: Engelmann.
Wundt W. (1906), Voelkerpsychologie. Eine Untersuchung der Entwicklungsgesetze von Sprache, Mythus und Sitte. Band 5: Mythus und Religion (Zweiter Teil). Leipzig: Alfred Kroener Verlag.
Wundt W. (1909), Voelkerpsychologii. Eine Untersuchung der Entwicklungsgesetze von Sprache, Mythus und Sitte. Band 6: Mythus und Religion (Dritter Teil). Leipzig: Alfred Kroener Verlag.
Wundt W. (1917a), Voelkerpsychologie. Eine Untersuchung der Entwicklungsgesetze von Sprache, Methus und Sitte. Band 7: Die Gesellschaft (Erster Teil). Leipzig: Alfred Kroener Verlag.
Wundt W. (1917b), Voelkerpsychologie. Eine Untersuchung der Entwicklungsgesetze von Sprache, Mythus und Sitte. Band 8: Die Gesellschaft (Zweiter Teil). Leipzig: Alfred Kroener Verlag.
Wundt W. (1918), Voelkerpsychologie. Eine Untersuchung der Entwicklungsgesetze von Sprache, Mythus und Sitte. Band 9: Das Recht. Leipzig: Alfred Kroener Verlag.
Wundt W. (1920), Voelkerpsychologie. Eine Untersuchung der Entwicklungsgesetze von Sprache, Mythus und Sitte. Band 10: Kultur und Geschichte. Leipzig: Alfred Kroener Verlag.

Informacje

Informacje: Psychologia Rozwojowa, 2021, Tom 26, Numer 3, s. 13 - 27

Typ artykułu: Oryginalny artykuł naukowy

Tytuły:

Polski:

Zaangażowanie aksjologiczne psychologii rozwojowej

Angielski:

Axiological Involvement of Developmental Psychology

Autorzy

Uniwersytet Jagielloński w Krakowie, Polska, ul. Gołębia 24, 31-007 Kraków

Publikacja: 31.03.2022

Status artykułu: Otwarte __T_UNLOCK

Licencja: CC BY-NC-ND  ikona licencji

Udział procentowy autorów:

Adam Niemczyński (Autor) - 100%

Korekty artykułu:

-

Języki publikacji:

Polski

Liczba wyświetleń: 629

Liczba pobrań: 420

<p> Zaangażowanie aksjologiczne psychologii rozwojowej</p>