Uwarunkowania satysfakcji z małżeństwa osób w okresie późnej dorosłości. Perspektywa teorii gerotranscendencji Larsa Tornstama – ujęcie wielopoziomowe
cytuj
pobierz pliki
RIS BIB ENDNOTEWybierz format
RIS BIB ENDNOTEUwarunkowania satysfakcji z małżeństwa osób w okresie późnej dorosłości. Perspektywa teorii gerotranscendencji Larsa Tornstama – ujęcie wielopoziomowe
Data publikacji: 06.02.2019
Psychologia Rozwojowa, 2018, Tom 23, Numer 4, s. 91 - 106
https://doi.org/10.4467/20843879PR.18.024.9953Autorzy
Uwarunkowania satysfakcji z małżeństwa osób w okresie późnej dorosłości. Perspektywa teorii gerotranscendencji Larsa Tornstama – ujęcie wielopoziomowe
Psychological Determinants of Marital Satisfaction among Older Couples.Perspective of Lars Tornstam’s Theory of Gerotranscendence – Multilevel Modeling Approach
Studies into the determinants of marital satisfaction are today a significant research area in psychology. The investigations conducted so far involve mainly the couples at the stages of early and middle adulthood. Relatively few studies focus on identification of the factors of marital success specific to the late adulthood, on determining the degree of similarity (fit) of spouses in terms of these factors and its impact on marital satisfaction of seniors. The purpose of this article is to identify the subject variables relevant to marital satisfaction of elderly people, both at the level of an individual and a couple. The study involved 120 participants (60 marriages) aged 60–75. We used 9 psychological methods to measure: marital satisfaction (KDM-2), life balance (KBŻ), religiousness (SRSZ), styles of coping with stress (CISS), self-esteem (SES), hope for success (KNS), location of health control (MHLC), value system (SWS), valuation crisis (KKW), and emotional intelligence (INTE). The results confirmed the complexity of the construct of marital satisfaction and allowed to identify the key predictors of happiness in marriage at old age
Ardelt M. (2011), Wisdom, age, and well-being. W: K.W. Schaie, S.L. Willis (eds.), Handbook of the Psychology of Aging, 279–291. Amsterdam: Elsevier.
Baltes P.B., Smith J. (2008), The fascination of wisdom: Its nature, ontogeny, and function. Perspectives on Psychological Science, 3, 1, 56–64.
Baltes P.B., Staudinger U.M., Lindenberger U. (1999), Lifespan psychology: Theory and application to intellectual functioning. Annual Review of Psychology, 50, 1, 471–507.
Barbaro de B. (red.) (1999), Wprowadzenie do systemowego rozumienia rodziny. Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego.
Bee H. (2004), Psychologia rozwoju człowieka. Poznań: Wydawnictwo Zysk i S-ka.
Bergsma A., Ardelt M. (2012), Self-reported wisdom and happiness: An empirical investigation. Journal of Happiness Studies, 13, 3, 481–499.
Bleske-Rechek A., Remker M.W., Baker J.P. (2009), Similar from the start: Assortment in young adult dating couples and its link to relationship stability over time. Individual Differences Research, 7, 142–158.
Botwin M.D., Buss D.M., Shackelford T.K. (1997), Personality and mate preferences: Five factors in mate selection and marital satisfaction. Journal of Personality, 65, 107–136.
Bradbury T.N., Fincham F.D., Beach S.R. (2000), Research on the nature and determinants of marital satisfaction: A decade in review. Journal of Marriage and Family, 62, 4, 964–980.
Braun-Gałkowska M. (1992), Psychologiczna analiza systemów rodzinnych osób zadowolonych i niezadowolonych z małżeństwa. Lublin: Towarzystwo Naukowe Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego.
Braun-Gałkowska M. (2006), Nowe role społeczne ludzi starszych. W: S. Steuden, M. Marczuk (red.), Starzenie się a satysfakcja z życia, 183–195. Lublin: Wydawnictwo Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego.
Braun-Gałkowska M. (2008), Psychologia domowa. Lublin: Wydawnictwo Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego.
Brudek P. (2012), Kryzys w wartościowaniu a jakość relacji małżeńskiej w okresie późnej dorosłości. W: M. Majorczyk, J. Deręgowska, J. Świątkiewicz (red.), Oblicza kryzysu współczesnego człowieka, 101–123. Poznań: Wydawnictwo WSNHiD.
Brudek P. (2015), Podmiotowe korelaty satysfakcji z małżeństwa osób w okresie późnej dorosłości. Niepublikowana rozprawa doktorska, Instytut Psychologii Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego, Lublin.
Brudek P. (2016), Larsa Tornstama teoria gerotranscendencji jako teoria pozytywnego starzenia się. Psychologia Rozwojowa, 21, 4, 9–25.
Brudek P. (2017), Mediacyjna rola bilansu życiowego w związkach cech osobowości i satysfakcji z życia osób starszych. Gerontologia Polska, 25, 3, 168–175.
Brudek P., Ciuła G. (2013), Hierarchia wartości a satysfakcja ze związku małżeńskiego u osób w okresie późnej dorosłości. Śląskie Studia Historyczno-Teologiczne, 46, 2, 368–382.
Brudek P., Krok D., Telka E. (2017), The health assessment and the dimensions of positive mental functioning among elderly people. W: C. Carlson (ed.), Mental Health: Services, Assessment and Perspectives, 25–48. New York: Nova Science Publishers.
Brudek P., Lachowska B. (2014), Religijny system znaczeń a jakość relacji małżeńskiej na poziomie ogólnym oraz na poziomie pary. W: K. Skrzypińska, H. Grzymała-Moszczyńska, M. Jarosz (red.), Nauka wobec religijności i duchowości człowieka, 117–134. Lublin: Wydawnictwo Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego.
Brudek P., Steuden S. (2015), Religijne korelaty zadowolenia z małżeństwa w okresie późnej dorosłości. W: M. Guzewicz, S. Steuden, P. Brudek (red.), Oblicza starości we współczesnym świecie. Perspektywa społeczno-kulturowa, 15–34. Lublin: Wydawnictwo Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego.
Brudek P., Steuden S. (2016), Style radzenia sobie ze stresem, samoocena i nadzieja na sukces u osób w okresie późnej dorosłości o odmiennej specyfice bilansu życiowego. Psychoterapia, 176, 1, 87–102.
Brzozowski P. (1995), Skala Wartości Schelerowskich – SWS. Podręcznik. Warszawa: Pracownia Testów Psychologicznych PTP.
Charles S.T., Carstensen L.L. (2002), Marriage in old age. W: M. Yalom. L.L. Carstensen (eds.), Inside the American Couple: New Insights, New Challenges, 236–254. Berkeley, CA: University of California Press.
Chlewiński Z. (2000), Religia a osobowość człowieka. W: H. Zimoń (red.), Religia w świecie współczesnym. Zarys problematyki religiologicznej, 88–128. Lublin: Towarzystwo Naukowe Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego.
Claxton A., O’Rourke N., Smith J.Z., DeLongis A. (2012), Personality traits and marital satisfaction within enduring relationships: An intra-couple discrepancy approach. Journal of Social and Personal Relationships, 29, 3, 375–396.
Dzwonkowska I., Lachowicz-Tabaczek K., Łaguna M. (2008), Samoocena i jej pomiar. Polska adaptacja skali SES M. Rosenberga. Podręcznik. Warszawa: Pracownia Testów Psychologicznych PTP.
Fincham F.D., Beach S.R., Davila J. (2007), Longitudinal relations between forgiveness and conflict resolution in marriage. Journal of Family Psychology, 21, 3, 542–545.
Fox A., Trang Th. (2008), Impact of religious affiliation and religiosity on forgiveness. Australian Psychologist, 43, 3, 175–185.
Gaunt R. (2006), Couple similarity and marital satisfaction: Are similar spouses happier? Journal of Personality, 74, 5, 1401–1420.
Haynes S.N., Floyd F.J., Lemsky C., Rogers E., Winemiller D., Heilman N., Werle M., Murphy T., Cardone L. (1992), The Marital Satisfaction Questionnaire for Older Persons. Psychological Assessment, 4, 4, 473–482.
Izdebski P., Polak A. (2005), Bilans życia i poczucie koherencji osób starszych w zależności od ich aktualnej sytuacji życiowej. Gerontologia Polska, 13, 3, 188–194.
Janicka I., Liberska H. (red.) (2014), Psychologia rodziny. Warszawa: PWN.
Jarończyk B. (2011), Jakość życia małżeńskiego kobiet w okresie „pustego gniazda”. W: H. Liberska, A. Malina (red.), Wybrane problemy współczesnych małżeństw i rodzin, 121–129. Warszawa: Wydawnictwo Difin.
Jaworowska A., Matczak A. (2008), Kwestionariusz Inteligencji Emocjonalnej INTE. Warszawa: Pracownia Testów Psychologicznych PTP.
Juczyński Z. (2012), Narzędzia pomiaru w promocji i psychologii zdrowia. Warszawa: Pracownia Testów Psychologicznych PTP.
Kaleta K. (2015), Rola poziomu stresu w doświadczaniu kryzysu w wartościowaniu przez pielęgniarki. Hygeia, 50, 4, 630–636.
Kaleta K., Jaśkiewicz A. (2007), Miłość i bliskie związki w okresie późnej dorosłości. W: A.I. Brzezińska, K. Ober-Łopatka, R. Stec, K. Ziółkowska (red.), Szanse rozwoju w okresie późnej dorosłości, 63–77. Poznań: Wydawnictwo Fundacji Humaniora.
Krok D. (2009), Religijność a jakość życia w perspektywie mediatorów psychosopołecznych. Opole: Redakcja Wydawnictw WTUO.
Kunzmann U., Baltes P.B. (2005), The psychology of wisdom: Theoretical and empirical challenges. W: R.J. Sternberg, J. Jordan (eds.), Handbook of Wisdom: Psychological Perspectives, 110–135. New York: Cambridge University Press.
Lazarus R.S., Lazarus B.N. (2006), Coping with Aging. Oxford: University Press.
Li T., Fung H.H. (2011), The dynamic goal theory of marital satisfaction. Review of General Psychology, 15, 3, 246–254.
Luo S., Klohnen E.C. (2005), Assortative mating and marital quality in newlyweds: A couple-centered approach. Journal of Personality and Social Psychology, 88, 2, 304–326.
Łaguna M., Trzebiński J., Zięba M. (2005), KNS – Kwestionariusz Nadziei na Sukces. Podręcznik. Warszawa: Pracownia Testów Psychologicznych PTP.
Margelisch K., Schneewind K.A., Violette J., Perrig-Chiello P. (2017), Marital stability, satisfaction and wellbeing in old age: Variability and continuity in long-term continuously married older persons. Aging and Mental Health, 21, 4, 389–398.
Mayer J.D., Caruso D.R., Salovey P. (1999), Emotional intelligence meets traditional standards for an intelligence. Intelligence, 27, 4, 267–298.
O’Rourke N., Claxton A., Chou P.H.B., Smith J.Z., Hadjistavropoulos T. (2011), Personality trait levels within older couples and between-spouse trait differences as predictors of marital satisfaction. Aging and Mental Health, 15, 3, 344–353.
Oleś P. (1998), Kwestionariusz do badania kryzysu w wartościowaniu (KKW). Podręcznik. Warszawa: Pracownia Testów Psychologicznych PTP.
Oleś P. (2012), Psychologia człowieka dorosłego. Warszawa: PWN.
Paleari F.G., Regalia C., Fincham F. (2005), Marital quality, forgiveness, empathy, and rumination: A longitudinal analysis. Personality and Social Psychology Bulletin, 31, 3, 368–378.
Plopa M. (2007), Więzi w małżeństwie i rodzinie. Metody badań. Kraków: Impuls. Proulx C.M., Ermer A.E., Kanter J.B. (2017), Group‐based trajectory modeling of marital quality: A critical review. Journal of Family Theory and Review, 9, 3, 307–327.
Rakowska J. (2016), Analysis of the degree of population ageing in Poland on LAU2 Level. Economic and Regional Studies, 9, 2, 13–23.
Rostowski J., Rostowska T. (2014), Małżeństwo i miłość. Kontekst psychologiczny i neuropsychologiczny. Warszawa: Wydawnictwo Difin.
Schwarzer R., Schulz U. (2003), Soziale Unterstützung bei der Krankheitsbewältigung: Die Berliner Social Support Skalen (BSSS). Diagnostica, 49, 2, 73–82.
Snyder C.R., Cheavens J., Sympson S.C. (1997), Hope: An individual motive for social commerce. Group Dynamics: Theory, Research, and Practice, 1, 2, 107–118.
Steuden S. (2012), Psychologia starzenia się i starości. Warszawa: PWN.
Steuden S. (2016), Psychologia kliniczna seniorów. W: L. Cierpiałkowska, H. Sęk (red.), Psychologia kliniczna, 555–573. Warszawa: PWN.
Straś-Romanowska M. (2011), Późna dorosłość. W: J. Trempała (red.), Psychologia rozwoju człowieka, 326–350. Warszawa: PWN.
Strelau J., Jaworska A., Wrześniewski K., Szczepaniak P. (2005), Kwestionariusz Radzenia Sobie w Sytuacjach Stresowych CISS. Warszawa: Pracownia Testów Psychologicznych PTP.
Śliwak J., Zarzycka B., Rak R. (2011), Kryzys w wartościowaniu a relacje religijne. Czasopismo Psychologiczne, 17, 1, 75–86.
Tornstam L. (1989), Gero-transcendence: A reformulation of the disengagement theory. Aging Clinical and Experimental Research, 1, 1, 55–63.
Tornstam L. (2005), Gerotranscendence: A Developmental Theory of Positive Aging. New York: Springer Publishing Company.
Tornstam L. (2011), Maturing into gerotranscendence. The Journal of Transpersonal Psychology, 43, 2, 166–180.
Tsang J.A., McCullough M.E., Fincham F.D. (2006), The longitudinal association between forgiveness and relationship closeness and commitment. Journal of Social and Clinical Psychology, 25, 4, 448–472.
Walesa C. (2006), Rozwój religijności człowieka. W: S. Głaz (red.), Podstawowe zagadnienia psychologii religii, 111–146. Kraków: Wydawnictwo WAM.
Wiechetek M., Zarzycka B., Steuden S. (2006), Percepcja roli i znaczenia osób starszych w wychowaniu młodego pokolenia. Badania empiryczne gimnazjalistów. W: S. Steuden, M. Marczuk (red.), Starzenie się a satysfakcja z życia, 217–228. Lublin: Wydawnictwo Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego.
Wojciszke B. (2018), Psychologia miłości. Gdańsk: Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne.
Informacje: Psychologia Rozwojowa, 2018, Tom 23, Numer 4, s. 91 - 106
Typ artykułu: Oryginalny artykuł naukowy
Tytuły:
Uwarunkowania satysfakcji z małżeństwa osób w okresie późnej dorosłości. Perspektywa teorii gerotranscendencji Larsa Tornstama – ujęcie wielopoziomowe
Psychological Determinants of Marital Satisfaction among Older Couples. Perspective of Lars Tornstam’s Theory of Gerotranscendence – Multilevel Modeling Approach
Instytut Psychologii, Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II, Lublin
Instytut Psychologii, Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II, Lublin
Wydział Teologiczny, Uniwersytet Śląski
Publikacja: 06.02.2019
Status artykułu: Otwarte
Licencja: CC BY-NC-ND
Udział procentowy autorów:
Korekty artykułu:
-Języki publikacji:
PolskiLiczba wyświetleń: 4423
Liczba pobrań: 1438