FAQ
logotyp Uniwersytetu Jagiellońskiego

Nie jestem już dzieckiem. Quasi-rytuały wyjścia z dzieciństwa w narracjach nastolatków. Perspektywa psychologii antropologicznej

Data publikacji: 20.03.2016

Psychologia Rozwojowa, 2016, Tom 21, Numer 1, s. 77 - 96

https://doi.org/10.4467/20843879PR.16.006.4795

Autorzy

,
Dariusz Kurzydło
Instytut Psychologii, Uniwersytet Kardynała Stefana Wyszyńskiego, 01-938 Warszawa, ul. Wóycickiego 1/3
Wszystkie publikacje autora →
Wanda Zagórska
Instytut Psychologii, Uniwersytet Kardynała Stefana Wyszyńskiego, 01-938 Warszawa, ul. Wóycickiego 1/3
Wydział Psychologii, Uniwersytet Warszawski, Warszawa
Wszystkie publikacje autora →

Tytuły

Nie jestem już dzieckiem. Quasi-rytuały wyjścia z dzieciństwa w narracjach nastolatków. Perspektywa psychologii antropologicznej

Abstrakt

I am not a child anymore. Quasi-rituals of leaving childhood in teenagers’ narrations. Anthropological psychology approach

Referring to both the psychological concepts of human development (Erikson, 1997; Labouvie-Vief, 1990) and its anthropological ones (Eliade, 1990; van Gennep, 2006; Turner, 2010), and embedding them in the psychology of myth (Pankalla, Klaus, 2010; Zagórska, 2007), the authors conducted an empirical exploration aimed at finding out whether the adolescents’ behaviours which serve to leave childhood bear the markings of contemporary rites of passage (in their initial phase). However, because these behaviours are highly degraded, residual, they were defined as quasi-rituals of leaving childhood, and in a broader sense – quasi-mythical behaviours (mythos-type behaviours). Analyzing the narratives of 40 teenagers aged 13–16, of both sexes, from a few lower secondary schools in a small and a big city and using the Interpretative Phenomenological Analysis (IPA), a number of this kind of behaviours were identified. It was found that teenagers – in the absence of socially sanctioned rites of passage and clear criteria of being adult – imitate some adult behaviours, often negative ones, hoping thereby to obtain the status of an adult. Quasi-rituals of leaving childhood are for adolescents a concrete expression of the activity of separating themselves from being perceived as children, but also from any attempts on the part of adults at imposing tasks of adulthood on them. The mythical overtones of such activities stem from the teenagers’ belief in the uniqueness of the adult phase of life, to which they ascribe divine qualities.
 

Bibliografia

Arnett J.J. (1994), Are college students adults? Their conceptions of the transition to adulthood. Journal of Adult Development, 1, 154–168.

Arnett J.J. (1997), Young people’s conceptions of the transition to adulthood. Youth and Society29, 1–23.

Arnett J.J. (1998), Learning to stand alone: The contemporary American transition to adulthood in cultural and historical context. Human Development, 41, 295–315.

Arnett J.J. (2000), Emerging adulthood: A theory of development from the late teens through the twenties. American Psychologist5(55), 469–480.

Arnett J.J. (2001), Conceptions of the transition to adulthood: Perspectives from adolescence through midlife. Journal of Adult Development, 2(8), 133–143.

Arnett J.J. (2004), Emerging Adulthood: The Winding Road Form the Late Teens through the TwentiesNew York: Oxford University Press.

Barney D. (2008), Społeczeństwo sieci. Warszawa: Wydawnictwo Sic!

Basko N. (2009), Prywatna koncepcja wejścia w dorosłość i status dorosłości u młodych dorosłych w Pol­sce i na Ukrainie. Niepublikowana praca magisterska pod kier. W. Zagórskiej. Warszawa: Instytut Psychologii Uniwersytetu Kardynała Stefana Wyszyńskiego.

Bettelheim B. (1989), Rany symboliczne: rytuał inicjacji i zazdrość męskaWarszawa: Wydawnictwo W.A.B. (wyd. oryg. 1954).

Blumenkrantz D.G., Gavazzi S.M. (1993), Guiding transitional events for children and adolescents through a modern day rite of passage. Journal of Primary Prevention13, 199–212.

Boas F. (2010), Umysł człowieka pierwotnego. Kraków: NOMOS (wyd. oryg. 1938).

Bruner J. (1990), Życie jako narracja. Kwartalnik Pedagogiczny4, 3–17.

Brzezińska A.I., Kaczan R., Piotrowski K., Rękosiewicz M. (2011), Odroczona dorosłość: fakt czy artefakt? Nauka, 4, 67–107.

Burszta W.J. (1998), Antropologia kultury. Tematy, teorie, interpretacje. Poznań: Zysk i S-ka.

Cassirer E. (1998), Esej o człowieku – wstęp do filozofii kultury. Warszawa: Czytelnik (wyd. oryg. 1960).

Chase S.E. (2009), Wywiad narracyjny. Wielość perspektyw, podejść, głosów. W: N.K. Denzin, Y.S. Lincoln (red.), Metody badań jakościowych, t. 2, 15–55, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.

Cohen E. (1991), Tourists, locals and anthropologists. Australian Cultural History, 10, 6–18.

D’Andrade R.G. (1995), The Development of Cognitive AnthropologyNew York: Cambridge University Press.

Dąbrowski G. (2006), Rytuały przejścia a użycie substancji psychoaktywnych. Wrocław: Wydawnictwo Kate­dry Etnologii i Antropologii Kulturowej UWr.

Delaney C.H. (1995), Rites of passage in adolescence. Adolescence, 30(120), 891–897.

Douglas M. (2007), Czystość i zmaza. Warszawa: PIW (wyd. oryg. 1966).

Dudek A. (2004), Od języka wyobraźni do języka archetypów. Albo Albo, 2, 41–54.

Dudek A. (2008), Myślenie mitologiczne i aktywna wyobraźnia. Albo Albo4, 9–18.

Durkheim E. (1990), Elementarne formy życia religijnego, Warszawa (wyd. oryg. 1912).

Eliade M. (1990), Religia, literatura i komunizm. London: Puls (wyd. oryg. 1973).

Eliade M. (1994), Mity, sny i misteria. Warszawa: Wydawnictwo KR (wyd. oryg. 1957).

Eliade M. (1998), Aspekty mitu. Warszawa: Wydawnictwo KR (wyd. oryg. 1963).

Erikson E. (1997), Dzieciństwo i społeczeństwo. Poznań: Wydawnictwo Rebis (wyd. oryg. 1950).

Erikson E. (2002), Dopełniony cykl życia. Poznań: Wydawnictwo Rebis (wyd. oryg. 1982).

Erikson E. (2004), Tożsamość a cykl życia. Poznań: Zysk i S-ka (wyd. oryg. 1959).

Facio A., Micocci F. (2003), Emerging adulthood in Argentina. New Directions for Child and Adolescent Development, 100, 21–32.

Fatyga B. (2001), Młodość bez skrzydeł. Nastolatki w małym mieście. Warszawa: Instytut Stosowanych Nauk Społecznych UW.

Filip A. (2010), Sposoby rozwiązywania konfliktów rodzinnych w percepcji młodzieży różniącej się korzystaniem z mediów. W: D. Borecka-Biernat (red.), Sytuacje konfliktu w środowisku rodzinnym, szkolnym i rówieśniczym. Jak sobie radzą z nimi dzieci i młodzież? 224–242. Warszawa: Difin.

Freud Z. (1993), Totem i tabuWarszawa: Wydawnictwo KR.

Garrison M. (1998), Autonomy or community? An evaluation of two models of parental obligation. California Law Review, 86, 41–117.

Gennep A. van (2006), Obrzędy przejścia. Systematyczne studium ceremonii. Warszawa: PIW (wyd. oryg. 1909).

Gergen K. (2009), Nasycone Ja. Dylematy tożsamości w życiu współczesnym, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.

Gibson J.W. (2003), Evolutionary Perspectives on Attachment Theory and Brain DevelopmentMinneapolis: Capella University.

Giorgi A. (2003), Fenomenologia i badania psychologiczne. Białystok: Trans Humana.

Havighurst R.J. (1981), Developmental Tasks and Education. New York – London: Longman.

Hurrelmann K. (1994), International Handbook on Adolescence. Westpoint: Greenwood.

Ingham J.M. (1996), Psychological Anthropology Reconsidered. Cambridge: Cambridge University Press.

Iniewicz G. (2008), Zaburzenia emocjonalne u dzieci i młodzieży z perspektywy teorii przywiązania. Psychiatria Polska42(5), 671–682.

Jenkins J.H., Barrett R.J. (2004), Schizophrenia, Culture, and Subjectivity: The Edge of Experience. New York: Cambridge University Press.

Joniec-Bubula K. (2000), Rola rytuałów przejścia w tworzeniu się tożsamości w okresie dorastania. W: A. Gałdowa (red.), Tożsamość człowieka, 165–183. Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego.

Jung C.G., Kerényi K. (1993), Introduction à l’essence de la mythologie. L’enfant divin. La jeune fille divie. Paris: Payot.

Kaźmierska K. (1997), Wywiad narracyjny – technika i pojęcia analityczne. W: M. Czyżewski, A. Piotrowski, A. Rokuszewksa-Pawełek (red.), Biografia a tożsamość narodowa, 35–44. Łódź: Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego.

Keen S. (1988), Stories we live by. Psychology Today, 22, 42–47.

Kłocińska A. (2012), Karnawał wobec sacrum. O ludyczności kultury współczesnej. Kultura i Wartości, 3, 117–134.

Kurzępa J. (2007), Zagrożona niewinność. Zakłócenia rozwoju seksualności współczesnej młodzieżyKraków: Oficyna Wydawnicza Impuls.

Labouvie-Vief G. (1990), Modes of knowledge and the organization of development. W: M.L. Commons, Ch. Armon, L. Kohlberg, F.A. Richards, T.A. Grotzer (eds.), Adult Development, vol. 2: Models and Methods in the Study of Adolescent and Adult Thought, 43–62. New York: Praeger.

Labouvie-Vief G. (1994), Psyche and Eros. Mind and Gender in the Life Course. Cambridge: Cambridge University Press.

Leach E., Greimas A.J. (1989), Rytuał i narracjaWarszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.

Liberska H. (2007), Współczesny obraz moratorium. W: B. Harwas-Napierała, H. Liberska (red.), Tożsamość a współczesność. Nowe tendencje i zagrożenia, 25–52. Poznań: Wydawnictwo Naukowe UAM.

Lipska A., Zagórska W. (2011), Opowiadać i uczestniczyć, aby żyć – czy żyć, aby uczestniczyć. W: E. Dryll, A. Cierpka (red.), Psychologia narracyjna. Tożsamość, dialogowość, pogranicza, 241–252. Warszawa: Eneteia.

Loeber R. (1990), Developmental and risk factors of juvenile antisocial behavior and delinquency. Clinical Psychology Review, 1(10), 38–49.

Maffesoli M. (2008), Czas plemion. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.

Malinowski B. (1990), Mit, magia, religia. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.

McAdams D.P. (1993), The Stories We Live By. Personal Myths and the Making of the Self. New York: The Guilford Press.

Mayseless O., Scharf M. (2003), What does it mean to be an adult? The Israeli experience. New Directions for Child and Adolescent Development, 100, 5–20.

Neuman E. (1973), The Origin and History of ConsciousnessPrinceton: Princeton University Press.

Niżnik J. (1978), Mit jako kategoria metodologiczna. Kultura i Społeczeństwo, 22, 163–174.

Oleszkowicz A. (2006), Bunt młodzieńczy. Uwarunkowania. Formy. Skutki. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe Scholar.

Pankalla A., Klaus Z. (2010), Mitoterapia. Historia, teoria i praktyka. Poznań: Black Unicorn.

Piaget J. (1992), Mowa i myślenie u dziecka. Warszawa: Wydawnicwo Naukowe PWN (wyd. oryg. 1923).

Pietkiewicz I., Smith J.A. (2012), Praktyczny przewodnik interpretacyjnej analizy fenomenologicznej w badaniach jakościowych w psychologii. Czasopismo Psychologiczne, 2(18), 361–369.

Rutlege P.C., Park A., Sher K.J. (2008), 21st birthday drinking: Extremely extreme. Journal of Consulting and Clinical Psychology, 3(76), 511–516.

Schwartz T., White G.M., Lutz, C. (red.) (1992), New Directions in Psychological Anthropology. Cambridge: Cambridge University Press.

Segalen M. (2009), Obrzędy i rytuały współczesneWarszawa: Verbinum.

Senejko A. (2010), Obrona psychologiczna jako narzędzie rozwoju. Na przykładzie adolescencji. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.

Siudem A. (2013), Zachowania ryzykowne młodzieży gimnazjalnej, Psychologia Rozwojowa1, 69–85.

Smith, J. (1987), To Take Place. Toward Theory in Ritual. Chicago: The University of Chicago Press.

Smith J.A. (2008), Qualitative Psychology: A Practical Guide to Research Methods. London: Sage.

Smith J.A., Flowers P., Larkin M. (2009), Interpretative Phenomenological Analysis: Theory, Methods, Research. London: Sage.

Surma M. (2007), Wydłużająca się droga ku dorosłości. Próba weryfikacji empirycznej koncepcji emerging adulthood Jeffreya J. Arnetta w warunkach polskich. Niepublikowana praca magisterska pod kierunkiem W. Zagórskiej. Warszawa: Wydział Psychologii Uniwersytetu Warszawskiego.

Szewczyk J. (2002), Szkolne obrzędy i rytuały w kontekście mitycznej podróży bohatera. Kraków: Oficyna Wydawnicza Impuls.

Tokarska J., Wasilewski J.S., Zmysłowska M. (1982), Śmierć jako organizator kultury. Etnografia Polska, 1(26), 79–114.

Turner V. (2010), Proces rytualny. Struktura i antystruktura. Warszawa: PIW.

Weisfeld G. (1997), Puberty rites as clues to the nature of human adolescence. Cross-cultural Research, 31(1), 27–54.

Wierzbicka A. (1999), Emotions across Languages and Cultures: Diversity and UniversalsCambridge: Cambridge University Press.

Winnicott D. (2010), Dziecko, jego rodzina i świat. Warszawa: Oficyna Ingenium.

Zagórska W. (2003), Rzeczywistość wtórna – transrealna – w percepcji młodych dorosłych. Przykład techno. W: L. Wojciechowska (red.), Spostrzeganie świata społecznego przez dzieci, młodzież i młodych dorosłych, 195–224. Warszawa: Wydawnictwo Uniwersytetu Warszawskiego.

Zagórska W. (2004), Uczestnictwo młodych dorosłych w rzeczywistości wykreowanej kulturowo. Doświadczenie, funkcje psychologiczne. Kraków: Universitas.

Zagórska W. (2007), Searching for mythos. A new approach to ludic activity in adulthood. Polish Psychological Bulletin, 38(3)156–165.

Informacje

Informacje: Psychologia Rozwojowa, 2016, Tom 21, Numer 1, s. 77 - 96

Typ artykułu: Oryginalny artykuł naukowy

Tytuły:

Polski:

Nie jestem już dzieckiem. Quasi-rytuały wyjścia z dzieciństwa w narracjach nastolatków. Perspektywa psychologii antropologicznej

Angielski:

I am not a child anymore. Quasi-rituals of leaving childhood in teenagers’ narrations. Anthropological psychology approach
 

Autorzy

Instytut Psychologii, Uniwersytet Kardynała Stefana Wyszyńskiego, 01-938 Warszawa, ul. Wóycickiego 1/3

Instytut Psychologii, Uniwersytet Kardynała Stefana Wyszyńskiego, 01-938 Warszawa, ul. Wóycickiego 1/3

Wydział Psychologii, Uniwersytet Warszawski, Warszawa

Publikacja: 20.03.2016

Status artykułu: Otwarte __T_UNLOCK

Licencja: Żadna

Udział procentowy autorów:

Dariusz Kurzydło (Autor) - 50%
Wanda Zagórska (Autor) - 50%

Korekty artykułu:

-

Języki publikacji:

Polski