FAQ
logotyp Uniwersytetu Jagiellońskiego

Neuropsychologia jesieni życia

Data publikacji: 24.05.2012

Psychologia Rozwojowa, 2012, Tom 17, Numer 1, s. 85 - 98

https://doi.org/10.4467/20843879PR.12.007.0382

Autorzy

Krzysztof Jodzio
Instytut Psychologii, Uniwersytet Gdański, Gdańsk
Wszystkie publikacje autora →

Tytuły

Neuropsychologia jesieni życia

Abstrakt

Neuropsychology of later lifeng
Contemporary debate on human aging is intensive and multifaceted in nature because of agerelated transformation in many contemporary societies, i.e. a rapid increase of mean life expectancy (increasing numbers of healthy old people). The aim of this article is to discuss changes in brain and behavior that occur in later life. Life-span developmental neuropsychology emphasizes a close relationship between cognitive problems in later life and age-related loss of large neurons in some parts of the brain. Large neurons shrink into smaller neuron classes. The most pronounced atrophic changes have been reported in the prefrontal area, hippocampus, ubstantianigra and locus cinereus. This article presents also common clinical conditions of later life, such as differential diagnosis of age-associated behavioral changes and dementias. There may be multiple causes of neurogeriatric disorders, such as Alzheimer’s disease. There has been considerable interest in the possible causative role of cognitive and brain reserve which differs among individuals. Therefore between-individual heterogeneity related to normal cognitive aging is signifi cant. Namely, if cerebral pathology occurs (e.g., neurodegeneration with dementia), persons with a greater reserve may not demonstrate the same cognitive impact as others with the same pathology (e.g. lesion size) but less reserve. It is also widely believed that mental difficulties in lder adults cannot be easily attributed to psychomotor slowness which may reflect a loss of white matter tissue, i.e. dysmielinisation of nerve fibers. This article emphasizes an importance of ecologically valid assessment of older adults, whose everyday activities and real--world abilities cannot be predicted by the traditional tests and sophisticated procedures emerging from purely experimental investigations.

Bibliografia

Albert M., Stafford J.L. (1986), CT Scan and Neuropsychological Relationships in Aging and Dementia [w:] G. Goldstein, R.E. Tarter (red.), Advances in clinical neuropsychology, 31–53. New York: Plenum Press.

Ball K., Ross L.A., Viamonte S. (2010), Normal Aaging and Everyday Functioning [w:] T.D. Marcotte, I. Grant (red.), Neuropsychology of everyday functioning, 248–263. New York: The Guilford Press.

Bartoszewski J., Halaunbrenner-Lisowska J., Majchrzyk Z. (1978), Zaburzenia psychiczne wieku podeszłego. Warszawa: Państwowy Zakład Wydawnictw Lekarskich.

Bettcher B.M., Giovannetti T. (2009), From Cognitive Neuroscience to Geriatric Neuropsychology. Neuropsychology Review, 19, 64–84.

Bilikiewicz A. (1995), Problemy psychogeriatrii. Psychiatria Polska, 29, 579–592.

Boone K.B., Miller B.L., Lesser I.M., Mehringer C.M., Hill-Gutierrez E., Goldberg M.A., Berman N.G. (1992), Neuropsychological Correlates of White-matter Lesions in Healthy Elderly Subjects. A threshold effect. Archives of Neurology, 49, 549–554.

Cabeza R., Nyberg L., Park D. (red.) (2010), Cognitive Neuroscience of Aging: Linking Cognitive and Cerebral Aging. New York: Oxford University Press.

Cappa S.F. (2000), Neuroimaging of Recovery from Aphasia. Neuropsychological Rehabilitation, 10, 365–376.

Chodorowski Z. (2005), Wybrane problem medycyny geriatrycznej. Gdańsk: Grupa Wydawnicza VM Group.

Corning L. (1884), Brain Exhaustion, with Some Preliminary Considerations on Cerebral Dynamics. New York: D. Appleton and Company.

Dawid J.W. (1895), Zasób umysłowy dziecka. Przyczynek do psychologii doświadczalnej. Warszawa: Druk K. Kowalewskiego.

Dowse T.S. (1880), On Brain and Nerve Exhaustion, Neurasthenia: Its Nature and Curative Treatment. London: Bailliere, Tindall, and Cox.

d’Ydewalle G., Bouckaert D., Brunfaut E. (2001), Age-related differences and complexity of ongoing activities in time- and event-based prospective memory. The American Journal of Psychology, 114, 411–423.

Filley C.M. (1998), The Behavioral Neurology of Cerebral White Matter. Neurology, 50, 1535–1540.

Finger S. (1994), Origins of Neuroscience. A History of Explorations Into Brain Function. New York: Oxford University Press.

Goethe J.W. (1814/1977), Refl eksje i maksymy. Warszawa: Czytelnik.

Höffding H. (1911), Psychologja na podstawie doświadczenia. Warszawa: Nakład Henryka Lindenfelda.

Janowsky J.S., Shimamura A.P., Squire L.R. (1989), Source Memory Impairment in Patients with Frontal Lobe Lesions. Neuropsychologia, 27, 1043–1056.

Jodzio K. (2003a), Mózgowe mechanizmy kompensacji zaburzeń językowych w afazji. Psychologia Jakości Życia, 2, 245–260.

Jodzio K. (2003b), Wybrane parametry prognostyczne zaburzeń językowych w afazji. Studia Psychologiczne, 41, 25–42.

Jodzio K. (2008), Neuropsychologiczne badania funkcji wykonawczych u schyłku życia. Psychologia Rozwojowa, 13, 13–24.

Jodzio K. (2011), Diagnostyka neuropsychologiczna w praktyce klinicznej. Warszawa: Difin.

Jodzio K., Nyka W. (2004), Diagnoza i leczenie zespołów otępiennych. Standardy Medyczne, 1, 400–404.

Juola J.F., Koshino H., Warner C.B., McMickell M., Peterson M. (2000), Automatic and Voluntary Control of Attention in Young and Older Adults. The American Journal of Psychology, 113, 159–178.

Katzman R., Aronson M., Fuld P., Kawas C., Brown T., Morgenstern H., Frishman W., Gidez L., Eder H., Ooi W.L. (1989), Development of Dementing Illnesses in an 80-year-old Volunteer Cohort. Annals of Neurology, 25, 317–324.

La Rue A. (1992), Aging and Neuropsychological Assessment. New York: Plenum Press.

Lindner G.A. (1895), Wykład psychologii empirycznej. Kraków: Drukarnia W.L. Anczyca i Spółki.

Lipiński M. (1867), Zarys antropologii psychicznéj czyli psychologii empirycznéj dla użytku dojrzalszej młodzieży polskiej. Lwów: Drukarnia Narodowa W. Manieckiego.

Łuczywek E., Kądzielawa D. (2005), Funkcjonowanie poznawcze polskich stulatków z perspektywy neuropsychologii klinicznej [w:] K. Jodzio (red.), Neuronalny świat umysłu, 145–165. Kraków: Ofi cyna Wydawnicza „Impuls”.

McCosh J. (1887), Psychology. The Cognitive Powers. New York: Charles Scribner’s Sons.

Milham M.P., Erickson K.I., Banich M.T., Kramer A.F., Webb A., Wszalek T., Cohen N.J. (2002), Attentional Control in the Aging Brain: Insights from an fMRI Study of the Stroop Task. Brain and Cognition, 49, 277–296.

Oleś P.K. (2011), Psychologia człowieka dorosłego. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.

Owecki M.K., Michalak S., Kozubski W. (2011), Psychopatologia chorób układu nerwowego w wieku podeszłym. Neurologia i Neurochirurgia Polska, 45, 161–168.

Park D.C., Polk T.A., Mikels J.A., Taylor S.F., Marshuetz C. (2001), Cerebral Aging: Integration of Brain and Behavioral Models of Cognitive Function. Dialogues in Clinical Neuroscience, 3, 151–165.

Raz N. (2004), The Aging Brain Observed in Vivo: Differential Changes and Their Modifi ers [w:] R. Cabeza, L. Nyberg, D.C. Park (red.), Cognitive neuroscience of aging: linking cognitive and cerebral aging, 17–55. New York: Oxford University Press.

Rothe A. (1885), Psychijatryja, czyli nauka o chorobach umysłowych. Warszawa: Druk K. Kowalewskiego.

Stern Y. (2002), What is Cognitive Reserve ? Theory and Research Application of the Reserve Concept. Journal of the International Neuropsychological Society, 8, 448–460.

Stern Y. (2009), Cognitive reserve. Neuropsychologia, 47, 2015–2028.

Steuden S. (2011), Psychologia starzenia się i starości. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.

Śmigiel J. (1998), Doświadczenie depresji u osób starszych – kontekst somatyczny i społeczny. O depresji inaczej. Postępy Psychiatrii i Neurologii, 7, suplement 1 (6), 17–23.

Van Petten C., Plante E., Davidson P.S.R., Kuo T.Y., Bajuscak L., Glisky E.L. (2004), Memory and Executive Function in Older Adults: Relationships with Temporal and Prefrontal Gray Matter Volumes and White Matter Hyperintensities. Neuropsychologia, 42, 1313–1335.

Informacje

Informacje: Psychologia Rozwojowa, 2012, Tom 17, Numer 1, s. 85 - 98

Typ artykułu: Oryginalny artykuł naukowy

Tytuły:

Polski:

Neuropsychologia jesieni życia

Angielski:

Neuropsychology of later lifeng

Autorzy

Instytut Psychologii, Uniwersytet Gdański, Gdańsk

Publikacja: 24.05.2012

Status artykułu: Otwarte __T_UNLOCK

Licencja: Żadna

Udział procentowy autorów:

Krzysztof Jodzio (Autor) - 100%

Korekty artykułu:

-

Języki publikacji:

Polski

Liczba wyświetleń: 3230

Liczba pobrań: 1811

<p> Neuropsychologia jesieni życia</p>