FAQ
logotyp Uniwersytetu Jagiellońskiego

Larsa Tornstama Teoria Gerotranscendencji  jako teoria pozytywnego starzenia się

Data publikacji: 20.12.2016

Psychologia Rozwojowa, 2016, Tom 21, Numer 4, s. 9 - 25

https://doi.org/10.4467/20843879PR.16.019.5996

Autorzy

Paweł Brudek
Instytut Psychologii, Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II, Lublin
Wszystkie publikacje autora →

Tytuły

Larsa Tornstama Teoria Gerotranscendencji  jako teoria pozytywnego starzenia się

Abstrakt

Lars Tornstam’s Gerotrascendence Theory as the positive ageing theory

Elderly people are not a homogeneous group in terms of their adaptation to aging degree. Most often, the optimal adaptation is when an elder person has a high life satisfaction, confidence in oneself and others, as well as effectively copes with tasks attributable to the period of late adulthood. There are many theories explaining the process of adaptation to old age. One of them is the concept of gerotranscendence by Lars Tornstam developed mainly in the Nordic countries. This proposal is the cognitively valuable and inspiring concept of the positive aging. It allows to esentialise the aging process and look at an elderly person in a new way. The article presents the theoretical background of the gerotranscendence theory, its main objectives and main research directions.

Bibliografia

Ahmadi L.F. (1998), Sufism and Gerotranscendence: The Impact of Way of Thinking, Culture, and Aging on Spiritual Maturity. Journal of Aging and Identity, 3, 4, 189-211.

Ahmadi L.F. (2000a), Gerotranscendence and Life Satisfaction: Studies of Religious and Secular Iranians and Turks. Journal of Religious Gerontology, 12, 1, 17-41.

Ahmadi L.F. (2000b), Reflections on Spiritual Maturity and Gerotranscendence: Dialogues with Two Sufis. Journal of Religious Gerontology, 11, 2, 43-74.

Ahmadi L.F. (2001), Gerotranscendence and Different Cultural Settings. Ageing and Society, 21, 04, 395-415.

Ardelt M. (2003), Emperical Assessment of a Three Dimensional Wisdom Scale. Research on Aging,25, 3, 275-324.

Baltes M.M., Carstensen L.L. (1996), The Process of Successful Ageing. Ageing and Society, 16, 04, 397-422.

Baltes, M.M.,  Carstensen, L.L. (1999). Social-Psychological Theories and Their Applications to Aging: From Individual to Collective. [w:] V.L. Bengtson, K.W. Schaie (red.), Handbook of Theories of Aging , 209-226. New York: Springer Publishing.

Baltes P.B., Baltes M.M. (1990), Psychological Perspectives on Successful Aging: The Model of Selective Optimization with Compensation. Successful Aging: Perspectives from the Behavioral Sciences, 1, 1-34.

Baltes P.B., Baltes M.M. (1993), Successful Aging: Perspectives from the Behavioral Sciences. New York: Cambridge University Press.

Baltes, P. B. (1997). On the incomplete architecture of human ontogeny: Selection, optimization, and compensation as foundation of developmental theory. American Psychologist, 52, 366–380.

Bee H. (2004). Psychologia rozwoju człowieka. Poznań: Wydawnictwo Zysk i S-ka.

Braam A.W., Bramsen I., van Tilburg T.G., van der Ploeg H.M., Deeg D.J. (2006), Cosmic Transcendence and Framework of Meaning in Life: Patterns Among Older Adults in the Netherlands. Journal of Gerontology: Social Sciences B, 61, 3, 121-128.

Brudek P. (2012), Znaczenie osób starszych w procesie kształtowania dojrzałej osobowości z perspektywy teorii gerotranscendencji Larsa Tornstama. Referat wygłoszony na Ogólnopolskiej Konferencji Naukowej: „Wychowanie, kształtowanie, formowanie. Czy współczesna pedagogika poradzi sobie bez duchowości?”, Sieradz.

Brudek P. (2014), Rola dziadków w procesie wspierania rozwoju dziecka w prenatalnym okresie życia z perspektywy teorii gerotranscendencji Larsa Tornstama. [w:] E. Lichtenberg-
-Kokoszka, E. Janiuk, P. Kierpal (red.), Prenatalny okres życia człowieka. Zagadnienie interdyscyplinarne, 109-126. Kraków: Wydawnictwo „Impuls”.

Brudek P. (2015), Podmiotowe korelaty satysfakcji z małżeństwa osób w okresie późnej dorosłości. Niepublikowana rozprawa doktorska. Lublin: KUL Jana Pawła II

Brudek P., Ciuła G. (2013), Hierarchia wartości a satysfakcja ze związku małżeńskiego u osób w okresie późnej dorosłości. Śląskie Studia Historyczno-Teologiczne, 46, 2, 368-382.

Brudek P., Kierpal P. (2013),Relacje interpersonalne osób starszych w perspektywie teorii gerotranscendencji L. Tornstama. Referat wygłoszony na Międzynarodowej Konferencji Naukowej: „Samotność: rzeczywistość czy fikcja?”. Stalowa Wola.

Brudek P., Steuden S. (2015). Religijne korelaty zadowolenia z małżeństwa w okresie późnej dorosłości. [w:] P. Brudek, S. Steuden, I. Januszewska, A. Gamrowska (red.), Oblicza starości we współczesnym świecie. Perspektywa psychologiczno-medyczna, 15-44. Lublin: Wydawnictwo KUL.

Bruyneel S., Marcoen A., Soenens B. (2005), Gerotranscendence: Components and Spiritual Roots in the Second Half of Life. http://www.soc.uu.se/digitalAssets/235/235770_1bruyneel-2005.pdf.

Brzezińska A., Hejmanowski Sz. (2005), Okres późnej dorosłości. Jak rozpoznać ryzyko i jak pomagać? [w:] A. Brzezińska (red.),Psychologiczne portrety człowieka. Praktyczna psychologia rozwojowa, 623-664. Gdańsk: GWP.

Carstensen L.(1991), Selectivity theory: Social activity in Life-Span Context. Annual Review of Gerontology and Geriatrics. Behavioral Science and Aging, 11, 195-217.

Carstensen L.L. (1992), Social and Emotional Patterns in Adulthood: Support for Socioemotional Selectivity Theory. Psychology and Aging, 7, 3, 331-338.

Carstensen L.L. (1995), Evidence for a Life-Span Theory of Socioemotional Selectivity. Current Directions in Psychological Science, 4, 151-156.

Carstensen L.L., Mikels J.A. (2005), At the Intersection of Emotion and Cognition Aging and the Positivity Effect. Current Directions in Psychological Science, 14, 3, 117-121.

Cumming E., Henry W.E. (1961), Growing Old, the process of Disengagement. New York: Basic Books.

Czekanowski P. (2012), Społeczne aspekty starzenia się ludności w Polsce. Perspektywa socjologii starości. Gdańsk: Wydawnictwo Uniwersytetu Gdańskiego.

Erikson E.H., Erikson J.M. (2012), Dopełniony cykl życia wersja rozszerzona o nowe rozdziały autorstwa Joan M. Erikson poświęcone dziewiątemu etapowi rozwoju osobowości człowieka. Gliwice: Wydawnictwo Helion.

Hauge S. (1998), An Analysis and Critique of the Theory of Gerotranscendence. http://www-bib.hive.no/tekster/hveskrift/notat/1998-3/.

Janowski K. (2011), Skłonność do martwienia się u osób w podeszłym wieku. [w:] S. Steuden, M. Stanowska, K. Janowski (red.), Starzenie się z godnością, 231-240. Lublin: Wydawnictwo KUL.

Jewell A.J. (2014), Tornstam’s Notion of Gerotranscendence: Re-examining and Questioning the Theory. Journal of Aging Studies, 30, 112-120.

Jönson H., Magnusson J.A. (2001), A New Age of Old Age? Gerotranscendence and the
Re-enchantment of Aging. Journal of Aging Studies, 15, 4, 317-331.

Kozielecki J. (2009), Psychotransgresjonizm – zarys nowego paradygmatu. [w:] J. Kozielecki (red.), Nowe idee w psychologii, 330-348. Gdańsk: GWP.

Krok D. (2009), Religijność a jakość życia w perspektywie mediatorów psychospołecznych. Opole: Redakcja Wydawnictw WTUO.

Lang F.R., Staudinger U.M., Carstensen L.L. (1998), Perspectives on Socioemotional Selectivity in Late Life: How Personality and Social Context do (and do not) Make a Difference. The Journals of Gerontology Series B: Psychological Sciences and Social Sciences, 53, 1, 21-30.

Lazarus R.S., Lazarus B.N. (2006), Coping with Aging. Oxford: University Press.

Malec M. (2012), Gerotranscendencja – teoria pozytywnego starzenia się. Założenia i znaczenie.
[w:] M. Olejarz (red.), Dyskursy młodych andragogów, 45-60. Zielona Góra: Oficyna Wydawnicza Uniwersytetu Zielonogórskiego.

Massmann A.D. (2012), Exploring Gerotranscendence and How it Relates to Depression and Attitudes about Death. Niepublikowana praca magisterska. Mankato:Minnesota State University.

Nobles W. (2010), Understanding the Presence of Gerotranscendence Among Diverse Racial and Ethnic Older Adults in Florida. Niepublikowana rozprawa doktorska. Floryda: University of Florida.

Oleś P. (2012), Psychologia człowieka dorosłego. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.

Rydz E. (2014), Psychologia religijności/duchowości rodziny. [w:] I. Janicka, H. Liberska (red.), Psychologia rodziny, 203-220. Warszawa: PWN.

Scarcello, J. (2010). Fifty and fabulous: The best years of a woman’s life. London: Duncan Baird Publishers.

Schroots J.J. (1996), Theoretical Developments in the Psychology of Aging. The Gerontologist, 36, 6, 742-748.

Stelcer B., Mojs E. (2014), Gerotranscendencja – propozycja innego spojrzenia na teorię rozwoju tożsamości Erika Eriksona. Referat wygłoszony na I Krajowej Konferencji Psychologii Klinicznej: „Psychologia Kliniczna w XXI wieku - teoria i praktyka”, Poznań.

Steuden S. (2011), Psychologia starzenia się i starości. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.

Straś-Romanowska M. (2011), Późna dorosłość. [w:] T. Janusz (red.), Psychologia rozwoju człowieka,326-350. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.

Stuart-Hamilton I. (2000), Psychologia starzenia się. Warszawa: PWN.

Susułowska M. (1989), Psychologia starzenia się i starości. Państwowe Wydawnictwo Naukowe.

Tornstam L. (1989), Gerotranscendence: a Metatheoretical Reformulation of The Disengagement Theory. Aging: Clinical and Experimental Research, 1, 1, 55-63.

Tornstam L. (1992), The Quo Vadis of Gerontology. On the Gerontological Research Paradigm.The Gerontologist, 32, 3, 318-326.

Tornstam L. (1994), Gerotranscendence – a Theoretical and Empirical Exploration. [w:] L.E. Thomas, S.A. Eisenhandler (red.), Aging and the Religious Dimension, 203-225. Westport: Greenwood Publishing Group

Tornstam L. (1996), Gerotranscendence – a Theory About Maturing into Old Age. Journal of Aging and Identity, 1, 37-50.

Tornstam L. (1997), Gerotranscendence: The Contemplative Dimension of Aging. Journal of Aging Studies, 11, 2, 143-154.

Tornstam L. (2003), Gerotranscendence from Young Old Age to Old Old Age. Online publication: http://www.soc.uu.se/publications/fulltext/gtransoldold.pdf

Tornstam L. (2005), Gerotranscendence: A Developmental Theory of Positive Aging. New York: Springer Publishing Company.

Tornstam L. (2011), Maturing into Gerotranscendence. The Journal of TransPersonal Psychology, 43, 2, 166-180.

Tornstam L., Tornqvist M. (2000), Nursing Staff's Interpretations of “Gerotranscendental Behavior” in the Elderly. Journal of Aging and Identity, 5, 1,15-29.

Tornstam, L. (1999), Transcendence in Later Life. Generations, 23, 4, 10-14.

Verbraak, A. (2000). Gerotranscendence: An Examination of a Proposed Extension to Erik Erikson’s Theory of Identity Development. Nie publikowana rozprawa doktorska, University of Canterbury, New Zealand.

Wadensten B. (2005), Introducing Older People to The Theory of Gerotranscendence. Journal of Advanced Nursing, 52, 4, 381-388.

Wadensten B. (2007), The Theory of Gerotranscendence as Applied to Gerontological Nursing – Part I.International Journal of Older People Nursing, 2, 289-294.

Wadensten B. (2010), Changes in Nursing Home Residents During an Innovation Based on the Theory of Gerotranscendence. International Journal of Older People Nursing, 5, 108-115.

Wadensten B., Carlsson M. (2001), A Qualitative Study of Nursing Staff Members’ Interpretations of Signs of Gerotranscendence. Journal of Advanced Nursing, 36, 5, 635-642.

Wadensten B., Carlsson M. (2003), Theory-driven Guidelines for Practical Care of Older People, Based on the Theory of Gerotranscendence. Journal of Advanced Nursing, 41, 5, 462-470.

Wang J.J. (2011).  A structural model of the bio-psycho-socio-spiritual factors influencing the development towards gerotranscendence in a sample of institutionalized elders.Journal of Advanced Nursing, 67, 12, 2628-2636.

Wang J.J., Lin Y.H., Hsieh L.Y. (2011), Effects of Gerotranscendence Support Group on Gerotranscendence Perspective, Depression, and Life Satisfaction of Institutionalized Elders. Aging & Mental Health, 15, 5, 580-586.

Yun-Hsuan, L. (2008). Effects of gerotranscendence support group on gerotranscendence perception, depression, and life satisfaction of institutionalized elders. Nie publikowana praca magisterska, Tainan Department of Nursing, College of Medicine, National Cheng Kung University, Taiwan.

Zych A.A. (2010), Leksykon gerontologii. Kraków: „Impuls”.

Informacje

Informacje: Psychologia Rozwojowa, 2016, Tom 21, Numer 4, s. 9 - 25

Typ artykułu: Oryginalny artykuł naukowy

Tytuły:

Polski:

Larsa Tornstama Teoria Gerotranscendencji  jako teoria pozytywnego starzenia się

Angielski:

Lars Tornstam’s Gerotrascendence Theory as the positive ageing theory

Autorzy

Instytut Psychologii, Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II, Lublin

Publikacja: 20.12.2016

Status artykułu: Otwarte __T_UNLOCK

Licencja: Żadna

Udział procentowy autorów:

Paweł Brudek (Autor) - 100%

Korekty artykułu:

-

Języki publikacji:

Polski