Autonarracja jako metoda badania autokreacji
cytuj
pobierz pliki
RIS BIB ENDNOTEWybierz format
RIS BIB ENDNOTEAutonarracja jako metoda badania autokreacji
Data publikacji: 23.07.2016
Psychologia Rozwojowa, 2016, Tom 21, Numer 2, s. 27 - 40
https://doi.org/10.4467/20843879PR.16.008.5086Autorzy
Autonarracja jako metoda badania autokreacji
Self-narrative as a method for researching self-creation
The article is a continuation of theoretical deliberations on self-creation presented in the earlier work (Jančina, Kubicka, 2014). It contains a detailed characteristics of this phenomenon, assuming that the object of self-creation activities is the Self, in the sense of its cognitive representation named the Self, and more precisely – the identity of a person. I suggest introducing the concept of a complex self-creation competence, which consists of such detailed competencies as autobiographical knowledge (thinking), autonomy, creativity, transgression, defining and committing oneself to fulfilling long-term goals, and self-reflection. In addition, I search for an adequate method for researching these detailed competencies. The article also contains argumentation in favour of the analysis of the content of self-narratives as the most accurate method of self-creation research as defined here. Therefore, McAdams’s life story model is presented, and a strong argument in favour of such a choice of the research method is given in the form of the deliberations of Zbigniew Pietrasiński, the author of the self-creation concept itself, who conducted research by analysing the biographies of well-known historical figures.
Abedi, J. (2000), Abedi Test of Creativity. University of California, Center for the Study and Evaluation.
Adler J.M., McAdams D.P. (2007), Time, culture, and stories of the self. Psychological Inquiry, 18(2), 97–128.
Azumendi E., Villa A., Abedi J. (1996), Reliability and validity of a newly constructed multiple-choice creativity instrument. Creativity Research Journal, 9, 1, 89–95.
Bartosz B. (2002), Doświadczenie macierzyństwa. Analiza narracji autobiograficznych. Wrocław: Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego.
Bingley A.F., Thomas C., Brown J. i in. (2008), Developing narrative research in supportive and palliative care: The focus on illness narratives. Journal of Palliative Medicine, 22, 653–658.
Brzezińska A. (2006), Dzieciństwo i dorastanie: Korzenie tożsamości osobistej i społecznej. W: A. Brzezińska, A. Hulewska, J. Słomska (red.), Edukacja regionalna, 47–77. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Brzezińska A., Czub T., Hejmanowski S. i in. (2012), Uwarunkowania procesu kształtowania się tożsamości w okresie przejścia z adolescencji do dorosłości. Kultura i Edukacja, 3(89), 23–51.
Cieciuch J. (2011), Między przedmiotem a metodą. Wątpliwości związane z koncepcją tożsamości narracyjnej McAdamsa. W: E. Dryll, A. Cierpka (red.), Psychologia narracyjna. Tożsamość, dialogowość, pogranicza. Warszawa: Eneteia.
Conway M.A., Holmes A. (2004), Psychosocial stages and the accessibility of autobiographical memories across the life cycle. Journal of Personality, 72(3), 461–480.
Deci E.L., Ryan R.M. (2000), Self-determination theory and the facilitation of intrinsic motivation, social development and well-being. American Psychologist, 55(1), 68–78.
Dubas E. (2009), Refleksja autobiograficzna jako aktywność edukacyjna w kontekście całożyciowego uczenia się. W: A. Fabiś, S. Kędziora (red.), Aktywność społeczna, kulturalna i oświatowa dorosłych. Mysłowice–Zakopane: Górnośląska Wyższa Szkoła Pedagogiczna im. Kardynała Hlonda w Mysłowicach.
Erikson E.H. (1963), Childhood and Society (ed. 2). Oxford: Norton & Co.
Genereux R., McKeough A. (2007), Developing narrative interpretation: Structural and content analyses, British Journal of Educational Psychology, 77, 849–872.
Gibbs G. (2011), Analizowanie danych jakościowych. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Grzelak M., Jarymowicz M. (2003), Tożsamość i współzależność. W: J. Strelau (red.), Psychologia. Podręcznik akademicki, Tom 3. Gdańsk: Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne, 107–144.
Jančina M., Kubicka D. (2014), Kierowanie własnym rozwojem: Kontekst teoretyczny zjawiska. Psychologia Rozwojowa, 19(4), 31–48.
Jarymowicz M. (2000), Psychologia tożsamości. W: J. Strelau (red.), Psychologia. Podręcznik akademicki, Tom 3, Gdańsk: Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne, 107–125.
Kozielecki J. (2002), Transgresja i kultura. Warszawa: Wydawnictwo Akademickie „Żak”.
Kozielecki J. (2004), Społeczeństwo transgresyjne. Szansa i ryzyko. Warszawa: Wydawnictwo Akademickie „Żak”.
Kubicka D. (2003), Twórcze działanie dziecka w sytuacji zabawowo-zadaniowej. Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego.
Lalak D. (2010), Podejście biograficzne (biograficzność) w naukach o wychowaniu. Trzy perspektywy dyskursu. W: S. Palka (red.), Podstawy metodologii badań w pedagogice. Gdańsk: Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne.
Manczak E.M., Zapata-Gietl C., McAdams D.P. (2014), Regulatory focus in the life story: Prevention and promotion as expressed in three layers of personality. Journal of Personality and Social Psychology, 106(1), 160–181.
Markus H., Nurius P. (1986), Possible selves. American Psychologist, 41, 954–969.
McAdams D.P. (2001), The psychology of life stories, Review of Genereal Psychology, 5(2), 100–122.
McAdams D.P. (2008), Personal narratives and the life story. W: O.P. John, R.W. Robins, L.A. Pervin (eds.), Handbook of Personality: Theory and Research. New York: Guilford Press.
McAdams D.P., Adler J.M. (2010), Autobiographical memory and the construction of a narrative identity: Theory, research and clinical implications. W: J.E. Maddux, J.P. Tangney (eds.), Social Psychological Foundations of Clinical Psychology. New York: Guilford Press, 36–50.
McAdams D.P., Olson B.D. (2010), Personality development: Continuity and change over the life course. Annual Review of Psychology, 61, 517–542.
McAdams D.P., Pals J.L. (2006), A new Big Five: Fundamental principles for an integrative science of personality. American Psychologist, 61, 204–217.
McCance T.V., McKenna H.P., Boore J.R.P. (2001), Exploring caring using narrative methodology: An analysis of the approach. Journal of Advanced Noursing, 33, 350–356.
Nęcka E. (2001), Psychologia twórczości. Gdańsk: Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne.
Niedzwieńska A., Neckar J. (2009), Poznaj samego siebie, czyli o źródłach samowiedzy. Warszawa: Academica.
Nosal Cz. 2004, Psychologia kompetencji w dobie nowej technologii informacyjnej. W: W. Strykowski, W. Skrzydlewski (red.), Kompetencje medialne w społeczeństwie wiedzy. Poznań, Wydawnictwo UAM.
Opozda D. (2007), Wychowawcza funkcja rodziców w rozwoju tożsamości młodzieży. Przegląd Pedagogiczny, 1(18), 49–56.
Pietrasiński Z. (1988), Rozwój z perspektywy jego podmiotu. W: M. Tyszkowa (red.), Rozwój psychiczny człowieka w ciągu życia. Zagadnienia teoretyczne i metodologiczne. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 80–118.
Pietrasiński Z. (1993), Syntezy wiedzy autobiograficznej podporządkowane „roli” autokreacyjnej jednostki. W: T. Rzepa, J. Leoński (red.), O biografii i metodzie biograficznej. Poznań: Wydawnictwo Nakom.
Pietrasiński Z. (2001), Mądrość, czyli świetne wyposażenie umysłu. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe Scholar.
Pietrasiński Z. (2009), Ekspansja pięknych umysłów. Nowy renesans, ożywcza autokreacja. Warszawa: Wydawnictwo CiS.
Popek S. (2001), Człowiek jako jednostka twórcza. Lublin: Wydawnictwo UMCS.
Rejnö Å., Berg L., Danielson E. (2014), The narrative structure as a way to gain insight poeples’ experiences: One methodological approach. Scandinavian Journal of Caring Sciences, 28, 618–626.
Rzepa T., Leoński J. (1993), O biografii i metodzie biograficznej. Poznań: Wydawnictwo Nakom.
Sandelowski M. (1991), Telling stories: Narrative approaches in qualitative research. Journal of Nursing Scholarship, 23, 161–166.
Sankowski T. (2001), Wybrane psychologiczne aspekty aktywności sportowej. Poznań: Akademia Wychowania Fizycznego im. Eugeniusza Piaseckiego.
Soroko E. (2013), Kwestionariusz Inklinacji Autonarracyjnej (IAN-R) – pomiar skłonności do narracyjnego opracowywania i relacjonowania doświadczenia. Studia Psychologiczne, 1(51), 5–18.
Studenski R. (2006), Skłonność do ryzyka a zachowania transgresyjne. W: M. Goszczyńska, R. Studenski (red.), Psychologia zachowań ryzykownych. Koncepcje, badania, praktyka. Warszawa: Wydawnictwo Akademickie „Żak”.
Tokarz A. (2005), Dynamika procesu twórczego. Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego.
Tucholska K. (2005), Zagadnienie kompetencji w psychologii. Roczniki Psychologiczne, t. 8, 2, 11–36.
Wilt J., Cox K.S., McAdams D.P. (2010), The eriksonian life story: Developmental scripts and psychosocial adaption. Journal of Adult Development, 17, 156–161.
Wiltshire J. (1995), Telling a story, writing a narrative: Terminology in health care. Nursing Inquiry, 2, 75–82.
Wojciszke B. (1986), Teoria schematów społecznych. Struktura i funkcjonowanie jednostkowej wiedzy o otoczeniu społecznym. Wrocław: Wydawnictwo Państwowej Akademii Nauk.
Zaleski Z. (1991), Psychologia zachowań celowych. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe.
Żurko M. (1995), O przydatności metod biograficznych w psychologii. W: M. Straś-Romanowska (red.), Na tropach psychologii jako nauki humanistycznej. Warszawa: Wydawnictwo PWN.
Informacje: Psychologia Rozwojowa, 2016, Tom 21, Numer 2, s. 27 - 40
Typ artykułu: Oryginalny artykuł naukowy
Tytuły:
Autonarracja jako metoda badania autokreacji
Self-narrative as a method for researching self-creation
Instytut Psychologii, Uniwersytet Jagielloński w Krakowie, ul. Ingardena 6, 30-060 Kraków
Publikacja: 23.07.2016
Status artykułu: Otwarte
Licencja: Żadna
Udział procentowy autorów:
Korekty artykułu:
-Języki publikacji:
Polski