Translatorska biografia Heinricha Nitschmanna: niemiecki polonofil w czasach germanizacji i antypolskiej propagandy
cytuj
pobierz pliki
RIS BIB ENDNOTEWybierz format
RIS BIB ENDNOTEData publikacji: 2023
Przekładaniec, 2023, Numer 47 – Biografie tłumaczy, s. 31 - 47
https://doi.org/10.4467/16891864PC.23.014.18845Autorzy
Translatorska biografia Heinricha Nitschmanna: niemiecki polonofil w czasach germanizacji i antypolskiej propagandy
The article attempts to reconstruct the translator biography of Heinrich Nitschmann (1826– 1905) and explain the role he played in Polish-German literary contacts. Nitschmann made German readers familiar with Polish literature firstly through his translations of Polish poetry, and secondly through his popular compendium “History of Polish Literature,” aimed at the German Bildungsbürgertum. Although his translations are not outstanding in quality, they suited the literary tastes of the era and contributed to shaping the German discourse on Poland in the second half of the 19th century. The article traces Nitschmann’s linguistic biography and topobiography, characterizes and situates his translation work against the background of his other activities as a writer, publicist and composer; it attempts to reconstruct his aesthetics and worldview, his translation poetics and self-awareness as a translator. Nitschmann’s modus operandi in his network of literary contacts is shown, exemplified by his relationships with the Danzig publisher Karl Theodor Bertling and with the Lemberg-based Germanist Albert Zipper.
[Altmann Wilhelm] 1894. Nitschmann Heinrich, w: A. Boldt (red.), Elbinger Geistesleben im neunzehnten Jahrhundert. Ein Beitrag zur Chronik der Stadt Elbing, Mohrungen: Rautenberg, s. 183–188.
Apel Friedmar 1982. Sprachbewegung. Eine historisch-poetologische Untersuchung zum Problem des Übersetzens, Heidelberg: Winter.
Babnis Maria 1998. Bertling Karl Teodor, w: Z. Nowak (red.), Słownik biograficzny Pomorza Nadwiślańskiego. Suplement I, Gdańsk: Wydawnictwo Gdańskie, s. 33.
Bełza Stanisław 1905. Nitschmann o hakatystach, „Kurjer Warszawski” nr 126 (8.05.1905), s. 2–3.
Bławat Anastazy Ludwik 2005. Henryk Nitschmann: życie i dzieło, Elbląg: Wilk Stepowy.
Buurman Rainer 2009. Ein vergessener Universalgelehrter. Zu Leben und Werk von Heinrich Nitschmann (1826–1905), „Berichte und Forschungen. Jahrbuch des Bundesinstituts für ostdeutsche Kultur und Geschichte“ 17, s. 165–183.
Cieśla Michał 1997 (11970). Niemiecki słowianofil Henryk Nitschmann jako tłumacz serbochorwackiej poezji ludowej, „Studia Niemcoznawcze” XIII, s. 33–126.
Długokęcki Wiesław (red.) 2005. Henryk Nitschmann 1826–1905. Materiały z sesji naukowej zorganizowanej z okazji setnej rocznicy śmierci. Elbląg 18 XI 2005, Elbląg: Wilk Stepowy.
Dzikowska Elżbieta 1995. Heinrich Nitschmann (1826–1905), w: M. Zybura (red.), „…nie będzie nigdy Niemiec Polakowi bratem“? Z dziejów niemiecko-polskich związków kulturowych, Wrocław: Okis, s. 199–213.
Eberharter Markus 2020. Biografia translatorska Alberta Zippera (1855–1936), w: J. Kita-Huber, R. Makarska (red.), Wyjść tłumaczowi naprzeciw. Miejsce tłumacza w najnowszych badaniach translatologicznych, Kraków: Universitas, s. 93–109.
Gliński Mirosław. Karl Theodor Bertling, https://gdansk.gedanopedia.pl/gdansk/?title=BERTLING_KARL_THEODOR,_ksi%C4%99garz,_wydawca (28.12.2022).
Górski Waldemar, Skorupa Małgorzata 2005. Muzykalia Henryka Nitschmanna w zbiorach Biblioteki Elbląskiej jako przyczynek do rozważań repertuarowych, w: W. Długokęcki (red.), Materiały z sesji naukowej zorganizowanej z okazji setnej rocznicy śmierci. Elbląg 18 XI 2005, Elbląg: Wilk Stepowy, s. 113–122.
Groth Andrzej (red.) 2001. Historia Elbląga. T. III, cz. 2 (1851–1920), Gdańsk: Marpress.
Haedicke Dorothee 1995. Heinrich Nitschmann aus Elbing. Im Dienste völkerverbindenden Lied- und Literaturforschung, „Westpreußen-Jahrbuch“ 45, s. 75–82.
Hałub Marek 1991. Polen im Leben und Werk Gustav Schwabs, „Acta Universitatis Wratislaviensis Nr. 1297, Germanica Wratislaviensia“ XCII, s. 177–195.
Jarzębowski Leonard 1960. Henryk Nitschmann – miłośnik kultury polskiej, „Zeszyty Naukowe UMK w Toruniu. Nauki humanistyczno-społeczne – zeszyt 3 – filologia polska (II)”, s. 215–247.
Keltsch-Rączka Friedrun 2019. Heinrich Nitschmann – ein Brückenbauer im Zeitalter der Nationalbewegungen, „Jahrbuch für Internationale Germanistik“ Jg. LI, H.2, s. 255–274.
Kochanowska-Nieborak Anna 2007. Francuzi Północy. Obraz Polski i Polaków w niemieckich leksykonach konwersacyjnych XIX wieku, Wrocław: Atut.
Lukas Katarzyna 2008. Obraz świata i konwencja literacka w przekładzie. O niemieckich tłumaczeniach dzieł Adama Mickiewicza, Wrocław: Atut.
Makarska Renata 2014. Die Rückkehr des Übersetzers. Zum Nutzen einer Übersetzerbiographie, w: A.F. Kelletat, A. Tashinskiy (red.), Übersetzer als Entdecker. Ihr Leben und Werk als Gegenstand translationswissenschaftlicher und literaturhistorischer Forschung, Berlin: Frank & Timme, s. 51–61.
Nitschmann Heinrich 1881. Herr Thaddäus oder der letzte Einritt in Litauen von Adam Mickiewicz. Aus dem Polnischen von Albert Weiss [rec.], „Magazin für die Literatur des In- und Auslandes” nr 50/1881 (10.12.1881), s. 736–739.
Nitschmann Heinrich 1882. Geschichte der polnischen Litteratur, Leipzig: Friedrich. Nitschmann Heinrich 1888. Ein Wort über metrische Übersetzungen, „Litterarisch-kritische Rundschau“ (Kritischer Teil der Monatsschrift „Gesellschaft“), 1888, H.1–6, s. 333–336.
Nitschmann Heinrich 1889. Geschichte der polnischen Litteratur. Zweite durchgesehene und vermehrte Auflage. Mit dem Portrait und Facsimile des Verfassers, Leipzig: Friedrich.
Panfil Rafał 2005. Niektóre aspekty kontaktów Henryka Nitschmanna z polskimi środowiskami naukowymi Galicji, w: W. Długokęcki (red.), Materiały z sesji naukowej zorganizowanej z okazji setnej rocznicy śmierci. Elbląg 18 XI 2005, Elbląg: Wilk Stepowy, s. 35–42.
Pompecki Bruno 1915. Literaturgeschichte der Provinz Westpreußen. Ein Stück Heimatkultur, Danzig: Kafemann.
Towarek Piotr 2005. Kultura muzyczna w Elblągu w II połowie XIX w. w świetle felietonów i esejów prasowych Henryka Nitschmanna, w: W. Długokęcki (red.), Materiały z sesji naukowej zorganizowanej z okazji setnej rocznicy śmierci. Elbląg 18 XI 2005, Elbląg: Wilk Stepowy, s. 75–97.
Widawska Barbara 2010. Zum deutsch-polnischen Kulturtransfer im Lichte des Nachlasses von Heinrich Nitschmann, „Studia Germanica Gedanensia” 21, Sonderband 5: Sprache und Kultur als gemeinsames Erbe im Grenzgebiet, s. 175–181.
Zipper Albert 1882. Geschichte der polnischen Literatur von Heinrich Nitschmann [rec.], „Ziarno“ nr 9/1882, 106 i nr 10/1882, s. 117–118.
Zipper Albert 1885. Dzieła Mickiewicza i Niemcy, „Kraj. Tygodnik polityczno-społeczny” nr 46 (26.11.1885), s. 24–25.
Zipper Albert 1932. Znajomość literatury polskiej w Niemczech, Warszawa: s.n.
Informacje: Przekładaniec, 2023, Numer 47 – Biografie tłumaczy, s. 31 - 47
Typ artykułu: Oryginalny artykuł naukowy
Tytuły:
Uniwersytet Gdański
Polska
Publikacja: 2023
Status artykułu: Otwarte
Licencja: CC BY
Udział procentowy autorów:
Korekty artykułu:
-Języki publikacji:
PolskiLiczba wyświetleń: 413
Liczba pobrań: 223