cytuj
pobierz pliki
RIS BIB ENDNOTEWybierz format
RIS BIB ENDNOTETranslating Parody as a Domain of Experiment? Two Polish Poets and an Invitation to Play the Game
Data publikacji: 20.12.2023
Przekładaniec, Numery anglojęzyczne, Special Issue 2/2023 – Experimental Translation, s. 61 - 92
https://doi.org/10.4467/16891864ePC.23.010.18089Autorzy
The author explores the possibilities of parody translation, based on a 1933 Polish literary example. Poet Julian Tuwim imitates with a vengeance the highly idiosyncratic diction of Bolesław Leśmian, including the latter’s signature trait, neologisms, while styling the piece as a supposed rewriting of a familiar children’s rhyme (folk song) about a kitten. This second hypotext is diagnosed as ancillary and it is argued that a translation of the ‘X as would have been written by Y’ parody should harness a replacement of X which will be functional for the target culture. As an experiment, possible substitutes are suggested for two cultures: Russian and Anglo-Saxon, corresponding to the languages into which Leśmian, the parodied poet, has been most extensively rendered. The author discusses factors conditioning the translatability of parody, including reception in the target context. The analysis concludes with a call for translations. Two such responses to the challenge are appended.
* Originally published in Polish in Przekładaniec vol. 43, 2021, DOI 10.4467/16891864PC.21.031.15145. The Appendix is extended as compared with the Polish version.
Adamczyk, Monika. 1986. “Alice’s Adventures in Wonderland po polsku – wierność przekładu a jego recepcja wśród czytelników”, in: F. Grucza (ed.), Problemy translatoryki i dydaktyki translatorycznej, Warszawa: Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego, pp. 61–77.
Akunin, Boris. 2012. Mewa, trans. Z. Landowski, adapt. and dir. I. Gorzkowski, Teatr Polskiego Radia [Theatre of the Polish Radio].
Aoyama, Tomoko, Wakabayashi, Judy. 1999. “Where Parody Meets Translation”, Japan Forum 11(2), pp. 217–230.
Barańczak, Stanisław. 2004. Ocalone w tłumaczeniu. Szkice o warsztacie tłumacza poezji…, 3rd ed., Kraków: a5.
Bełza, Władysław. 1874. Poezje. Wydanie zupełne, Lipsk: F.A. Brockhaus.
Brisset, Annie. 1988. “Translation and Parody: Quebec Theatre in the Making”, Canadian Literature 117(94), pp. 92–106.
Carroll, Lewis. 2001. Alice’s Adventures in Wonderland & Through the Looking Glass, Ware: Wordsworth Classics.
Cohen, J.M., Cohen, M.J. 1980. The Penguin Dictionary of Quotations, Harmondsworth: Penguin.
Cuddon, J.A. 1999. The Penguin Dictionary of Literary Terms and Literary Theory, 17th ed., London: Penguin Books.
Dentith, Simon. 2000. Parody, London‒New York: Routledge.
Fast, Piotr. 1991. “O granicach przekładalności”, in: P. Fast (ed.), Przekład artystyczny 1: Problemy teorii i krytyki, Katowice: Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego, pp. 19–31.
Genette, Gérard. 1982. Palimpsestes: La littérature au second degré, Paris: Seuil.
––– 1997. Palimpsests: Literature in the Second Degree [1982], trans. Ch. Newman, C. Doubinsky, [n.p.]: University of Nebraska Press.
Głowiński, Michał. 1981. Zaświat przedstawiony. Szkice o poezji Bolesława Leśmiana, Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy.
Hejwowski, Krzysztof. 2007. Kognitywno-komunikacyjna teoria przekładu, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Hellich, Artur. 2014. “Jak rozpoznać pastisz (i odróżnić go od parodii)?”, Zagadnienia Rodzajów Literackich 2, pp. 25–38.
Kaźmierczak, Marta. 2012. Przekład w kręgu intertekstualności. Na materiale tłumaczeń poezji Bolesława Leśmiana, Warszawa: ILS UW.
––– 2017. “Translating from Leśmianesque into English: An Interview about Polish Literature’s Mission Impossible” (interviewer: M. Gliński), http://culture.pl/en/article/translating-from-lesmianesque-into-english-an-interview-about-polish-literatures-mission-impossible,2017/04/24, Culture.pl, The Adam Mickiewicz Institute [access: 7.09.2023].
––– 2021. “A New York Leśmian: The Translation Strategy of Marian Polak-Chlabicz” [2018], trans. A. Mach, verified and adapted by the author, Tekstualia, English special issue 1(7), Leśmian in Europe and Around the World, pp. 33–48.
Kolberg, Oskar. 1974. Pieśni ludu polskiego, 3rd ed., Wrocław–Poznań: Polskie Wydawnictwo Muzyczne–Polskie Towarzystwo Ludoznawcze.
Kropiwiec, Urszula. 1997. “Co i jak parodiować w przekładzie powieści Tres tristes tigres Guillermo Cabrery Infante”, in: P. Fast (ed.), Komizm a przekład, Katowice: Śląsk, pp. 181–187.
Leech, Geoffrey N. 1974. A Linguistic Guide to English Poetry, English Language Series, gen. ed. Randolph Quirk, London: Longman.
Lefevere, André. 1992. Translating Literature: Practice and Theory in a Comparative Literature Context, New York: The Modern Language Association of America.
Leggett, Barbara (sel.). 1978. The Land of Nursery Rhyme from the Original Collection by Alice Daglish and Ernest Rhys, London–Toronto–Melbourne: J.M. Dent & Sons.
Leśmian, Bolesław. 2000. Poezje zebrane, ed. A. Madyda, Toruń: Algo.
––– 2017. Marvellations. The Best-Loved Poems, sel. and trans. M. Polak-Chlabicz, revised ed., New York: Penumbra.
Looby, Robert. 2003. „Translating Parody”, in: R. Sokoloski, H. Duda, K. Klimkowski (eds), Warsztaty translatorskie III/Workshop on Translation III, Lublin, Ottawa: Towarzystwo Naukowe KUL, pp. 97–106.
Majkiewicz, Anna. 2002. „Dyskurs filozoficzny, czyli parodia jako odmiana stylizacji literackiej”, in: A. Majkiewicz, Proza Güntera Grassa. Interpretacja a przekład, Katowice: Śląsk, pp. 126–144.
––– 2008. Intertekstualność – implikacje dla teorii przekładu, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Markiewicz, Henryk. 1996. Wymiary dzieła literackiego, Kraków: Universitas.
Matuszewski, Mariusz. 1995. “Wlazł kotek na płotek”, Ruch Muzyczny 19, pp. 33–35.
McCartney, Paul, McCartney, Linda. 1972. Mary Had a Little Lamb / Little Woman Love, perf. Wings, Apple Records, single.
Nalewajk, Żaneta. 2015. Leśmian międzynarodowy – relacje kontekstowe. Studia komparatystyczne, Kraków: Universitas.
Nosov, Nikolai. 1980. The Adventures of Dunno and His Friends, trans. M. Wettlin, ill. A. Laptev, Moscow: Progress Publishers.
Nycz, Ryszard. 2000. Tekstowy świat. Poststrukturalizm a wiedza o literaturze, 2nd ed., Kraków: Universitas.
––– 2001. “‘Słowami… w świat wyglądam’: Bolesława Leśmiana poezja nowoczesna”, in: R. Nycz, Literatura jako trop rzeczywistości, Kraków: Universitas, pp. 117–140.
Olkuśnik, Ewa. 1971. “Słowotwórstwo na usługach filozofii”, in: M. Głowiński, J. Sławiński (eds), Studia o Leśmianie, Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy, pp. 151–183.
Opie, Iona, Opie, Peter (eds). 1951/1980. The Oxford Dictionary of Nursery Rhymes, with corrections, Oxford: Clarendon–Oxford UP.
Papierkowski, Stanisław. 1964. Bolesław Leśmian. Studium językowe, Lublin: Wydawnictwo Lubelskie.
Rymkiewicz, Jarosław Marek. 2001, Leśmian – encyklopedia, Warszawa: Sic!
Sandauer, Artur. 1985. „Filozofia Leśmiana (Eksperyment krytyczny)” [1946], in: Sandauer, Pisma zebrane, vol. I, Warszawa: Czytelnik, pp. 499–516.
Syrokomla, Władysław. 1908. Poezyje Ludwika Kondratowicza (Władysława Syrokomli), vol. V, Mikołów–Warszawa: Karol Miarka.
Szelburg-Ostrowska [Zarembina], Ewa. 1924. “Jak się kotek uczy[ł] śpiewać”, Płomyczek 13(213), p. 112.
Szymczak, Mieczysław (ed.). 2002. Słownik języka polskiego, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Trznadel, Jacek. 1964. Twórczość Leśmiana. Próba przekroju, Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy.
Tuwim, Julian. 1991. Jarmark rymów, ed. J. Stradecki, Warszawa: Czytelnik.
Wojtasiewicz, Olgierd. 1957. Wstęp do teorii tłumaczenia, Wrocław: Ossolineum.
Zignani, Alessandro. 2008. “Il calembour a caccia dei suoi fantasmi”, in: Corso di traduzione letteraria, Logos Group, http://courses.logos.it/plscourses/linguistic_resources.cap_let_3_8b?lang=it [access: 7.09.2023].
Ziomek, Jerzy. 1980. “Parodia jako problem retoryki”, in: J. Ziomek, Powinowactwa literatury. Studia i szkice, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, pp. 355–390.
Голиков, Владимир (dir.), Шаинский, Владимир (mus.). 1971. Незнайка-поэт [ep. 9 of the series:] Приключения Незнайки и его друзей, [Москва:] т/о «Экран».
Зельдович, Геннадий. 2006. Последняя каравелла. Избранные поэтические переводы, Москва: Водолей.
Красев, Михаил (mus.). 1964. Муха-цокотуха, Детская опера. Lyrics: К. Чуковский, Мелодия, gramophone record.
Лесьмян, Болеслав. 1971. Стихи, introd. А. Гелескул, sel. Н. Богомолова, Москва: Художественная литература.
––– 2004. Zielony dzban/Зеленый жбан. Избранные стихи в польском оригинале и в русском переводе Геннадия Зельдовича, Toruń: Wydawnictwo Uniwersytetu Mikołaja Kopernika.
––– 2006. Безлюдная баллада или Слова для песни без слов. Поэзия. Театр. Проза, ed. А. Базилевский, Москва: РИПОЛ классик – Вахазар – WSH w Pułtusku.
––– 2014. Запоздалое признание, trans. Г. Зельдович, Москва: Водолей.
Маршак, Самуил. 1948. Усатый-полосатый, [Москва:] Детгиз.
––– 1984. Усатый-полосатый, Москва: Детская литература.
Матвеенко, Ирина, Ажель, Юлия. 2020. “Переводима ли пародия?: русские переводы повести У. Теккерея «Записки Желтоплюша» 1850–0-х гг.”, Филологический класс 25(3), pp. 150–163, DOI: 10.26170/FK20-03-13.
Носов, Николай. 1958. Приключения Незнайки и его друзей, Москва: Детгиз.
Тувим, Юлиан. 1965. Четверостишие на верстаке [Czterowiersz na warsztacie, 1934], trans. А. Эппель, in: Мастерство перевода 1964, Москва, pp. 335–350.
Informacje: Przekładaniec, Numery anglojęzyczne, Special Issue 2/2023 – Experimental Translation, s. 61 - 92
Typ artykułu: Oryginalny artykuł naukowy
Tytuły:
Translating Parody as a Domain of Experiment? Two Polish Poets and an Invitation to Play the Game
Uniwersytet Warszawski, ul. Krakowskie Przedmieście 30, 00-927 Warszawa, Polska
Publikacja: 20.12.2023
Status artykułu: Otwarte
Licencja: CC BY
Udział procentowy autorów:
Korekty artykułu:
-Języki publikacji:
AngielskiLiczba wyświetleń: 486
Liczba pobrań: 259