FAQ
logotyp Uniwersytetu Jagiellońskiego w Krakowie

“That hive of subtlety”: Retranslation as Criticism, or a New Polish Benito Cereno

Data publikacji: 05.09.2023

Przekładaniec, Numery anglojęzyczne, Special Issue 1/2023 – Translation Criticism and Its Vicinity, s. 68 - 96

https://doi.org/10.4467/16891864ePC.23.004.17771

Autorzy

Krzysztof Majer
Uniwersytet Łódzki, Polska, ul. Narutowicza 65, 90-131 Łódź
https://orcid.org/0000-0001-9660-1465 Orcid
Wszystkie publikacje autora →

Tytuły

“That hive of subtlety”: Retranslation as Criticism, or a New Polish Benito Cereno

Abstrakt

The article focuses on my translation of Herman Melville’s novella Benito Cereno, published recently in a volume entitled Nowele i opowiadania (PIW, 2020), the work of eight translators into Polish. The volume contains new attempts at texts translated forty years earlier by Krystyna Korwin-Mikke; also featured is her own, newly revised translation of Melville’s classic – Bartleby, the Scrivener. Finding myself authoring a retranslation for the first time, I became intrigued by the affect accompanying such a ‘belated’ arrival at the text – not within a long, eminent ‘series’ (in Edward Balcerzan’s understanding of the term), but where only one previous, more or less canonical translation exists. Taking as my starting point Balcerzan’s terminology as well as Anna Legeżyńska’s notion of the ‘shared word’, I employ the concept of the translators’ agon, developed from Harold Bloom’s ideas by Kaisa Koskinen and Outi Paloposki (2015). On the basis of several examples from the field of Polish translations, and concentrating on the rhetorics of paratextual material, I briefly examine the positions that a second translator – fated to participate in an agonistic relation – may take with regard to his precursor; my examples here are three renowned practitioners: Michał Kłobukowski, Krystyna Rodowska and Maciej Świerkocki. Because my own experience is bound up with translation practice to a considerably larger degree than with its theoretical aspects, the heart of the article is an analysis of particular strategies in both of the Polish translations of Benito Cereno. I focus on issues such as nomenclature, narrative perspective, grammatical gender, as well as conventional and idiosyncratic metaphors. Exploring my own agonistic relations with Krystyna Korwin-Mikke, I attempt to determine the extent to which I have managed to avoid getting caught up in the affect produced by the uncomfortable yet inspiring consciousness of the first translator’s voice. The article is an extension of the critical gesture which I consider my retranslation, in itself, to be. Emphasizing the differences in our approach, I a so try to embrace what is shared, and to acknowledge my indebtedness to the precursor.

* Originally published in Polish in “Przekładaniec” vol. 42/2021. Open access for this publication has been supported by a grant from the Priority Research Area Heritage under the Strategic Programme Excellence Initiative at Jagiellonian University.

Bibliografia

Adamowicz-Pośpiech, Agnieszka. 2013. Seria w przekładzie. Polskie warianty prozy Josepha Conrada, Katowice: Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego.

Balcerzan, Edward. 1998. “Poetyka przekładu artystycznego”, in: E. Balcerzan, Literatura z literatury (strategie tłumaczy), Katowice: „Śląsk”, pp. 17–31.

Balcerzan, Edward. 2011. Tłumaczenie jako „wojna światów”, Poznań: Wydawnictwo Naukowe UAM.

Barth, John. 1984. “Algebra and Fire: a Chat with the Doctors”, in: J. Barth, The Friday Book. Essays and Other Nonfiction, New York: G.P. Putnams’ Sons, pp. 166–171.

Bazarnik, Katarzyna. 2004. “I oddaję użyczone”, Literatura na Świecie 7–8, pp. 218–228.

Bieńczyk, Marek. 2018. “Utracony czas stracony”, Książki 4(31), pp. 23–24.

Bladh, Elisabeth. 2019. “The Reception of the Swedish Retranslation of James Joyce’s Ulysses (2012)”, Humanities 8(3), pp. 1–16.

Bloom, Harold. The Anxiety of Influence: A Theory of Poetry, Oxford University Press, New York, Oxford, 1997.

Brewer, Ebenezer Cobham. 1898. Dictionary of Phrase and Fable, Philadelphia: Henry Altemus Company.

Casey, Brenna M. 2018. “‘Peering Across the Plaza’: The Shrouded Women of Benito Cereno”, Leviathan: A Journal of Melville Studies 20(1), pp. 1–21.

Dasko, Henryk. 2009. Odlot malowanego ptaka, Warszawa: Rosner & Wspólnicy.

D’Azevedo, Warren. 1956. “Revolt on the San Dominick”, Phylon 17(2), pp. 129–140.

Emery, Allan Moore. 2002. “The Topicality of Depravity in Benito Cereno”, in: H. Melville, Melville’s Short Novels, ed. D. McCall, New York: W.W. Norton & Company, pp. 303–316.

Heydel, Magda. 2011. “Tłumaczenie jako ʻwojna światów’?”, Przekładaniec 22–23, pp. 333–340.

James, Henry. 2016. “Obrót śruby”, trans. B. Kopeć-Umiastowska, Literatura na Świecie 5–6, pp. 5–122.

Jarniewicz, Jerzy. 2018. “Syzyf zwycięzca. O odpowiedzialności tłumacza”, in: J. Jarniewicz, Tłumacz między innymi. Szkice o przekładzie, językach i literaturze, Wrocław: Ossolineum, pp. 135–147.

Kłobukowski, Michał. 2015. “Wyrywanie wątroby”, in: Z. Zaleska, Przejęzyczenie. Rozmowy o przekładzie, Wołowiec: Czarne, pp. 67–92.

Koskinen, Kaisa, Paloposki, Outi. 2015. “Anxieties of Influence. The Voice of the ‘First’ Translator in Retranslation”, The Target 27(1), pp. 25–39.

Legeżyńska, Anna. 1999. Tłumacz i jego kompetencje autorskie, Warszawa: PWN.

Lipszyc, Adam, Wiśniewski, Mikołaj. 2020. “Posłowie” [Afterword], in: H. Melville, Nowele i opowiadania, Warszawa: PIW, pp. 579–653.

Majer, Krzysztof. 2021.“Retranslacja jako krytyka przekładu, czyli Benito Cereno ponowiony”, Przekładaniec 42, pp. 64–91.

Melville, Herman. 1938. Benito Cereno, trans. into German R. Kraushaar, https://www.projekt-gutenberg.org/melville/benitoce/benitoce.html [access: 13.10.2022].

––– 1980. “Benito Cereno”, trans. into Polish K. Korwin-Mikke, in: H. Melville, Weranda i inne równie prawdziwe opowieści, Kraków: Wydawnictwo Literackie, pp. 67–159.

––– 2002. “Benito Cereno”, in: Melville’s Short Novels, ed. D. McCall, New York: W.W. Norton & Company, pp. 34–102.

––– 2018. Moby Dick, czyli biały wieloryb, trans. into Polish B. Zieliński, vol. 2, Warszawa: PIW.

––– 2020. “Benito Cereno”, trans. into Polish K. Majer, in: H. Melville, Nowele i opowiadania, Warszawa: PIW, pp. 311–427.

Muskat-Tabakowska, Elżbieta. 1972. “The Polish Translation of James Joyce’s Ulysses and Some Underlying Problems”, Zeszyty Naukowe UJ 293, Prace Historyczno-literackie 24, pp. 141–156.

Paziński, Piotr. 2019. “Kilka uwag o Ulissesie w przekładzie Macieja Świerkockiego”, Literatura na Świecie 1–2, pp. 339–343.

Pióro, Tadeusz. 2016. “‘Owo kakao stworzenia’ (ku nowym przekładom Ulissesa)”, in: P. Sommer (ed.), O nich tutaj (książka o języku i przekładzie), Warszawa: Instytut Książki – Literatura na Świecie, pp. 332–340.

Ray, Richard E. 2002. “Benito Cereno: Babo as Leader”, in: H. Melville, Melville’s Short Novels, D. McCall (ed.), New York: W.W. Norton & Company, pp. 329–340.

Reynolds, Matthew, Park, Sowon S., Clanchy, Kate. 2020. “Prismatic Translation”, in: K. Kohl, R. Dudrah et al. (eds.), Creative Multilingualism: A Manifesto, Cambridge: Open Book Publishers, pp. 131–149.

Robertson-Lorant, Laurie. 1996. Melville: A Biography, New York: Clarkson N. Potter Publishers.

Rodowska, Krystyna. 2018a. “Jedenaście lat z Proustem” [a conversation with A. Pluszka], Dwutygodnik 249, [online] https://www.dwutygodnik.com/artykul/8064-jedenascie-lat-z-proustem.html [access: 13.10.2022].

––– 2018b. “Posłowie: W poszukiwaniu języka dla Poszukiwania”, in: M. Proust, W poszukiwaniu utraconego czasu, vol. I: W stronę Swanna, trans. into Polish K. Rodowska, Łódź: Officyna, pp. 465–476.

Rogin, Michael. 2002. “Mutiny and Slave Revolt”, in: H. Melville, Melville’s Short Novels, ed. D. McCall, New York: W.W. Norton & Company, pp. 317–329.

Sinko, Grzegorz. 1970. “Ulisses jakim go mamy”, Miesięcznik Literacki 7, pp. 58–64.

Skwara, Marta. 2014. “Wyobraźnia badacza – od serii przekładowej do serii recepcyjnej”, Poznańskie Studia Polonistyczne. Seria Literacka 23(43), pp. 99–117.

Stiller, Robert. 1977. “Przekład jako własność niczyja”, Literatura na Świecie 4, pp. 322– 335.

––– 1997. “Ty żagwio! Albo Nabokov Kłobukowskiego”, Wiadomości Kulturalne 47(183), pp. 6–7.

Swoboda, Tomasz. 2019. “Bój z Boyem”, Literatura na Świecie 11–12, pp. 310–325.

––– 2020. “Boya zostawić w spokoju”, Literatura na Świecie 3–4, pp. 387–388.

Świerkocki, Maciej. 2017. “Wywiad z Maciejem Świerkockim” [a conversation with P. Grobliński], [online] https://www.e-kalejdoskop.pl/literatura-a215/wywiad-z-maciejem-swierkockim-pelna-wersja-r5064 [access: 13.10.2022].

––– 2018. “Od tłumacza”, Literatura na Świecie 11–12, pp. 117–118.

––– 2019a. “W odpowiedzi Piotrowi Pazińskiemu (Dwugłos wokół przymiarek do nowego Ulissesa)”, Literatura na Świecie 1–2, pp. 343–349.

––– 2019b. “Zestaw do tłumaczenia (1). Ciekawość” [a conversation with M. Fiejdasz-Kaczyńska], 3 December 2019, [online] https://culture.pl/pl/artykul/zestaw-do-tlumaczenia-1-maciej-swierkocki-ciekawosc [access: 13.10.2022].

––– 2020. „Nocny stolik # 46: Wykorzystuję każdą szczelinę, by uzupełniać braki lekturowe” [a conversation with J. Nowacki], 6 August 2020, [online] https://instytutksiazki.pl/aktualnosci,2,nocny-stolik-46-maciej-swierkocki-wykorzystuje-kazda-szczeline-by-uzupelniac-braki-lekturowe,5422.html [access: 13.10.2022].

Wawrzycka, Jolanta. 2004. “Joyce en Slave / Joyce Enclave: The Joyce of Maciej Słomczyński. ATribute”, in: E.C. Jones, M. Beja (eds.), Twenty-First Joyce, Gainesville: University Press of Florida, pp. 137–156.

Yel in, Jean Fagan. 1970. “Black Masks: Melville’s Benito Cereno”, American Quarterly 22(3), pp. 678–689.

Informacje

Informacje: Przekładaniec, Numery anglojęzyczne, Special Issue 1/2023 – Translation Criticism and Its Vicinity, s. 68 - 96

Typ artykułu: Oryginalny artykuł naukowy

Tytuły:

Polski:

“That hive of subtlety”: Retranslation as Criticism, or a New Polish Benito Cereno

Angielski:

“That hive of subtlety”: Retranslation as Criticism, or a New Polish Benito Cereno

Autorzy

https://orcid.org/0000-0001-9660-1465

Krzysztof Majer
Uniwersytet Łódzki, Polska, ul. Narutowicza 65, 90-131 Łódź
https://orcid.org/0000-0001-9660-1465 Orcid
Wszystkie publikacje autora →

Uniwersytet Łódzki, Polska, ul. Narutowicza 65, 90-131 Łódź

Publikacja: 05.09.2023

Status artykułu: Otwarte __T_UNLOCK

Licencja: CC BY  ikona licencji

Udział procentowy autorów:

Krzysztof Majer (Autor) - 100%

Korekty artykułu:

-

Języki publikacji:

Angielski