Siedemnastowieczne polskie tłumaczenia jezuickich relacji z misji na Dalekim Wschodzie w kontekście problematyki historii przekładu
cytuj
pobierz pliki
RIS BIB ENDNOTEWybierz format
RIS BIB ENDNOTESiedemnastowieczne polskie tłumaczenia jezuickich relacji z misji na Dalekim Wschodzie w kontekście problematyki historii przekładu
Data publikacji: 29.06.2018
Przekładaniec, 2018, Numer 36 – Historia przekładu literackiego 1, s. 25 - 43
https://doi.org/10.4467/16891864PC.18.002.9544Autorzy
Siedemnastowieczne polskie tłumaczenia jezuickich relacji z misji na Dalekim Wschodzie w kontekście problematyki historii przekładu
Polish 17th-Century Translations of Jesuit Accounts from the Far East in the Context of Translation History
Right from the beginning of their missionary activity, the Jesuits painstakingly drafted and collected various documents. These accounts were printed in Latin or Italian, and soon translated into other languages. In Poland, in the first three decades of the 17th century, more than a dozen reports from China, Japan, Vietnam and Tibet were printed, constituting the first eye-witness accounts from these territories, not only in Poland, but in Europe at large. Polish translations offer material for various kinds of analysis. This article discusses the work of two Polish translators, members of Society of Jesus, who used different strategies depending on their intended target readership. Szymon Wysocki was interested mainly in religious aspects of the Far East missions and he got rid of most of culture-specific items as his writing was dedicated to young adepts of the Society. Fryderyk Szembek, on the other hand, paid attention also to cultural aspects of the accounts he translated. However, his attitude towards cultural otherness was less neutral than in the source texts. His translations constituted an important source of knowledge for the 17th century Polish reader. Both translators had to cope with difficulties such as proper names or culturally marked vocabulary and with the genre specifity of these texts, new to the Polish literary system. In my research I use the methodological framework of polysystem theory, Lefevere’s theory of rewriting and Pym’s concepts in the history of translation, referring also to translation sociology, theory of reportage, history of culture and history of languages.
[Anonim]. 1603. O rozszerzeniu wiary s. chrześcijańskiej katolickiej w Ameryce na Nowym świecie, zwłaszcza w królestwie Peru, opisanie krótkie księdza Jakuba Torres Societatis Iesu, prokuratora prowincji Peru, gdzie się też przypominają niektóre osobliwe i znaczne sprawy lat blisko przeszłych. Na końcu przydany jest List roczny wysp Philippin roku 1600, na polskie z włoskiego przełożone, Kraków: Druk. A. Piotrkowczyka.
Amati S. 1615. Historia del regno di Voxu del Giapone, dell’antichità, nobiltà, e valore del suo re Idate Masamune, Roma: Giacomo Mascardi.
Aixela J.F. 1996. Culture-specific Items in Translation, w: R. Alvarez, M.C.-A. Vidal (eds.), Translation, Power, Subversion. Clevedon: Multilingual Matters, s. 52–78.
Baldinotti G. 1629. Relatione del viaggio di Tunquim, w: Lettere dell’Ethiopia dell’an. 1626. sino al marzo del 1627. E della Cina dell’anno 1625 fino al febraro del 1626. Con una breve relatione del viaggio al regno Tunquim, nuovamente scoperto, Roma: Bartolomeo Zannetti.
Bańkowski A. 2000. Etymologiczny słownik języka polskiego, t. 1–2, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Bassnett S., Lefevere A. 1990, Translation, History and Culture, London–New York: Pinter Publishers.
Cerqueira L. 1607. Relatione della gloriosa morte patita da sei cristiani giaponesi, Roma: Bartolomeo Zannetti.
D’hulst L. 2010. Translation History, w: Handbook of Translation Studies, vol. 1, Amsterdam–Philadelphia: John Benjamins, s. 398–405.
de Andrade A. 1627. Nuovo scoprimento del gran Cataio overo Regno di Tibet, Roma: Francesco Corbelletti.
––––– 1628. Lettere annue del Tibet del 1626 e della Cina del 1624. Scritte al M.R.P. Mutio Vitelleschi generale della Compagnia di Gesù, Tibet, Roma: Francesco Corbelletti.
––––– 2004. Niedawne odkrycie Wielkiego Kataju albo Państw Tybetu, przeł. I. Kania, Kraków: Wydawnictwo WAM.
Didier H. 1996. Introduction, w: H. Didier (red.), Les Portugais au Tibet. Les premières rélations jésuites (1624–1635), Paris: Chandeigne, s. 7–26.
Friedrich M. 2008. Circulating and Compiling „litterae annuae”. Towards the History of the Jesuit System of Communication, „Archivum Historicum Societatis Iesu” 153, s. 3–39.
Gurgul M., Miszalska J., Surma-Gawłowska M., Woźniak M. 2007. Od Dantego do Fo. Włoska poezja i dramat w Polsce (od XVI do XXI wieku), Kraków: Collegium Columbinum.
Konior J. 2013. Historia polsko-chińskich kontaktów kulturowych w XVII wieku (na przykładzie misji jezuickich), Kraków: Wydawnictwo WAM.
Lefevere A. 1992. Translation, Rewriting and the Manipulation of Literary Fame, London–New York: Routledge.
Mejor M. 2004. Tybet, wielkie państwo w Azji…, w: A. de Andrade, Niedawne odkrycie Wielkiego Kataju albo Państw Tybetu, przeł. I. Kania, Kraków: Wydawnictwo WAM, s. 12–28.
Miszalska J., Gurgul M., Surma-Gawłowska M., Woźniak M. 2011. Od Boccaccia do Eco. Włoska proza narracyjna w Polsce (od XVI do XXI wieku), Kraków: Collegium Columbinum.
Miszalska J. 2015. Z ziemi włoskiej do Polski. Przekłady z literatury włoskiej w Polsce do końca XVIII wieku, Kraków: Collegium Columbinum.
––––– 2017. U źródeł reportażu: siedemnastowieczne przekłady jezuickich relacji z Dalekiego Wschodu, w: G. Brogi Bercoff, M. Ciccarini, M. Sokołowski, red. „Inna komparatystyka”: od dokumentu do wyobraźni, Warszawa: IBL, s. 125–149.
Pym A. 2009. Humanising Translation History, „Hermes” 42, s. 23–48.
––––– 2014. Method in Translation History, New York–London: Routledge (ed. princeps 1998).
Rodrigues J. 1610. Lettera di Giappone dell’anno 1606, Milano: Di Pacifico Pontio, & Gio. Battista Piccaglia.
Szembek F. 1628. Tybet wielkie państwo w Azyey […] to jest krótkie opisanie zwyczajów, nabożeństwa i wiary […] w Rzymie drukiem światu wszystkiemu ogłoszonych, roku teraźniejszego 1628, Kraków: Druk. F. Cezarego.
––––– 1629. Tunquim królestwo możne w Azyey […] z relacji w Rzymie roku teraźniejszego 1629 językiem włoskim wydrukowany, a z Makao w Chinie w roku 1626 posłany, krótko opisane od jednego kapłana tegoż zakonu, Kraków: Druk. F. Cezarego.
––––– 1632. Zapał srogi góry neapolitańskiej. Nowa Niniwe Zacne Neapolim w żałobie, to jest ogień okrutny góry Wezuwius we Włoszech…, Kraków: Druk. F. Cezarego.
––––– 2004. Tybet wielkie państwo w Azyey…, w: A. de Andrade, Niedawne odkrycie Wielkiego Kataju albo Państw Tybetu, przeł. I. Kania, Kraków: Wydawnictwo WAM, s. 181–238
Śliwski P. 1616. Posłowie japońscy do Pawła V Biskupa Rzymskiego, Kraków: Druk. F. Cezarego.
Torres Bollo D. 1603. Relatione breve del P. Diego de Torres della Compagnia di Giesù, Procuratore della Provincia del Perù […] dove si raccontano anche alcuni particolari notabili successi gli anni prossimi passati, per consolatione de i Religiosi di detta Compagnia in Europa; al fine s’aggiunge la lettera annua dell’Isole Filippine del 1600, Roma: Luigi Zannetti.
Toscano G.M. 1977. Alla scoperta del Tibet: relazioni dei missionari del secolo XVII, Bologna: Editrice Missionaria Italiana.
Trigault N. 1615. Due lettere annue della Cina del 1610 e del 1611, scritte al M.R.P. Claudio Acquaviva, generale della Compagnia di Giesù, Milano: Di Pacifico Pontio, & Gio. Battista Piccaglia.
Wysocki Sz. 1608. Nowiny pewne z nowego świata, mianowicie z Japonu; to jest o chwalebnej śmierci sześciu szlachciców, Japończyków, […] powieść listowna do Rzymu posłana od najwielebniejszego Ludwika Cequera, biskupa japoneńskiego, Kraków: Druk. M. Loba.
––––– 1611. Nowiny albo dzieje dwuletnie z Japonii i z Chin, krain pogańskich nowego świata, Kraków: Druk. J. Szarfenbergera.
––––– 1616, Nowiny albo dzieje dwuletnie chineńskie […] roku pańskiego 1610, 1611, Kraków: Drukarnia Łazarzowa.
Informacje: Przekładaniec, 2018, Numer 36 – Historia przekładu literackiego 1, s. 25 - 43
Typ artykułu: Oryginalny artykuł naukowy
Tytuły:
Siedemnastowieczne polskie tłumaczenia jezuickich relacji z misji na Dalekim Wschodzie w kontekście problematyki historii przekładu
Polish 17th-Century Translations of Jesuit Accounts from the Far East in the Context of Translation History
Uniwersytet Jagielloński w Krakowie, Polska, ul. Gołębia 24, 31-007 Kraków
Publikacja: 29.06.2018
Status artykułu: Otwarte
Licencja: CC BY-NC-ND
Udział procentowy autorów:
Korekty artykułu:
-Języki publikacji:
PolskiLiczba wyświetleń: 1929
Liczba pobrań: 1233