Różnica kulturowa w przekładzie: translacyjność literatury postkolonialnej

Dorota Kołodziejczyk

Tytuły

Abstrakt

The article investigates the work of cultural difference in language in the context of translation, specifically, as an effect of translation processes within postcolonial literature, and its role in reinforcing postcolonial literature as the world literature in English. Delineating the space of postcolonial literature as that of primary translation, the article investigates how cultural difference travels in interlingual translation of postcolonial literature from English to Polish.

In postcolonial literature cultural difference, which functions as a specific element of otherness/foreignness in the text, reveals the ethical dimension of translation, because it uncovers the presence of other, prior or side-tracked originals making up the text of postcolonial literature. Cultural difference is, thus, the substance of postcolonial literature and nothing less than translation in progress. It is the process of negotiation between the original form/language and a new form in another language, which is the language of the (former) empire.

Basic features of postcolonial literature: resistance (Boehmer 2013: 307), counter-discourse (Ashcroft et al. 2000), imitation, mimicry and sly civility (Bhabha, 1994), abrogation and appropriation of the language of the empire (Ashcroft et al. 1989), the triumphant overcoming of peripherality in the “empire writes back” phenomenon (Rushdie 1982), and, last but not least, the marketing of the margins (Huggan 2001) and cultural brokering between peripheries and world capital (Appiah 1991) are also translational practices both in the cultural and linguistic sense.

The article proposes to study interlingual translation of postcolonial literature in connection with its paradoxical status of a monolingual (English-dominated) literature in which cultural difference works as a spectral presence of other languages. In this difficult negotiation between multilingualism and monolingualism, postcolonial literature enacts key problems of translation studies.

The article investigates the work of cultural difference in language in the context of translation, specifically, as an effect of translation processes within postcolonial literature, and its role in reinforcing postcolonial literature as the world literature in English. Delineating the space of postcolonial literature as that of primary translation, the article investigates how cultural difference travels in interlingual translation of postcolonial literature from English to Polish.

In postcolonial literature cultural difference, which functions as a specific element of otherness/foreignness in the text, reveals the ethical dimension of translation, because it uncovers the presence of other, prior or side-tracked originals making up the text of postcolonial literature. Cultural difference is, thus, the substance of postcolonial literature and nothing less than translation in progress. It is the process of negotiation between the original form/language and a new form in another language, which is the language of the (former) empire.

Basic features of postcolonial literature: resistance (Boehmer 2013: 307), counter-discourse (Ashcroft et al. 2000), imitation, mimicry and sly civility (Bhabha, 1994), abrogation and appropriation of the language of the empire (Ashcroft et al. 1989), the triumphant overcoming of peripherality in the “empire writes back” phenomenon (Rushdie 1982), and, last but not least, the marketing of the margins (Huggan 2001) and cultural brokering between peripheries and world capital (Appiah 1991) are also translational practices both in the cultural and linguistic sense.

The article proposes to study interlingual translation of postcolonial literature in connection with its paradoxical status of a monolingual (English-dominated) literature in which cultural difference works as a spectral presence of other languages. In this difficult negotiation between multilingualism and monolingualism, postcolonial literature enacts key problems of translation studies.

Słowa kluczowe

różnica kulturowa w przekładzie, literatura postkolonialna, nieprzekładalność

Bibliografia

Achebe C. 1989. Świat się rozpada, przeł. M Żbikowska, Warszawa: Iskry.

––––– 1994. The Art of Fiction Interviewed by Jerome Books, „The Paris Review” 139, https://www.theparisreview.org/interviews/1720/chinua-achebe-the-art-of-fiction-no-139-chinua-achebe web [dostęp: 04 kwietnia 2016].

Appiah K.A. 1991. Is the Post- in Postmodernism the Post- in Postcolonial?, Critical Inquiry” 17(2), s. 336–357.

––––– 2008. Postmodernizm, postkolonializm. O różnicy w przedrostku, przeł. D. Kołodziejczyk, „Literatura na Świecie” 1–2, s. 140–164.

Ashcroft B. 2014. Bridging the Silence: Inner Translation and the Metonymic Gap, w: S. Bertacco (red.), Language and Translation in Postcolonial Literatures. Multilingual Contexts, Translational Texts, London: Routledge, s. 17–31.

Ashcroft B., Griffiths G., Tiffin H. (red.). 1989. The Empire Writes Back: Theory and Practice in Postcolonial Literatures, London – New York: Routledge.

––––– 1998. Postcolonial Studies. The Key Concepts, London – New York: Routledge.

––––– 2000. Post-Colonial Studies. Key Concepts, London – New York: Routledge.

Bassnett S. 2013. Postcolonialism as/and Translation, w: G. Huggan (red.), The Oxford Handbook of Postcolonial Studies, Oxford: Oxford University Press, s. 340–358.

Bassnett S., Lefevere A. (red.) 1998. Constructing Cultures. Essays on Literary Translation, Bristol: Multilingual Matters.

Bassnett S., Trivedi H. (red.) 1999. Postcolonial Translation: Theory and Practice, London–New York: Routledge.

Benjamin W. 2011. Zadanie tłumacza, przeł. A. Lipszyc, „Literatura na Świecie” 5–6, s. 27–44.

Berman A. 2009. Przekład jako doświadczenie obcego, przeł. U. Hrehorowicz, w: M. Heydel, P. Bukowski (red.), Współczesne teorie przekładu. Antologia, Kraków: Znak, s. 247–264.

Bhabha H. 2012. Miejsca kultury, przeł. T. Dobrogoszcz, Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego.

Boehmer E. 2013. Revisiting Resistance: Postcolonial Practice and the Antecedents of Theory, w: G. Huggan (red.), The Oxford Handbook of Postcolonial Studies, Oxford: Oxford UP, s. 307–323.

Brennan T. 1997. At Home in the World: Cosmopolitanism Now, Boston: Harvard UP.

Brodzki B. 2007. Can These Bones Live? Translation, Survival and Cultural Memory, Stanford: Stanfod UP.

Caruth C. 2011. Orphaned Language: Traumatic Crossings in Literature and History, w: A. Behdad, D. Thomas (red.), A Companion to Comparative Literature, Oxford: Wiley-Blackwell.

Casanova P. 2014. Światowa przestrzeń literacka, przeł. J. Misun, „Teksty Drugie” 6(150), s. 222–247.

Chakrabarty D. 2011. Prowincjonalizacja Europy. Myśl postkolonialna i różnica historyczna, przeł. T. Dobrogoszcz, D. Kołodziejczyk, E. Domańska, Poznań: Wydawnictwo Poznańskie.

Derrida J. 1998. Jednojęzyczność innego, czyli proteza oryginalna, przeł. A Siemek, „Literatura na Świecie” 11–12, s. 24–113.

––––– 2009. Wieże Babel, przeł. A. Dziadek, w: M. Heydel, P. Bukowski (red.), Współczesne teorie przekładu. Antologia, Kraków: Znak, s. 375–383.

Derrida J., McDonald C.V. (red.). 1988. The Ear of the Other, Otobiography, Transference, Translation: Texts and Discussions with Jacques Derrida, przeł. P. Kamuff, Lincoln: University of Nebraska Press.

Desai K. 2006. Brzemię rzeczy utraconych, przeł. J. Kozłowski, Kraków: Znak.

Foucault M. 1966. Les Mots et les choses, Paris: Gallimard.

Gane G. 2006. Postcolonial Literature and the Magic Radio: The Language of Rushdie’s Midnight’s Children, „Poetics Today” 27(3), s. 569–596, web doi 10.1215/03335372-2006-002.

Ghosh B., 2004. When Borne Across: Literary Cosmopolitics in the Contemporary Indian Novel, New Brunswick: Rutgers University Press.

Gołuch D. 2011. Chinua Achebe Translating, Translating Chinua Achebe. The Task of Postcolonial Translation”, w: D. Whittaker (red.), Chinua Achebe’s Things Fall Apart 1958 – 2008, Amsterdam–New York: Rodopi. Ebrary, n-p.

Heydel M., Bukowski P. (red.) 2009. Współczesne teorie przekładu. Antologia, Kraków: Znak.

Huggan G. 1996. Peter Carrey, Melbourne: Oxford UP.

––––– 2001. The Postcolonial Exotic. Marketing the Margins, London–New York: Routledge.

––––– (red.) 2013. The Oxford Handbook of Postcolonial Studies, Oxford: Oxford University Press.

Khair T. 2005. Babu Fictions: Alienation in Contemporary Indian English Novels, Oxford: Oxford University Press.

Jarniewicz J. 2012. Gościnność słowa. Szkice o przekładzie literackim, Kraków: Znak.

Lakoff G., Johnson M. 1988. Metafory w naszym życiu, przeł. T. Krzeszowski, Warszawa: PIW.

Mouffe C. 2015 Agonistyka. Polityczne myślenie o świecie, przeł. B. Szelewa, Warszawa: Wydawnictwo Krytyki Politycznej.

Naipaul V.S. 2013. Indie. Miliony zbuntowanych, przeł. A. Chodakowska, M. Ochab, Wołowiec: Czarne.

Petterssen B. 1999. The Postcolonial Turn in Literary Translation Studies: Theoretical Frameworks Reviewed, „Canadian Aesthetic Journal” 4, n-p, EBSCO.

Rao R. 1967 (1938). Kanthapura, Calcutta: New Directions Paperbook.

Ricoeur P. 2009. Paradygmat przekładu, przeł. M. Kowalska, w: M. Heydel, P. Bukowski (red.), Współczesne teorie przekładu. Antologia, Kraków: Znak, s. 357–367.

Rushdie S. 1982. The Empire Writes Back With a Vengeance, „The Times” 3 July, s. 8.

––––– 1991. Imaginary Homelands: Essays and Criticism 1981–1991, London: Granta Books.

––––– 1999. Dzieci północy, przeł. A. Kołyszko, Poznań: Rebis.

––––– 2011. Ziemia pod jej stopami, przeł. W. Brydak, Poznań: Dom Wydawniczy Rebis.

––––– 2013. Ojczyzny wyobrażone: Eseje i teksty krytyczne, przeł. E. i T. Hornowscy, Poznań: Dom Wydawniczy Rebis, s. 65–74.

Said E. 2009. Kultura i imperializm, przeł. M. Wyrwas-Wiśniewska, Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego.

Soyinka W. 1976. Myth, Literature, and the African World, Cambridge: Cambridge UP.

Spivak G.C. 2009. Polityka przekładu, przeł. D. Kołodziejczyk, w: M. Heydel, P. Bukowski (red.), Współczesne teorie przekładu. Antologia, Kraków: Znak, s. 403–427.

Tejpal T. 1997. Rushdie and the Sea of Prejudice, „Outlook”, http://www.outlookindia.com (dostęp 16.07.1997).

Tymoczko, M. 2009. Literatura postkolonialna i przekład literacki, przeł. A. Sadza, w: M. Heydel, P. Bukowski (red.), Współczesne teorie przekładu. Antologia, Kraków: Znak, s. 429–447.

Informacje

Informacje: Przekładaniec, 2016, Numer 33 – (Post)kolonializm w przekładzie , s. 71 - 100

DOI: https://doi.org/10.4467/16891864PC.16.024.7347

Typ artykułu: Oryginalny artykuł naukowy

Tytuły:

Polski:

Różnica kulturowa w przekładzie: translacyjność literatury postkolonialnej

Angielski:

Cultural difference in Translation: Translationality of Postcolonial Literature

Autorzy

Dorota Kołodziejczyk

https://orcid.org/0000-0001-9321-4259

Uniwersytet Wrocławski, Polska, plac Uniwersytecki 1, 50-137 Wrocław

Publikacja: 18.09.2017

Status artykułu: Otwarte

Licencja: Żadna

Udział procentowy autorów:

Dorota Kołodziejczyk (Autor) - 100%

Korekty artykułu:

-

Języki publikacji:

Polski

Liczba wyświetleń: 2120

Liczba pobrań: 2849

<p> Różnica kulturowa w przekładzie: translacyjność literatury postkolonialnej</p>

Pobierz pełny tekst

Tytuły

Abstrakt

Słowa kluczowe

Bibliografia

Informacje

Autorzy