Poezja i przekład przeciwko przemocy (Auden – Wittlin – Barańczak)
cytuj
pobierz pliki
RIS BIB ENDNOTEWybierz format
RIS BIB ENDNOTEPoezja i przekład przeciwko przemocy (Auden – Wittlin – Barańczak)
Data publikacji: 2023
Przekładaniec, 2023, Numer 46 – Przekład i przemoc, s. 86 - 103
https://doi.org/10.4467/16891864PC.23.006.17970Autorzy
Poezja i przekład przeciwko przemocy (Auden – Wittlin – Barańczak)
Poetry and Translation Against Violence (W.H. Auden – Józef Wittlin – Stanisław Barańczak)
The article examines W.H. Auden’s poem “Refugee Blues” and its two Polish translations, by Józef Wittlin (“To miasto…”, dated ?, published 1958) and Stanisław Barańczak (“Blues uchodźców”, 1992). The poem has taken on a new relevance in the face of contemporary refugee crises, and the Polish translations – in view of the influx of refugees from war-ravaged Ukraine. Confronted with the two renditions, a group of young recipients agreed that Barańczak’s variant had a greater emotional impact, and therefore a greater capacity for persuading those whose empathy needs to be stimulated. This prompts the author of the article to try to identify the elements and qualities that give the more recent translation an advantage over Wittlin’s translation, which was held not only excellent, but also probably more poignant than the original by translator and insightful critic Zygmunt Kubiak. It is demonstrated how Barańczak enhances the drama of the text while at the same time inscribing in it a full awareness of the escalation of violence that followed Auden’s poem. Wittlin, on the other hand, although he generally takes the motifs of the original more literally and does not impose elements dictated retrospectively by historical knowledge, creates certain spaces of ambiguity which offer a potentially no less moving reading experience than that of Barańczak, who uses a more direct diction. Biblical echoes that appear in Wittlin’s rendition serve, it is argued, to point to hidden verbal violence underpinning the physical violence. Finally, a scarcity of reception facts connected to either Polish rendition is noted.
Apter, Emily. 2006. The Translation Zone: A New Comparative Literature, Princeton– Oxford: Princeton University Press.
Auden, W.H. 1988. Poezje, wybór i oprac. L. Elektorowicz, Kraków: Wydawnictwo Literackie.
— 1992. Blues uchodźców, przeł. S. Barańczak, „Odra” 10, s. 20.
— 1994. 44 wiersze, wybór, przeł. i oprac. S. Barańczak, Kraków: Znak.
— 2007. Collected Poems, red. E. Mendelson, New York: Modern Library Edition (e-book).
Barańczak, Stanisław. 1990/2018. Tablica z Macondo. Osiemnaście prób wytłumaczenia, po co i dlaczego się pisze, Kraków: a5. Wydanie pierwsze krajowe.
Biblia Online. 2011–2022. http://biblia-online.pl [dostęp: 1.08.2022].
Chrobak, Marzena. 2003. O prawdziwości banału, że warto mieć tłumacza po swojej stronie, w: U. Kropiwiec, M. Filipowicz-Rudek, J. Konieczna-Twardzikowa (red.), Stereotyp a przekład, Kraków: Księgarnia Akademicka, s. 101–106.
Deane-Cox, Sharon. 2021. Memory, w: M. Baker, G. Saldanha (red.), Routledge Encyclopedia of Translation Studies, wyd. 3, London–New York: Routledge, s. 320–324.
Deer, Patrick. 2013. Auden and Wars, w: T. Sharpe (red.), W.H. Auden in Context, Cambridge: Cambridge University Press, s. 150–159.
Engelking, Leszek, Štěpán, Ludvík. 2006. Blues, w: G. Gazda, S. Tynecka-Makowska (red.), Słownik rodzajów i gatunków literackich, Kraków: Universitas, s. 92–93.
Fairouz, Mohammed. 2016. Refugee Blues, wyk. Kate Lindsey, na: M. Fairouz, No Orpheus, Naxos CD.
Hejwowski, Krzysztof. 1993. Właściwości tłumacza a proces kształcenia tłumaczy, w: F. Grucza (red.), Przyczynki do teorii kształcenia nauczycieli języków obcych i tłumaczy w perspektywie wspólnej Europy, Warszawa: Wydawnictwo Uniwersytetu Warszawskiego, s. 97–103.
Inghilleri, Moira. 2018. Translation and Violence, w: F. Fernandez, J. Evans (red.), The Routledge Handbook of Translation and Politics, London–New York: Routledge, s. 147–161.
Kubiak, Zygmunt. 1995. Posłowie, w: Przyjaźnie poetyckie Józefa Wittlina, oprac. Z. Kubiak, Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy, s. 115–118.
Majkiewicz, Anna. 2017. Philomathía, decentracja i empatia – nowe kompetencje tłumacza?, w: P. Fast, T. Brzostowska-Tereszkiewicz, J. Pisarska (red.), Przekład i emocje, Katowice: „Śląsk”, s. 75–90.
Mastalerz, Andrzej (wyk.). 2022. W.H. Auden, Blues uchodźców, przeł. S. Barańczak, PR2, 11.03.2022.
Mayewski, Paweł (red.). 1958. Czas niepokoju. Antologia współczesnej poezji brytyjskiej i amerykańskiej, Nowy Jork [sic]: Criterion Books.
Merrill, Charles. 1996/2018. Podróż albo Rzeź niewiniątek, przeł. A. Pawelec, Kraków: Znak.
Pokojska, Agnieszka. 2016. Wprowadzenie, w: W.H. Auden, Tym czasom / For the Time Being, przeł. S. Barańczak, oprac. A. Pokojska, Gdańsk: słowo/obraz terytoria, s. 5–18.
Reiss, Katharina. 1976/1983. Texttyp und Übersetzungsmethode. Der operative Text, wyd. 2, Heidelberg: Julius Groos Verlag.
Robson, Jeremy. 1970/1997. Auden’s Longer Poems; przedr. w: W.H. Auden: The Critical Heritage, red. J. Haffenden, London–New York: Routledge, s. 451–455.
Rojo, Ana. 2017. The Role of Emotions, w: J.W. Schwieter, A. Ferreira (red.), The Handbook of Translation and Cognition, Hoboken, NJ: Wiley Blackwell, s. 369–385.
Roszak, Joanna. 2016. Kompromitująca normalność (rozmawiała: Z. Zaleska), „Dwutygodnik” 197, https://www.dwutygodnik.com/artykul/6819-kompromitujaca-normalnosc.html [dostęp: 1.08.2022].
Salama-Carr, Myriam (red.). 2007. Translating and Interpreting Conflict, Amsterdam– New York: Rodopi.
Słonimski, Antoni. 1959. Współcześni poeci angielscy i amerykańscy, w: A. Słonimski, Artykuły pierwszej potrzeby. Notatki i uwagi 1951–1958, Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy, s. 128–137.
Sosnowski, Andrzej. 2007. Frost, Larkin i Auden u Stanisława Barańczaka, w: A. Sosnowski, Najryzykowniej, Wrocław: Biuro Literackie, s. 205–224.
Szot, Wojciech. 2021. Wiersz na dobrą noc: W.H. Auden, „Blues uchodźców” [wpis na blogu, 3.11.2021], https://zdaniemszota.pl/4304-wiersz-na-dobra-noc-w-h-auden-blues-uchodzcow [dostęp: 4.06.2022].
Szymczak, Mieczysław (red.). 2002. Słownik języka polskiego, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Tabakowska, Elżbieta. 2009. Tłumacząc się z tłumaczenia, Kraków: Znak.
Tokarz, Bożena. 2010. Spotkania. Czasoprzestrzeń przekładu artystycznego, Katowice: Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego.
Zajączkowski, Ryszard. 2018. Józef Wittlin – na szlakach ucieczki i ocalenia, „Pamiętnik Literacki” 1, s. 199–216.
Informacje: Przekładaniec, 2023, Numer 46 – Przekład i przemoc, s. 86 - 103
Typ artykułu: Oryginalny artykuł naukowy
Tytuły:
Poezja i przekład przeciwko przemocy (Auden – Wittlin – Barańczak)
Poetry and Translation Against Violence (W.H. Auden – Józef Wittlin – Stanisław Barańczak)
Uniwersytet Warszawski, ul. Krakowskie Przedmieście 30, 00-927 Warszawa, Polska
Publikacja: 2023
Status artykułu: Otwarte
Licencja: CC BY
Udział procentowy autorów:
Korekty artykułu:
-Języki publikacji:
PolskiLiczba wyświetleń: 355
Liczba pobrań: 278