Życie codzienne ludności niemieckiej w stolicy Kraju Warty Poznaniu na podstawie dokumentów z wybranych archiwów
cytuj
pobierz pliki
RIS BIB ENDNOTEWybierz format
RIS BIB ENDNOTEŻycie codzienne ludności niemieckiej w stolicy Kraju Warty Poznaniu na podstawie dokumentów z wybranych archiwów
Data publikacji: 2022
Przegląd Archiwalno-Historyczny, 2022, Tom IX, s. 99 - 116
https://doi.org/10.4467/2391-890XPAH.22.006.17218Autorzy
Życie codzienne ludności niemieckiej w stolicy Kraju Warty Poznaniu na podstawie dokumentów z wybranych archiwów
W okresie II wojny światowej Poznań o zniemczonej nazwie Posen był stolicą wcielonego do Wielkiej Rzeszy Niemieckiej „wzorcowego okręgu” o nazwie Okręg Kraj Warty (Mustergau Wartheland). Ludność niemiecką w Poznaniu, której liczebność od czasu wybuchu wojny do 1944 r. wzrosła z 6 do 100 tys. osób, stanowiły heterogeniczne grupy takie jak: Niemcy z R zeszy, przesiedleńcy, głównie z państw bałtyckich, i tzw. Volksdeutsche. Ich życie codzienne w Poznaniu nie zostało dotychczas zbadane i opracowane, pomimo że aspekt ten stanowi interesujący temat historiograficzny. W celu jego rekonstrukcji nie należy powoływać się jedynie na bogate zasoby Archiwum Państwowego w Poznaniu i placówek Bundesarchiv, lecz uwzględnić w nich również inne, mocno rozproszone źródła. Są one przechowywane w licznych — wskazanych w tekście — niemieckich archiwach naukowych i bibliotekach, które nie zawsze specjalizują się w badaniach nad historią Europy Środkowo-Wschodniej.
Daily lives of German people in Poznań, the capital of the Wartheland, based on documents from selected archives
In the years of the Second World War, Poznań (Germanized name — Posen), was the capital of the “model administrative unit” called Mustergau Wartheland and incorporated into Nazi Germany. From the outbreak of the war, the number of Germans in Poznań grew: in 1939, there were 6,000 G ermans, and in 1944 — 100,000. They belonged to several heterogeneous groups such as: Germans from the Reich, displaced persons (mainly from the Baltic states), as well as the so-called Volksdeutsche. Their daily lives in Poznań have not been researched and described yet, even though this makes an interesting historiographical topic. In order to reconstruct them, one should not only refer to the rich resources of the State Archive in Poznań and the Bundesarchiv branches, but also include other, largely dispersed sources. These are stored in numerous German scientific archives and libraries (described in the article), which do not always specialize in studies on the history of Central and Eastern Europe.
Keywords: Wartheland, daily life, German people, World War II
Źródła archiwalne
Deutsches Tagebucharchiv (DT A)
Tagebuch. [Posen] 5.1.1944, sygn. DT A-3682.
Tage des Überlebens. Meine Erlebnisse in der Zeit vom 7. November 1944 bis 12. Juli 1945. Posen, 4.11.1944, sygn. DT A-3683.
Herder-Institut (DSHI )
Sygn. 140, Balt. 702, 9; 140, Balt. 702, 11.
Źródła drukowane
Der Menscheneinsatz. Grundsätze, Anordnungen und Richtlinien. Hrsg. von der Hauptabteilung I des Reichskommissariats für die Festigung deutschen Volkstums [Berlin] 1940.
Opracowania
Anschriften und Orientierungshilfen [w:] Archive und Sammlungen der Deutschen aus Polen: Erlebte Geschichte —bewahrtes Kulturgut, bearb. v. P.E. N asarski in Zusammenarbeit mit A.M. Koziol [Wiesbaden] 1992, s. 79–85.
Elias N., Zum Begriff des Alltags [w:] Materialien zur Soziologie des Alltags (=Kölner Zeitschrift für Soziologie und Sozialpsychologie. Sonderheft 20/1978), hrsg. v. K. H ammerich, M. Klein, Opladen 1978, s. 22–29.
Friedrich M., Die Geburt des Archivs. Eine Wissensgeschichte, München 2013.
Kleindienst T., Die Entwicklung der bundesdeutschen Osteuropaforschung im Spannungsfeld zwischen Wissenschaft und Politik, Marburg 2009.
Kriegsbriefe eines jungen Lehrers. 1941–1945, hrsg. v. H. S chleberger, Pößneck 2004.
Laak D. van, Alltagsgeschichte [w:] Neue Themen und Methoden der Geschichtswissenschaft (=Aufriß der Historischen Wissenschaften. Bd. 7), hrsg. v. M. Maurer, Stuttgart 2003, s. 14–80.
Lüdtke A., Was ist und wer treibt Alltagsgeschichte? [w:] Alltagsgeschichte. Zur Rekonstruktion historischer Erfahrungen und Lebensweisen, hrsg. v. A. L üdtke, Frankfurt a.M.–New York 1989, s. 9–47.
Madajczyk C., Die Okkupationspolitik Nazideutschlands in Polen 1939–1945, Berlin [Ost] 1987.
Retterath H.-W., Das Institut für Volkskunde der Deutschen des östlichen Europa (IVDE), Freiburg [w:] Alltag, Kultur, Wissenschaft, Bd. 3: Die volkskundlich-kulturanthropologischen Institute und Landesstellen, hrsg. v. S. Friedreich, I. S pieker, Dresden 2021, s. 92–110.
Rutowska M., Die Aussiedlung von Polen und Juden aus den in das Dritte Reich eingegliederten Gebieten ins Generalgouvernement in den Jahren 1939–1941 [w:] Umgesiedelt —Vertrieben. Deutschbalten und Polen 1939 im Warthegau, E. N eander, A. S akson, Beiträge einer Tagung v. 16.–18.10.2009 in Poznań, Marburg 2010, s. 43–51.
Rutowska M., Nationalsozialistische Verfolgungsmaßnahmen gegenüber der polnischen Zivilbevölkerung in den eingegliederten polnischen Gebieten [w:] Polen unter deutscher und sowjetischer Besatzung 1939–1945, hrsg. v. J.A. Mlynarczyk, Osnabrück 2009, s. 197–216.
Schulze W., Ego-Dokumente: Annäherung an den Menschen in der Geschichte? Vorüberlegungen für die Tagung „Ego-Dokumente“ [w:] Ego-Dokumente. Annäherung an den Menschen in der Geschichte, hrsg. v. W. S chulze, Berlin 1996, s. 11–30.
Unger C.R., Ostforschung in Westdeutschland. Die Erforschung des europäischen Ostens und die Deutsche Forschungsgemeinschaft 1945–1975, Stuttgart 2007.
Weber M., Wirtschaft und Gesellschaft. Soziologie, Unvollständig. 1919–1920, Max-Weber-Gesamtausgabe, hrsg. v. K. Borchardt, E. H anke, W. S chuchter, Bd. 23, Tübingen 2013.
Netografia
Archiwum Państwowe w Poznaniu, http://poznan.ap.gov.pl/ (dostęp: 22.6.2022).
Bundesarchiv, https://www.bundesarchiv.de/DE /Navigation/Home/home.html (dostęp: 22.6.2022).
Bundesarchiv, Bayreuth, https://www.bundesarchiv.de/DE /Content/Artikel/Ueber- uns/Dienstorte/bayreuth.html (dostęp: 22.6.2022).
Bundesarchiv, Freiburg, https://www.bundesarchiv.de/DE /Navigation/Meta/Ueber-uns/Dienstorte/Freiburg-im-Breisgau/freiburg-im-breisgau.html (dostęp: 22.6.2022).
Deutsch-Baltisches Kulturwerk, Carl-Schirren-Archiv, https://www.db-kulturwerk.de/archiv (dostęp: 22.6.2022).
Deutsch-Baltisches Kulturwerk, Sammeln/Bewahren, https://www.db-kulturwerk.de/sammeln-bewahren (dostęp: 22.6.2022).
Deutsch-Baltisches Kulturwerk, Satzungen, https://www.db-kulturwerk.de/satzung (dostęp: 22.6.2022).
Deutsches Tagebucharchiv, Rechercheservice https://tagebucharchiv.de/rechercheservice/ (dostęp: 22.6.2022)
Deutsches Tagebucharchiv, Über uns, https://tagebucharchiv.de/tagebucharchiv/ueber-uns/ (dostęp: 22.6.2022)
Herder-Institut für historische Ostmitteleuropaforschung, Satzung, POL _Satzung_Herder-Institut_2021-10-18 (dostęp: 22.6.2022).
Herder-Institut, https://www.herder-institut.de/startseite.html (dostęp: 22.6.2022).
Herder-Institut, Entdeckungen, https://www.herder-institut.de/digitale-angebote/archivale-des-monats/2014/mai.html (dostęp: 22.6.2022).
Herder-Institut, Personen, https://www.herder-institut.de/institut/personal/ (dostęp: 22.6.2022).
Herder-Institut, Über uns, https://www.herder-institut.de/ueber-uns/ (dostęp: 22.6.2022).
Institut für Auslandsbeziehungen, https://ifa-portal.rexx-recruitment.com/ (dostęp: 22.6.2022).
Institut für Auslandsbeziehungen, Bibliothek, https://www.ifa.de/forschung/bibliothek/ (dostęp: 22.6.2022).
Institut für Auslandsbeziehungen, Forschung, https://www.ifa.de/forschung (dostęp: 22.6.2022).
Institut für deutsche Kultur und Geschichte Südosteuropas, https://www.ikgs.de/ (dostęp: 22.6.2022).
Institut für deutsche Kultur und Geschichte Südosteuropas, Archiv, https://www.ikgs.de/archiv (dostęp: 22.6.2022).
Institut für deutsche Kultur und Geschichte Südosteuropas, Bibliothek, https://www.ikgs.de/bibliothek (dostęp: 22.6.2022).
Institut für Ostrecht, http://www.ostrecht.de/ (dostęp: 22.6.2022).
Institut für Volkskunde der Deutschen des östlichen Europa, https://ivdebw.de/institut/profil.
https://ivdebw.de/institut/profil/geschichte (dostęp: 22.6.2022).
Leibniz-Institut für Ost- und Südosteuropaforschung, Bibliothek, Bestand, https://leibniz-ios.de/bibliothek/ueber-die-bibliothek/bestand (dostęp: 22.6.2022).
Leibniz-Institut für Ost- und Südosteuropaforschung, Über das Institut, https://leibniz-ios.de/institut/ueber-das-institut (dostęp: 22.6.2022).
Martin-Opitz-Bibliothek, Anmelden, https://martin-opitz-bibliothek.de/de/uber-die-mob/uber-die-bibliothe (dostęp: 22.6.2022).
Martin-Opitz-Bibliothek, Tutorial: Elektronischer Lesesaal, https://martin-opitz-bibliothek.de/de/recherche/beschreibungen/elektronischer-lesesaal(dostęp: 22.6.2022).
Nordost Institut, https://www.ikgn.de/(dostęp: 22.6.2002).
Nordost Institut, Informationen, https://www.ikgn.de/institut/informationen-zum-nordost-institut.html (dostęp: 22.6.2022).
Wissenschaftszentrum Ost- und Südosteuropa Regensburg, https://www.wios-regensburg.de/(dostęp: 22.6.2022)
Informacje: Przegląd Archiwalno-Historyczny, 2022, Tom IX, s. 99 - 116
Typ artykułu: Oryginalny artykuł naukowy
Tytuły:
Życie codzienne ludności niemieckiej w stolicy Kraju Warty Poznaniu na podstawie dokumentów z wybranych archiwów
Daily lives of German people in Poznań, the capital of the Wartheland, based on documents from selected archives
Publikacja: 2022
Status artykułu: Otwarte
Licencja: CC BY-ND
Udział procentowy autorów:
Korekty artykułu:
-Języki publikacji:
PolskiLiczba wyświetleń: 502
Liczba pobrań: 454