Wpływ powstania styczniowego na losy rodziny Morgiewiczów z Hanelek w powiecie lidzkim guberni wileńskiej
Wybierz format
RIS BIB ENDNOTEData publikacji: 2024
Prace Historyczne, 2024, Numer 151 (1), s. 151-165
https://doi.org/10.4467/20844069PH.24.011.20410Autorzy
Wpływ powstania styczniowego na losy rodziny Morgiewiczów z Hanelek w powiecie lidzkim guberni wileńskiej
The article presents the impact of the January Uprising on the fate of a Polish noble family in the lands of the former Grand Duchy of Lithuania, which had been involved in the independence uprising of 1863. The research method – case study – was used, in order to present the phenomena occurring at that time on the example of a selected Morgiewicz family living in Hanelki farmstead in Lida district of Vilnius governorate. Its members, although not directly involved in the armed struggle, participated in insurrectionary preparations or helped rebel units, for which they were subjected to repression, exile, sequestration and confiscation of property. Studying the fate of this family, it can be noted that the legal acts issued by the Russian authorities in 1863–1864, which introduced severe punishments against those involved in insurgent activities, threatened destruction of Polishness, in Lida district included. Fortunately for the Poles, they were not implemented consistently in the long run. In the aforementioned district, the procedure of the formal confiscation of property was mostly not completed and finally discontinued in 1873 due to the slowness of the Tsarist administration, and the land was returned to many of the original owners or their heirs.
Archiwum Państwowe w m. Tobolsku (Gosudarstvennyy arkhiv v g. Tobol’ske), f. 152 (Tobol’skoye obshcheye gubernskoye upravleniye), op. 6, d. 54, 856; op. 35, d. 147, 183
Archiwum Państwowe w m. Tobolsku (Gosudarstvennyy arkhiv v g. Tobol’ske)f. 330 (Tobol’skaya ekspeditsiya o ssyl’nykh), op. 1, d. 50
Archiwum Państwowe w Warszawie, Akta stanu cywilnego parafii rzymskokatolickiej Matki Boskiej Loretańskiej w Warszawie (Praga), sygn. 164
Litewskie Państwowe Archiwum Historyczne w Wilnie (Lietuvos valstybės istorijos archyvas, Vilnius), f. 378bs (Vilniaus, Kauno ir Gardino generalgubernatoriaus kanceliarija), ap. 1871, b. 2164
Litewskie Państwowe Archiwum Historyczne w Wilnie (Lietuvos valstybės istorijos archyvas, Vilnius), f. 381 (Vilniaus gubernijos valdyba), ap. 16, b. 42, 94, 918
Litewskie Państwowe Archiwum Historyczne w Wilnie (Lietuvos valstybės istorijos archyvas, Vilnius), f. 391 (Vilniaus gubernijos bajorų deputatų susirinkimas), ap. 1, b. 978; ap. 5, b. 565
Litewskie Państwowe Archiwum Historyczne w Wilnie (Lietuvos valstybės istorijos archyvas, Vilnius), f. 438 (Vilniaus 1863 m. sukilimo dalyvių politinių bylų tardymo komisija), ap. 1, b. 21, 24
Litewskie Państwowe Archiwum Historyczne w Wilnie (Lietuvos valstybės istorijos archyvas, Vilnius), f. 494 (Vilniaus karinės apygardos kariuomenės štabas), ap. 1, b. 5, 409
Litewskie Państwowe Archiwum Historyczne w Wilnie (Lietuvos valstybės istorijos archyvas, Vilnius), f. 525 (Vilniaus ir Kauno gubernijų žemdirbystės ir valstybės turtų valdyba), ap. 15, b. 832, 914, 929, 931
Litewskie Państwowe Archiwum Historyczne w Wilnie (Lietuvos valstybės istorijos archyvas, Vilnius), f. 604 (Vilniaus Romos katalikų vyskupijos dvasinė konsistorija), ap. 51, b. 19, 62.
Litewskie Państwowe Archiwum Historyczne w Wilnie (Lietuvos valstybės istorijos archyvas, Vilnius), f. 1248 (Laikinasis karo lauko auditoriatas prie Vilniaus karinės apygardos kariuomenės štabo), ap. 1, b. 622; ap. 2, b. 57, 87
Narodowe Historyczne Archiwum Białorusi w Grodnie (Natsional’nyy istoricheskiy arkhiv Belarusi v g. Grodno), f. 586 (Lidskiy uyezdnyy sud Ministerstva yustitsii), op. 1, d. 2014, 2015
Narodowe Historyczne Archiwum Białorusi w Grodnie (Natsional’nyy istoricheskiy arkhiv Belarusi v g. Grodno), f. 918 (Radunskiy dekanat), op. 2, d. 14
Narodowe Historyczne Archiwum Białorusi w Grodnie (Natsional’nyy istoricheskiy arkhiv Belarusi v g. Grodno), f. 1144 (Lidskiy uyezdnyy predvoditel’ dvoryanstva Ministerstva vnutrennikh del), op. 3, d. 7.
Rosyjskie Państwowe Archiwum Historyczne, Sankt Petersburg (Rossiyskiy gosudarstvennyy istoricheskiy arkhiv, Sankt-Peterburg), f. 577 (Glavnoye vykupnoye uchrezhdeniye MF), op. 3, d. 1135
Arkhivnyye materialy Murav’yevskogo muzeya, otnosyashchiyesya k pol’skomu vosstaniyu 1863–1864 gg. v predelakh Severo-Zapadnogo kraya, ch. 1–2, Perepiska po politicheskim delam grazhdanskogo upravleniya s 1 yanvarya 1862 po may 1863 g., Vil’na 1913. Krzemiński S., Dwadzieścia pięć lat Rosji w Polsce (1863−1888). Zarys historyczny, Lwów 1892.
Polnoye sobraniye zakonov Rossiyskoy imperii. Sobraniye Vtoroye. 1825–1881 gg., SPB. 1867, t. 42, cz. 1.
Powstanie na Litwie i Białorusi 1863–1864 r., red. W. Djakow, S. Kieniewicz, Moskwa 1965.
Sbornik rasporyazheniy grafa Mikhaila Nikolayevicha Murav’yeva po usmireniyu pol’skogo myatezha v severo-zapadnykh guberniyakh 1863–1864, Vil’na 1866.
Tabeńska E., Z doli i niedoli. Wspomnienia wygnanki, Kraków 1897.
„Chwila” 1864.
„Gazeta W. Xięstwa Poznańskiego” 1863.
Bairašauskaitė T., Bajorų dvaras keičia savininką. Vilniaus, Kauno ir Gardino gubernijų dvarų likimai 1863–1914 metais, Vilnius 2018.
Chetverikov S., Osvobozhdeniye iz Orenburgskoy ssylki uchastnikov Pol’skogo vosstaniya 1863 goda, „Uchenyye zapiski Orlovskogo gosudarstvennogo universiteta” 2016, nr 3(72).
Grzymała-Przybytko A., Zarys dziejów powstania styczniowego w powiecie lidzkim, (w:) „Ziemia Lidzka” 1938, nr 4, (s. 45–47); nr 5/6, (s. 61–63); nr 7/8, (s. 87–90); nr 11, (s. 137–139); nr 12, (s. 153–160).
Karbowski W., Ludwik Narbutt. Życiorys wodza w powstaniu styczniowem na Litwie, Lida 1935.
Kowalewska Z., Dzieje powstania lidzkiego. Wspomnienie o Ludwiku Narbucie, Wilno 1934.
Lawresh L., Pawstanchy dukh. 1812, 1831, 1863 hady na Lidchynye, Hrodna 2016.
Lawresh L., Pawstannye 1863 h. na Lidchynye. Za nashu i vashu svabodu, „Lidskiy Lyetapisyets” 2013, nr 2(62).
Makarevich V., Razbor shlyakhty w byelaruskikh hubyernyakh Rasiyskay impyeryi (kanyets XVIII–XIX st.), Minsk 2018.
Malewski C., Rody szlacheckie na Litwie w XIX wieku. Powiat lidzki, Wilno 2005.
Matvyeychyk D., Udzyel’niki pawstannya 1863–1864 hadow. Biyahrafichny slownik (pavodlye materyyalaw Natsyyanal’naha histarychnaha arkhiva Byelarusi), Minsk 2016.
Radzyuk A., Kanfiskatsyya mayomastsi wdzyel’nikaw pawstannya 1863–1864 h.: historykayurydychny aspyekt prablyemy, „Vyesnik Hrodzyenskaha dzyarzhawnaha wnivyersiteta imya Yanki Kupaly” 2018, t. 10, nr 1.
Rok 1863. Wyroki śmierci, red. W. Studnicki, Wilno 1923.
Sikorska-Kulesza J., Drobna szlachta na Litwie i zachodniej Białorusi w XIX wieku, Warszawa 1990.
Tarkowski M., Polacy na Litwie i Białorusi pod rządami Aleksandra II (1855–1881), Studium historyczno-prawne, Gdańsk 2018.
Tarkowski M., Stan wojenny w prowincjach północno-zachodnich Imperium Rosyjskiego i jego wpływ na status prawny poddanych cesarza Aleksandra II (1855−1881), „Czasopismo Prawno-Historyczne” 2019, t. 71, z. 1.
Vilenskiy-Sibiryakov V., Nerchinskaya katorga vremen Chernyshevskogo, „Katorga i ssylka. Istoriko-revolyutsionnyy vestnik”, kn. 9 (106), 1933, s. 86–105.
Zaytsev V., Sotsial’no-soslovnyy sostav uchastnikov vosstaniya 1863 g. (Opyt statisticheskogo analiza), Moskva 1971.
Informacje: Prace Historyczne, 2024, Numer 151 (1), s. 151-165
Typ artykułu: Oryginalny artykuł naukowy
Tytuły:
Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej
Polska
Publikacja: 2024
Status artykułu: Otwarte
Licencja: CC BY
Udział procentowy autorów:
Informacje o autorze:
Korekty artykułu:
-Języki publikacji:
PolskiLiczba wyświetleń: 219
Liczba pobrań: 87